Galata Mevlevihanesi

Galata Mevlevihanesi 🔶 Evliya Çelebi'den nakledildiğine göre Roma-Bizans dönemi yapıtı Theodoros Manastırı'nın kalıntıları üzerine dönemin devlet adamlarından biri olan İskender Paşa tarafından 1491 yılında bir av çiftliği inşa edilir. İskender Paşa kimdir? 895 yılı içerisinde doğmuş olabileceği kaynaklarda geçer. İskender Paşa çeşitli görevlerde bulunur. Başta valilik olmak üzere Osmanlı veziri olarak Balkan'larda yapılan savaşlar sırasında etkili olur. 1491 yılında kendine tahsis edilmiş olan arazi üzerine Galata Mevlevîhânesi inşa ettirir. Ayrıca Okmeydanı'nda Okçular Tekkesi'ni, Saraybosna'da bir Nakşibendi tekkesi, Fatih ilçesinde İskenderpaşa Camii'ni yaptırır. 1506 yılında vefat eder ve Kırklareli'de kendi yaptırdığı mescidin yanına defnedilir. Tarihte kurulan 2'nci mevlevihane, Sultan Dîvanî Mevlevihanesi 🔶 İskender Paşa'ya misafirliğe gelen Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî'nin torunu olan Semâi Mahmud Dede, at çiftliğinin bir kısmını tekke olarak kullanır. Böylece İstanbul'un ilk Mevlevîhânesi kurulmuş olur. Mevlevihane aynı zamanda Mevlevilerin ilk merkezidir. Mevlevihane'nin geçirdiği tadilatlar 🔶 Zamanının en korkunç depremlerinden biri olan 1509 depreminde Galata Mevlevîhânesi ciddi şekilde zarar görür ve bir süre boş kalır. 17. yüzyılda Sırrı Abdi Dede'nin yapının daha önceden Mevlevîhâne olduğunu ortaya çıkarmasıyla 1608 yılında Mevlevîhâne restore edilir. Mevlana Celaleddin-i Rumi 🔶 Fakat 1765 Büyük Tophane yangınında Mevlevihane büyük hasara uğrar. Zamanın padişahı III. Mustafa Han, Yenişehirli Osman Efendi'nin takibiyle Mevlevîhâne'yi tekraren yaptırır. 🔶 Sultan III. Selim döneminde ise ünlü dîvan şairi Şeyh Galib 'Kasîde-i Tannâne' adlı eserinde padişaha bir dilekte bulunur. Padişah bunun üzerine Mevlevihane'nin binalarını yeniler. Bu yenilenme sonrası Mevlevihane'nin yerleşik düzeninde önemli değişiklikler olur. Osmanlı'da orman yangınları ile mücadele Mevlevihane'ye yapılan eklemeler 🔶 II. Mahmud döneminde ise dönemin meşhur isimlerinden Hâlet Efendi, mevlevihanede hala var olan en belirgin kapıyı, sebili, çeşme, terzihâne ve kütüpheden oluşan kendi türbesini yaptırır. Avluyu mermerle kaplatır ve odalarını onartarak mevlevîhânenin bahçesindeki türbeleri yeniden yaptırır. Halet Efendi kimdir? İstanbul'da doğar. Medrese eğitimi görmemiştir. Kadılık, mühürdar yamaklığı yapar ve memuriyetten ayrılır. Hâlet Efendi, Galata Mevlevîhânesi Şeyhi Gâlib Dede'ye bağlanarak şiir ve nesir üzerine yogunlaşır. Bu süreç içersinde farklı birçok meslek yapmıştır; katiplik, vodvoyalık, diplomat... Halet efendi son görevinden sonra sürgün edilir. Sürgün bittikten sonra bir süre padişaha önemli görevlerde hizmet eder. Halet Efendi'nin kaynaklarda yaptığı görevler sonrası birçok kişinin ahını aldığı söylenir. Hâlet Efendi, pâdişâhın emriyle 11 Kasım 1822 tarihinde başı kesilerek idam edilir. Su köşkleri: Çeşme ve sebiller 🔶 Mevlevîhâne 1824'te bir yangına daha maruz kalır, mescidi, mutfak kısmı ve dokuz adet odası yanar. 1828'de Şeyh Seyyid Kudretullah Dede tarafından Sadrazamlık makamına yapılan taleple yangından 4 yıl geçmiş olmasına rağmen dervişlerin hâlâ yıpranmış çadırlarda barındıkları belirtilir. Olaydan II. Mahmud Han'ın haberdar olmasıyla 1835'te Mevlevîhâne tekrar yapılır. 🔶 Yapılışından sonra II. Mahmud Han'ın kızı Adile hanım Mevlevîhâne'ye sarnıç, şadırvan ve çamaşırhane yaptırır. Sultan Abdülmecid ise 1852 yılında avludaki Hasan Ağa Çeşmesi'ni tamir ettirir, sonraki yıl matbah-ı şerifi, 1860 yılında da semâhâneyi, selâmlığı ve odaları içine alan ana binayı şu an ki haliyle yeniden yaptırır. Sultan bir hattat: II. Mahmud 🔶 Mevlevihanenin kırlarla ve korularla kaplı olan çevresi zamanla çevresinde oluşan yerleşke vesilesiyle mahallelerle dolar. Levanten zümresi Pera (Beyoğlu) semtini oluşturur. Levanten mahalleleri mevlevîhânenin çevresini kuşatır. Mevlevihane kurulduğu dönemin doğal çevresine ve temsil ettiği kesime de yabancı bir doku içinde sıkışıp kalır. 🔶 Galata Mevlevîhânesi, İstanbul'u ziyarete gelen turistlerin otellerinin bulunduğu Pera'da ikamet eden yabancıların uğrak yerlerinden biri olur. Farklı Batı ülkelerinde basılan gezi yazıları içinde Galata Mevlevîhânesi'nin isminin geçmediği yazı çok azdır. 19. yüzyıl turist rehberleri muhakkak uğranacak yerler arasına Mevlevihane'yi almışlardır. Dersaadet'te Beyoğlu Mevlevihane'den çıkarılan kısımlar 🔶 1925 yılında tekke ve zaviyeler kapatılır. Böylece Mevlevîhâne'nin ana binası halkevi, su dağıtılmak için yapılan özel mimari bina ise karakol olarak kullanılır. 🔶 1947 yılında belediye tarafından içerisindeki mezarlığın bir kısmı kaldırılarak yerine Beyoğlu Evlendirme Dairesi yapılır, bu dairenin yapılışı sırasında semâhânenin girişinde bulunan ahşap türbeler, harem bölümü, mutfak ve diğer bazı müştemilât ortadan kaldırılır. Osmanlı döneminde tarikatları denetlemek için alınan önlemler Mevlevihane'nin iç kısmı 🔶 Galata Mevlevîhânesi 1975'de Divan Edebiyatı Müzesi olarak ziyarete açılır. İsmi değişse de günümüzde hala müze olarak kullanılmaktadır. Mevlevîhânenin etrafındaki türbe ve mezarlıklarda mevlevihanede şeyhlik yapan kimseler ve ailesi bulunur. 🔶 Bahçedeki iki türbeden birinde Halet Efendi diğerinde Şeyh Galib gömülüdür. Halet Efendi türbesi girişte soldadır. Halet Efendi Türbesi'nin karşısında kütüphane bulunur. Kütüphanenin ön kısmında da çeşme yer alır. İki türbe arasında bir su deposu, türbelerin arkasında mezarlıklar giriş kapısının karşısında semahâne ve müze, bahçenin sağ tarafında ise Adile Sultan'ın yaptırmış olduğu şadırvan bulunur. Mana ustası Şeyh Galib'ten inci değerinde beyitler Şeyh Galib kimdir? 🔶 Şeyh Galib 1757 yılında İstanbul'da doğar. Dedesi Mehmed Efendi de Mevlevîliğe mensup bir zattır. İyi bir eğitim alır, Arapça öğrenir, şiirle ilgilendiği için genç bir yaşta şair olarak tanınır. 🔶 Başlarda Esad mahlasını kullanır. Farklı kişiler tarafından aynı mahlasın kullanıldığını gören Şeyh, Galib adını kullanmaya başlar. 24 yaşında 'Dîvan' sahibi olur. 🔶 Konya Mevlâna Dergâhı'nda çileye giren Galip çilesini burda tamamlayamayınca İstanbul' da Yenikapı Mevlevîhânesi'nde tekrar çileye girer ve 'dede' olur. 1791 yılında Galata Mevlevîhânesi'ne şeyh olur, 1792 yılında 'İlhâmî' takma adıyla şiirler yazan ve hat sanatıyla uğraşan hükümdar III. Selim Han'a Galata Mevlevîhânesi'nin tamiri için bir kaside sunar, padişah onun arzusunu yerine getirerek tekkenin tadilatını yapar. 🔶 Hükümdar 1793'te Mevlevîhâne'ye bir şadırvan, 1794'te semâhâne içine padişahların Cuma namazı, bayram namazı ve kandil gecelerinde namaz kıldıkları özel bir bölüm yaptırır. Şeyh Galip 8 yıl Galata Mevlevihanesi'nde postnişinlik yapar. 1799 yılında İstanbul'da vefat eder ve Mevlevihanenin haziresine defnedilir. Divan edebiyatının son büyük şairi Şeyh Galib kimdir? Mevlevihane içerisindeki kitabeler 🔶 Mevlevihane'nin içinde farklı yerlerde Osmanlıca kitâbeler bulunmaktadır. Mihrabın başımda bulunan kitabede: 'Allah Celle Celâluhu' 'Küllemâ dehale aleyhâ Zekeriyye'l mihrâb.' 'Zekeriyya ne zaman mihraba girse...' şeklinde Âli İmrân suresinin 37. Ayetinden bir kısım yazılıdır. Osmanlıca dersleri Galata Mevlevihane içerisindeki müze 🔶 Müze Semahane binasının alt katındadır. Sekizgen yapılı bina bir 18. yüzyıl eseridir. Ahşap bölmelerle ayrılmış olan üst kısmında ise kronolojik olarak divan şairlerinin divanları ile mevlevihanede yetişmiş olan Şeyh Galib, İsmail Ankaravî, Esrar ve Fasih Dedeler ile Şair Leylâ Hanım'a ait el yazması eserleri bulunur. 🔶 Mevlevi kültürüne ait derviş odaları, tasavvuf ve tarikat eşyaları sergilenmektedir. Müze içerisinde Türk musiki aletleri de yer alır. Mevlevîlikde San'at