Fatih'in kürkünü giydirdiği alim Hızır Bey

◾ Aslen Sivrihisarlı bir aileye mensup olan Hızır Bey'in annesinin Anadolu'da yetişen en meşhur isimlerden Nasreddin Hoca'nın soyundan olduğu rivayet edilir. Babası Celaleddin Efendi ise Sivrihisar Kadısı'dır. ◾ Ulema sınıfına mensup bir ailede büyüyen Hızır Bey, döneminin ünlü alimi Molla Yegan'ın yanında , Bursa'da medrese eğitimini tamamlar. Molla Yegan kimdir? Osmanlı'nın ilk Şeyhülislamı Molla Fenari'nin talebesi olan Molla Yegan, Bursa Kadılığı görevinde bulunmuş ve yüzlerce talebe yetiştirmişti. OSMANLI'DA EĞİTİM TERİMLERİ ◾ Eğitim hayatını tamamladıktan sonra Sivrihisar'a dönen ve burada müderrisliğe başlayan Hızır Çelebi, o dönem payitaht olan Edirne'ye ara ara gider ve ilmi tartışmalara katılır. ◾ Edirne'de hünkar huzurunda Bir Arap alim ile tartışması ve karşısındakini çaresiz bırakması ile II. Mehmed'in gözüne giren Hızır Bey'e padişah kürkünü giydirir. ◾ Bu hadisenin ardından Bursa'da müderris olarak görevlendirilen Çelebi, bu yıllarında Hocazade Muslihiddin ve Hayalî gibi iki büyük alim yetiştirmiştir. ◾ Görevinin ardından Edirne'de vazifelendirilen Hızır Bey, burada da pek çok talebe yetişerek Osmanlı topraklarında adalet mekanizmasının oturtulmasına katkı sağlar. DİVANYOLU'NDAKİ 4 MEDRESE ◾ Gösterdiği üstün başarılar, ilimdeki derinliği, kendisine duyulan saygı ve yetiştirdiği talebeler gibi sebeplerle Hızır Bey, Fatih tarafından İstanbul'un ilk kadısı ve belediye başkanı olarak görevlendirilir. ◾ Latinler tarafından harap edilmiş ve Bizanslılar tarafından tamir edilememiş İstanbul'un her türlü işi ile uğraşan Hızır Çelebi, kısa sürede büyük ilerleme sarf eder. ◾ 1459'da, mübarek fethin altıncı senesinde Rahmet-i Rahman'a kavuşan Hızır Çelebi, Zeyrek mevkine defnedilir. Bu tarihten itibaren Hızır Bey herkesin hayırla andığı biri olur. ◾ Hacı Kadın olarak anılan bölgede bir cami inşa ettiren Çelebi, Kadıköy'e de ismini vermiştir. O zamana kadar Kaldekon olarak bilinen yerleşim Fatih tarafından Hızır Bey'e arpalık olarak verilmiştir. Böylece o tarihten itibaren 'kadı köyü' olarak anılmıştır. İSTANBUL'UN EN BİLİNDİK SEMTLERİNİN İSİMLERİ NEREDEN GELİYOR? ◾ Döneminde ilim dağarcığı ve ilmin alemi gibi sıfatlarla anılan Hızır Çelebi kaynaklarda; açık fikirli, ince ruhlu bir alim olarak anılır. Öğrencileri tarafından çok sevilen Çelebi, İstanbul'u düzenlediği gibi Osmanlı medrese sistemine de etki etmiştir. ◾ Alim olmasının yanında önemli bir şair olarak da karşılık gören Hızır Bey; Arapça, Türkçe ve Farsça olmak üzere üç dilde şiirler yazmış, tarih düşürmeyi son mısrada yaparak bir gelenek başlatmıştır. ◾ Hızır Çelebi hakkında anlatılan en önemli hikayelerden birisi de Fatih Sultan Mehmed'i yargılamasıdır. Rivayete göre, bir mimarın elini kestiren Fatih mahkemeye çağrılır. İstanbul kadısı Hızır Çelebi tarafından her Osmanlı vatandaşı gibi yargılanan Sultan, haksız yere hükmettiği gerekçesi ile cezalandırılır. Hüküm: Padişahın elinin kesilmesidir. ◾ Bu sahneyi gören mimar, davasından çekilerek bu adalet hassasiyetine karşı Müslüman olur. Üsküdar'daki mahkeme salonunda gerekleşen bu hadise Osmanlı Devleti'nde adalete karşı gösterilen hassasiyeti anlatır. OSMANLI'DA SİSTEMİN TEMELİ: ADALET ◾ Tefsîr-i Yâsîn-i Şerîf ↪ Yasin Suresi tefsiridir. Dirayet ve rivayet metodunun birlikte kullanıldığı tefsirde izah için beyitler de kullanılmıştır. Ucâletü leyle ev leyleteyn ↪ Hızır Bey'in iki gecede yazdığı eser, Fatih Sultan Mehmed Han'a ithaf edilmiştir. el-Kasîdetü'n-nûniyye ↪ Hızır Bey'in en bilinen eseri olan 'el Kasidetü'n-nuniyye', 105 beyitten oluşur. Nun kasidesi olarak da bilinen eserde kelami meseleler anlatılır. Tuhfe-i Sultân Murâd Han ↪ Sultan II. Murad'a takdim edilen eser, İslam tarihi ve itikada bazı soruların cevalarını içerir. Terceme-i Metâliʿu'l-envâr ↪ Siraceddin Urmevi'nin meşhur eseri, 'Metâliʿu'l-envâr'ın şerhi. Terceme-i Külliyyât-ı Hoca Ubeydullah ↪ Ubeydullah Ahrar'ın vaazlarını ve nasihatlerini içerir. UBEYDULLAH AHRAR'IN UNUTULMAZ TAVSİYELERİ ◾ Hızır Bey'in İstanbul'un fethinin ardından gayrimüslim tebaanın Osmanlı'nın adaletini görmesi ve gönüllerin de fethedilmesi bakımından büyük hizmetleri vardır. ◾ Alimliğinin yanında önemli bir şair de olan Hızır Çelebi, Fatih Sultan Mehmed döneminin entelektüel ve derinlikli tarafını yansıtan en önemli simalardan birisi olarak kabul edilir.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Fatih'in kürkünü giydirdiği alim Hızır Bey