Enes bin Malik kimdir? Enes bin Malik'in rivayet ettiği hadisler...

Enes bin Malik, Peygamber Efendimizin Mekke'den Medine'ye hicret etmesinden on yıl önce doğdu. Ensar'dan, Hazrec kabilesindendi. Ekşi bakla toplayan Enes bin Malik'e Efendimiz tarafından Ebu Hamza künyesi verildi. Hz. Peygamber'e on yıl hizmet eden ve en çok hadis rivayet eden Enes bin Malik, 'Hâdimü'n-Nebî' lakabıyla da anılırdı. Peygamber Efendimizin kendisiyle övündüğü sahabe Enes bin Malik on yaşında iken Resulullah Medine'ye hicret etti. Efendimizi heyecanla karşılayan Müslümanlar arasında Enes bin Malik de bulunuyordu. Medine'de Efendimize hizmet etme, O'na hediye vermede Müslümanlar arasında hayırlı bir yarış vardı. Enes bin Malik'in annesi Ümmü Süleym, yoksuldu ve Efendimiz'e hediye verememenin hüznünü yaşıyordu. Bir gün oğlunun elinden tutarak Hz. Peygamber'in huzuruna geldi. 'Ya Rasulullah, ben fakir bir kimseyim. Sizlere yardım edecek bir şeyim yok. Bu oğlumdur, yardım etmek ve hizmetinizde bulunmak üzere sizlere bırakıyorum. Onu kabul ediniz' dedi. Efendimiz, Ümmü Süleym'in bu talebi kırmadı. Enes bin Malik bu andan itibaren Hz. Peygamber (sav)'in vefatına kadar on yıl boyunca hizmetinde bulundu. Sahabe, Efendimizin hizmetinde bulunduğu bu süreyi şöyle anlattı: 'Yapmadığım bir şey için Rasulullah (sav): 'Bunu niçin yapmadın?' demezdi. Yaptığım bir şey için de Rasulullah (sav): 'Bunu niçin böyle yaptın?' demezdi.' (Müslim 2309/51) Ashab-ı Suffe mensubu sahabeler Enes bin Malik, çok sevdiği Hz. Peygamber'e hizmet etmek için üstün çaba sarf ederdi. Herkesten önce kalkıp mescide giderek Resulullah'ın buradaki ihtiyaçlarını karşılardı. Oruca niyetlendiğinde sahur yemeğini hazırlar, onunla birlikte sabah namazını kılardı. Efendimizin hizmetine girdikten sonra her gün sabah namazını beraber kıldılar. Enes bin Malik, Peygamberimizin yanında bulunur, hizmet eder akşam olunca da Kuba'daki evine giderdi. Allah Resulü, Enes bin Malik'i çok sever ona 'oğulcuğum' diye hitap ederdi. Zaman zaman Hz. Enes'e 'iki kulaklı' anlamında 'zül üzüneyn' diyerek şakalaşırdı. Efendimizin terbiyesi altında yetişen Enes bin Malik, O'nun gibi yaşamaya, ibadetlerini de O'nun gibi eda etmeye çalışırdı. Ebû Hüreyre, bununla ilgili olarak şöyle der: 'Kıldığı namaz Resulullah (sav)'in namazına Enes'inki kadar benzeyen birini daha görmedim.' Enes b. Mâlik, çocuklara uğradığı zaman selam verir ve: 'Hz. Peygamber (sav)'de böyle yapardı.' derdi. Buhârî, Isti'zân, 15 (VIII, 68). Peygamberimizin muhtesib olarak görevlendiği ilk hanım sahabe Efendimize küçük yaşından itibaren hizmet eden Enes bin Malik, çocuk olduğu halde O'nun özel işleriyle ilgili sırlarını kimseye söylemezdi. Hz. Enes'ten şöyle nakledilir: 'Ben çocuklarla beraber oyun oynarken Rasulullah (sav) yanıma geldi ve bize selam verdi. Sonra beni bir ihtiyacı için gönderdi. Bu yüzden ben annemin yanına dönmekte geciktim. Eve geldiğim zaman annem bana: 'Niçin geciktin, seni bu zamana kadar alıkoyan nedir?' diye sordu. Ben de: 'Resulullah beni bir iş için göndermişti, dedim. Annem: Resulullah'ın işi ne idi?' diye sordu. Ben: 'O bir sırdır.' dedim. Bunun üzerine annem: 'Sakın Resulullah'ın sırrını kimseye söyleme.' diye bana sıkıca tembih etti. Enes bu olayı kendisine anlattığı Sabit'e: 'Ey Sabit! Bunu bir kimseye söyleyecek olsaydım, sana söylerdim.' dedi. Müslim, Fedailu's-Sahâbe, 145. Hz. Peygamber'den binden fazla hadis rivayet eden sahabelere, çok hadis rivayet eden anlamında 'el-müksirûn' denilir. Hz. Enes de bunlardan biriydi. Kendisinden 2286 hadis-i şerif rivayet etti. Uzun süre Efendimizin hizmetinde bulunması, çok zeki ve kuvvetli bir hafızaya sahip olması onun en çok hadis rivayet eden sahabeler arasında yer almasını, Peygamberimizin sünnetlerini Müslümanlara aktararak büyük hizmet etmesini sağladı. Onun hadisleri daha çok Allah Resulü'nün hal ve hareketleri ile ilgiliydi. En çok hadis rivayet edenler sırasıyla şunlardı: Ebû Hüreyre, Abdullah bin Ömer, Enes bin Malik, Hz. Aişe, Abdullah bin Abbas, Câbir bin Abdullah, Ebû Saîd el-Hudrî. Müslümanlara yapılan en büyük ihanet; Reci Vakası Hz. Enes, Efendimizin özel olarak dua ettiği sahabelerden biriydi: Enes bin Malik şöyle anlatır: 'Peygamber, (annem) Ümmü Süleym'in yanına geldi. Annem kendisine hurma ve yağ getirdi. Peygamber, 'Yağınızı tulumuna, hurmanızı da kırbasına koyunuz. Ben oruçluyum' dedi ve evin bir kenarında namaza durdu. (İki rekât) Nafile namaz kıldı, Ümmü Süleym'e ve evinin halkına dua etti. Ümmü Süleym, 'Ya Resulallah, bir hassacığım (hizmetinize özgü bir çocuğum) var, (ona da dua ediniz)' dedi. Peygamber, 'Nedir o?' diye sordu. Annem, 'Hizmetçin Enes'tir' dedi. Allah'ın elçisi, dünyaya ve ahirete ilişkin ne kadar iyilik varsa hepsini benim için diledi: 'Allah'ım ona mal ve çocuk ver, her şeyini ona mübarek (bereketli, kutlu) eyle' dedi. Şimdi ben ensarın en zenginlerindenim. Kızım Umeyne'nin bana söylediğine göre de (hicretin 75. senesinde) Haccac'ın Basra'ya gelmesine kadar benim sulbümden yüz yirmi küsur kişi gömülmüştür.' (Buhari, Savm: 61) Peygamber Efendimizin hadislerine ulaşmak için tıklayın Peygamer Efendimiz, Enes bin Malik'e ve ailesine iltifat ederdi. Zaman zaman onların evine uğrar, yemeklerini yer, orada öğle uykusuna yatar, ev halkına cemaatle nafile namaz kıldırırdı. Allah Resulü'nün terbiyesinden geçen Hz. Enes, O'ndan öğrendiklerini insanlara aktarmaya çalışırdı. Efendimizin eğitim ve öğretim tarzına, insanlara, çocuklara karşı hoşgörüsüne ve diğer ahlakî davranışlarına dair birçok bilgi onun vasıtasıyla rivayet edildi. Enes bin Malik hadis rivayet ederken oldukça titiz davranırdı. Hata yapmaktan korktuğu için hadisi rivayet ettikten sonra 'Veya Resûlullah böyle bir şey dedi' (ev kemâ kale Resûlullah) ilâvesinde bulunurdu. O, aynı zamanda bildiği hadisleri yazardı. Fakat bildiği bütün hadisleri rivayet etmezdi. Çünkü fazla rivayet edenin yanılacağını söylerdi. Hadisleri Medine ve sonra yerleştiği Basra halkına öğretti. Bir hadise itiraz edileceği zaman Müslümanlar 'Gelin işin doğrusunu Enes'ten öğrenelim' diyerek ona danışırdı. Efendimiz vefat ettiği zaman, O'nu her gece rüyasında gördüğünü ve 'Yâ Resûlullah! Küçük hizmetkârın geldi' demeyi çok arzu ettiğini söylerdi. Enes bin Malik, yanında bir çubuk ve Efendimize ait bir saç teli taşır, bunları yanında ayırmazdı. Vefat edince de bunların kabrine konulmasını vasiyet etti. Hz. Enes'in bu isteği üzerine çubuk kefeniyle böğrü arasına, saç teli de dilinin altına yerleştirildi. Enes bin Malik, vefatına kadar Efendimizin yanından ayrılmadı. O'nunla birlikte Hudeybiye Antlaşması, Hayber seferi, Umretü'l-kazâ, Mekke'nin fethi, Huneyn Gazvesi, Tâif Muhasarası ve Vedâ haccında bulundu. Bedir Savaşı'na yaşı küçük olduğu için katılamadı. Hz. Enes, Hz. Peygamber'in (sav) ) vefatından sonra halife olan Hz. Ebû Bekir tarafından Bahreyn'e zekât memuru tayin edildi. Hz. Ömer'in halifeliği döneminde Basra'daki Müslümanlara ilim öğretmekle meşgul oldu. Hz. Enes hicretin 93. yılında, 103 yaşında Basra'da vefat etti. 'Resulullah (sav) insanların en güzel ahlaklısı idi.' Müslim, Fedail, 55 'Hz. Peygamberin elinden daha yumuşak ne bir atlas ne de bir ipeğe dokunmadım. Onun kokusundan daha hoş bir koku da koklamadım.' Riyazü's-Sâlihin Tercemesi., II, 49. 'Rasûlullah Medine'ye teşrif buyurduğunda ben sekiz yaşlarında bir çocuktum. Medineliler Rasûlullah'a hediyeler takdim ediyorlardı. Annem dışında herkes ona hediye takdim etti. Annem ise elimden tutarak beni Hz. Peygamber'in huzuruna çıkardı ve ona: 'Ya Resûlallah! Benim dışımdaki herkes sana hediyeler sundu. Benim sana sunacak bir hediyem yok. Ancak bu benim oğlumdur. Onu al, senin hizmetini görsün' dedi. O günden sonra Allah Resûlü'ne on yıl hizmet ettim. Beni ne dövdü ne de azarladı. Bana hiçbir kötü söz söylemediği gibi suratını da asmadı. Ben bazen onun isteklerini yerine getirir bazen de getirmezdim. Buna rağmen bana senden şunları istemiştim, neden yapmadın?' dememiştir. Hatta bana bazı sırlarını verir ve şöyle derdi: 'Yavrucuğum! Benim sırrımı sakla ki güvenilir biri olasın.' Bazen annem bazen de Hz. Peygamber'in eşleri -sır olduğunu bilmeksizin- bunları bana sorarlardı ama ben, onlara sebebini izah ederek söylemezdim. Hz. Peygamber'in sırlarını asla kimseye vermedim.' İbn Sa'd, et- Tabakât, c. 5, 329 Enes b. Mâlik, Peygamberimizi şöyle tarif ederdi: 'Rasûlullah'ın cildi parlak bir renkteydi ve teri inci gibiydi. Yürüdüğü zaman düzgün yürürdü. Rasûlullah'ın elinden daha yumuşak ne bir ipek kumaşa, ne de bir ipeğe dokunmuşumdur, ne de Rasûlullah'ın kokusundan daha güzel ne bir misk, ne de bir amber koklamışımdır.' Müslim, Fedâil, 21; Ahmed b. Hanbel, Müsned, c.21, 82-340 Enes bin Mâlik, sahabelerin Peygamberimize olan hürmet ve sevgisini şöyle aktardı: Rasûlullah'ı tıraş olurken gördüm. Ashâb etrafında toplanmıştı. Tıraş esnasında başından kopan bir kıl tanesinin bile yere düşmesini istemiyorlar ve hepsini topluyorlardı. Müslim, Fedail, 19; Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 7, 108 Ebû İmrân el-Cevnî (ö. 128/745) naklediyor. Enes b. Mâlik'in şöyle dediğini duydum: 'Rasulullah döneminde yaptığınız kulluk ve ibadetten bugüne bir şey bir şey kaldı mı ki? İnsanlar kendisine: 'Ey Enes, kıldığımız namazlar da mı Rasûlullah'tan uzak? Bu hususta ne düşünüyorsun?' dediler. Bunun üzerine o: 'Ne düşüneyim! Sahâbenin namazındaki hassasiyeti sizin namazlarınızda göremiyorum!' Tirmizî, Sıfatü'l Kıyâme, 17; Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. 19, 39 Enes bin Malik şöyle rivayet eder: 'Sahabeden biri Rasûlullah'a (sav) sabah namazı vaktini sordu. Hz. Peygamber de vakit girer girmez Bilal'e ezan okuması için emir verdi, sonra da namazı kıldırdı. Ertesi gün ise sabah namazını neredeyse gün aydınlanıncaya kadar geciktirdi ve sonra ashâbına dönerek: 'Sabah namazının vaktini soran arkadaşınız nerede? İşte bugün ve dün kıldığım namaz arasındaki süre sabah namazının kılınma vaktidir' buyurdu. Ahmed b. Hanbel, Müsned, c. XIX, S. 173 Enes bin Malik'e bir gün, 'Hz. Peygamber yüzük kullandı mı?' diye sorulduğunda şöyle cevap vermiştir: 'Hz. Peygamber'in yatsı namazını gecenin ilerleyen saatlerine ertelediği bir akşam, yüzünü bize dönerek yürüdü ve yanımıza geldi. Ben parmağındaki yüzüğün parıltısını şu an görür gibiyim.'-Enes o an karşısında bulunan meclistekilere devamla şöyle dedi: 'İnsanlar namazlarını kıldılar ve yattılar. Siz ise, namazı beklediğiniz her bir an namaz kılıyor gibi sevap almaktasınız.' Müslim, Mesâcid, 39; Beyhakî, es- Sünenü'l-kübrâ, c. 2, 430.