Hayber'in fethi nasıl gerçekleşti? Hz. Peygamber nasıl zehirlendi?

Medine'deki Benî Nadîr Yahudileri yaptıkları antlaşmaya rağmen, Peygamber Efendimizin canına kast etmeleri neticesinde yurtlarından çıkarıldı. Hayber'e yerleşen bu kişiler, Suriye ve Irak bölgelerinden gelen ticaret kervanları için büyük tehlike oluşturuyordu. Aynı zamanda Benî Nadîr Yahudileri Mekkeli müşriklerle beraber işbirliği yaparak propaganda yapıyordu. Müslümanların ilk savaşı: Bedir Muharebesi ne zaman gerçekleşti? Büyük bir savaş hazırlığı içerisinde olan Benî Nadîr Yahudileri, kendilerine yardım edenlere Hayber'in bir yıllık hurma mahsulünü vereceklerini bile vadettiler. Civardaki diğer Arap kabilelerini de kendi etrafında toplamaya çalıştılar. Bunun nedeni Peygamberimizle beraber Müslümanları savaşa zorlamak ve az sayıda sahabeden oluşan İslam ordusunu ortadan kaldırmaktı. Benî Nadîr Yahudileri ile müşriklerin yaptığı antlaşmaya göre Efendimiz, Hayber üzerine yürüse Mekkeli müşrikler Medine'ye e baskın yapacaklar; eğer Hz. Peygamber, Mekkeli müşrikleri üzerine yürüyecek olursa, Hayber Yahudileri Medine'ye baskın yapacaklardı. Hendek Savaşı kaç yılında oldu? Peygamber Efendimiz, Hayber'deki bu hazırlıkların haberini aldı ve 4 sahabeyi Ramazan ayında gözcü olarak gönderdi. Yahudilerin bu hareketlerine karşı Hz. Peygamber (sav) Abdullah bin Revaha'yı barış için Hayber'e gönderdi. Ancak olumsuz cevap karşısında Müslümanlara gazaya çıkılacağını ilan etti: 'Bizimle ancak cihadı isteyenler gelsin.' buyurdu. (İbn-i Sa'd, II, 92, 106) Burada bir savaş yapılması kaçınılmaz olmuştu. Çünkü müşriklerle yapılan her gazada Hayber arkada büyük tehlike arz ediyordu. Medine'de İslam ordusu Hayber Gazası'na hazırlanırken buradaki Yahudiler fitne ateşi yayarak Müslümanların moralini bozmaya çalışıyordu. Hz. Peygamber, Hayber gazasına çıkarken, beyaz sancağını Hz. Ali'ye verdi. Savaşta kullanılan parola ise 'Yâ Mansur! Emit! Emit!' idi. Ordu öncüsü Ukkâşe bin Mıhsan el-Esedî, sağ kol kumandanı ise Hz. Ömer'di. Hayber'e doğru yolan çıkan ordu, Medine ile Füru' arasındaki Sır dağında Peygamberimiz için mescit yapıldı. Kur'an-ı Kerim'de geçen iki büyük savaş Hayber gazasına katılan sahabelerin 1400'ü piyade, 200'ü de atlıydı. Hayber Seferi'ne katılan Müslüman kadınlar bulunuyordu. Hanım sahabeler, seferde yaralı askerleri tedavi etmek için savaşa katılmak için Peygamberimizden müsaade istemiş, müspet cevap almışlardı. Tedavi ile kalmayıp, sahabelerin yemeklerini pişirip, eğ eğirdiler. Gazaya katılan Müslüman kadınlar şunlardı: Hz. Ümmü Seleme, Hz. Safiyye binti Abdulmuttalib, Ümmü Eymen Bereke, Peygamberimizin (sav) azatlısı Ebu Râfi'in zevcesi Leyla, Asım b. Adiyy'in zevcesi, Ümmü Umâre Nesîbe binti Ka'b, Ümmü Şübas, Küaybe binti Sa'd el-Eslemiyye, Ümmü Muta el-Eslemiyye, Ümmü Süleym binti Milhan, Ümmü Dahhâk binti Amr b. Haram, Hind binti Amr b. Haram, Ümmü'-A'lâ el-Ensariyye, Ümmü Âmir el-Eşheliyye, Ümmü Atiyye el-Ensariyye, Ümmü Salît, Ümeyye binti Kays, Abdullah b. Uneys'in zevcesi Hubla, Ümmü Sinan, Hazrec b. Ziyad el-Eşcâî'nin babaannesi. Gaza heyecanıyla şair olan Âmir bin Ekva' şu şiiri terennüm etti: 'Ey Allah'ım! Sen bize hidayet ve rahmet ihsan etmemiş olsaydın, biz muhakkak dalâlet ve sapkınlık içinde kalırdık! Sahabeler, Hayber'e doğru ilerlerken bir vadiye erişinde beraberce yüksek sesle 'Allahu ekber! Allahu ekber! Lâ ilahe illallâhu vallâhu ekber!' diyerek tekbir getirmeye başladı. Efendimiz bunun üzerine ' Nefislerinize karşı merhametli olun! Zîrâ sizler, sağır birisine hitâb etmiyorsunuz, muhâtabınız gâip de değildir. Siz, gören, işiten, (nerede olursanız olun) sizinle olan bir Zât'a, Allah'a hitâb ediyorsunuz. Dua ettiğiniz Zât, her birinize, bineğinin boynundan daha yakındır.' buyurdu. (Buhârî, Deavât 50, 67; Müslim, Zikr, 44) İslam ordusu, Şıkk ile Natat Kalesi arasından Hayber'e ilelerken Efendimiz onları durdurdu ve şöyle dua etti: 'Ey göklerin ve gölgelediklerinin Rabbi olan Allah'ım! Ey yerlerin ve yüklenip taşıdıklarının Rabbi olan Allah'ım! Ey şeytanların ve saptırdıklarının Rabbi olan Allah'ım! Ey rüzgârların ve savurduklarının Rabbi olan Allah'ım! Biz Senden bu kentin hayrını ve iyiliğini, bu kent halkının hayrını ve iyiliğini ve kentte bulunan her şeyin hayrını ve iyiliğini dileriz! Bu kentin şerrinden, bu kent halkının şerrinden, bu kentte bulunan her şeyin şerrinden de Sana sığınırız! Haydi ilerleyiniz, Bismillah!' (İbn İshak, İbn Hisam, Sîre, c. 3, s. 343) Hz. Peygamberin hadislerinde geçen dualar Hz. Peygamber'in Medine'den çıktığını haber alan Yahudiler, her gece Müslümanların gelişini telaşla beklemişlerdi. Hz. Peygamber'in oraya vardığı gece, Yahudiler derin bir uykuya daldı, horozları dahi ötmedi. Enes b. Malik şöyle anlatır: 'Resûlullah aleyhisselam bir kavimle çarpışacağı zaman, sabah olmadıkça onlara ansızın baskın yapmaz, ezan sesi işitirse baskın yapmaktan vazgeçer, ezan sesi işitmezse baskın yapardı. Hayber'e geceleyin inmiştik. Resûlullah aleyhisselam orada geceyi geçirdi. Sabah namazını Hayber'in yanı başında, daha karanlık iken kıldık. Sabah olup Hayber'den ezan sesi işitmeyince hayvanına bindi. Bizler de hayvanlarımıza bindik. Ben Ebu Talha'nın terkisine bindim. Giderken, benim dizim Resûlullah aleyhisselamın dizine değmekte idi. Sabahleyin, Hayber işçileriyle karşılaştık. İşçiler, kaleden çıkıp, araçları, zenbilleri, kovaları ile tarlalarına gidiyorlardı. Resûlullah aleyhisselamla askerlerini görür görmez: İşte Muhammed ve hamîs (askeri birlik)! İşte Muhammed ve Hamîs! Vallahi, Muhammedi İşte Muhammed ve Hamîs!' diyerek bağırıştılar ve hemen arkalarına dönüp kaçtılar. Resûlullah aleyhisselam, ellerini kaldırdı ve: 'Allahu ekber! Allahu ekber! Harap olup gitti Hayber! Biz düşman bir kavmin yurduna baskın yapıp girdik mi, uyarılmış olan o kâfirlerin hali yaman olur!' buyurdu ve bunu üç kere tekrarladı.' (Ahmed b. Hanbel, c. 3, s. 111, Buhârî, c. 1,s.98) Sonrasında Hz. Peygamber'in bineğinin çöktüğü yere askerler yerleşti. Menzile karargâhında, Peygamberimiz (sav) için bir mescit yapıldı. Menzile adını taşıyan bu mescitte Efendimiz, teheccüd namazı kıldı. Yahudiler, Efendimiz ve ordusunu görünce kaleye çekildi. Kuşatma günlerce sürdü. Sahabelerin oldukça yorgun düştüğü, Müslümanların hücumlarının geri püskürtüldüğü sırada Hz. Peygamber şöyle buyurdu: 'Yarın sancağı öyle bir yiğide vereceğim ki, Allah ve Allah'ın Resûlü onu sever, o da Allah'ı ve Allah'ın Resûlünü sever! O, Hayber'i fethetmedikçe, arkasına dönmeyecektir. O, Hayber'i zorla alacaktır! Allah, fethi onun eli ile gerçekleştirecektir. Kendisi düşmandan yüz çevirici, kaçıcı kişi de değildir!' (İbn İshak, İbn Hişam, c. 3, s. 349, Vâkıdî, c. 2, s. 653) Peygamber Efendimizin kendisiyle övündüğü sahabe Sahabeler, geceyi sancağın kime verileceğini merak ederek geçirdi. Hepsi de kendisine verileceğini ümit etti. O gün için Hz. Ömer şöyle der: 'Emirliği o günkü kadar hiçbir zaman arzu etmedim. Beni çağırır ümidiyle Resulullâh'a kendimi göstermeye çalıştım durdum.' Sabah olduğunda Hz. Peygamber getirilen sancağı eline aldı ve 'Bunu, hakkını yerine getirmek üzere, kim alır?' diye sordu. Hz. Ebu Bekir, Hz. Ömer, Sa'd b. Ebi Vakkas, Büreyde b. Husayb, Zübeyr b. Avvam gibi neredeyse bütün sahabeler sancağa uzandı. Efendimiz bir müddet bekledikten sonra: 'Ali nerededir?' diye sordu. 'Ya Rasûlallah! Onun gözleri ağrıyor!' dediler. Peygamberimiz (sav): 'Onu bana çağırınız?' buyurdu. Hz. Ali'yi elinden tutularak Efendimizin huzuruna getirildi. Allah Resulü: 'İşte, bununla fetih gerçekleşecek!' buyurdu. Bastığı yeri dahi göremeyecek halde olan Hz. Ali'nin durumunu görünce Peygamberimiz onun ağrıyan gözlerine okuyarak üfledi. Hz. Ali'nin ağrısı birden geçti. O günü şöyle anlatır: 'Resûlullah (sav), gözlerim ağrıdığı ve adam salıp beni getirttiği zaman: 'Ya Rasûlallah! Gözlerim ağrıyor! dedim. Gözlerime puf diyerek püskürdükten sonra: 'Ey Allah'ım! Sıcağın, soğuğun sıkıntısını bundan gider!' diyerek dua etti. O günden beri, sıcaktan da, soğuktan da hiç rahatsız olmadım!' İslam'ı kabul eden ilk on Müslüman Resulullah, Hz. Ali'ye zırh gömlek giydirerek beline Zülfikar kılıcı bağladı. Ak sancağı ona uzatarak şöyle buyurdu: 'Al bu sancağı! Allah sana fethi nasip edinceye kadar git, çarpış! Arkana bakınma!' Biraz ilerledikten sonra Hz. Ali durdu, arkasına dönmeden seslendi: 'Ey Allah'ın Resûlü! Onlarla ne (yapmaları) için savaşayım?' Efendimiz şöyle buyurdu: 'Onlarla, Allah'tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed'in Allah'ın Resulü olduğuna şehadet getirinceye kadar savaş. Bunu yaptıkları dinin yasaklarını çiğnemedikçe kanlarını ve mallarını senden korumuş olurlar. Asıl hesaplarını görmek ise Allah'a aittir. Acele etmeden, gayet sakin bir şekilde onların yanına var. Önce onları İslam'a dâvet et! Şayet bu dâvetinle bir kişi Müslüman olsa, bu, sana kızıl develer verilmesinden (dünya nimetlerinin en kıymetlilerinden) daha hayırlıdır!' (Buhârî, Ashâbü'n-Nebî, 9; Müslim, Fedâilü's-Sahâbe, 32-34; Heysemî, VI, 151) Hz. Ali, sancağı kalenin dibindeki taşa dikip savaşmaya başladı. Hz. Ali, o gün, Yahudilerin ulu ve namlı kişilerinden sekizini öldürdü. Peygamberimiz üzerine iki kat zırh gömlek giydi, başına miğfer geçirdi. Eline aldığı yay ve kalkanıyla. Zarib adındaki atına bindi. Etrafını saran sahabelerle beraber Nâim Kalesine doğru ilerledi. Hayber kaleleri birer birer düşürülerek fethedildi. Hayber zaferinden sonra Yahudilerin kendi mallarında kalmak istemeleri üzerine Resulullah, hepsini sürgün etmedi. İstediği anda çıkarmak şartıyla, toprakları işleyip yıllık kazançlarının yarısını vermek üzere isteklerini kabul etti. Peygamber Efendimizin iyi niyetine rağmen, Yahudiler kin besleyip kötülük yapmaya devam ediyordu. Hayber fethedildikten sonra ashabıyla birlikte istirahata çekildi. Bu sırada Yahudiler hain bir plan hazırlayıp Peygamberimizi zehirlemeye karar verdiler. Yahudi Sellam bin Mişkem'in karısı Zeynep bir keçi kızartıp her tarafını zehre buladı. Peygamber Efendimizin, hayvanın kol ve kürek etini daha çok sevdiğini öğrendiği için özellikle keçinin o bölgelerine daha çok zehir serpti. Sonrasında Yahudi kadın, 'Ey Ebû'l-Kasım! Bunu sana hediye ediyorum.' diyerek Peygamberimizin ve ashabının önüne koydu. Etten bi lokma aldıklarında Peygamberimiz 'Ellerinizi çekiniz! Şu kürek, etin zehirlenmiş olduğunu bana haber veriyor.' buyurdu. Sahabeler derhal eline çekse de Bişr bin Bera bir lokma yutmuştu. Zehir o kadar kuvvetliydi ki sahabe anında morarıp şehit oldu. Yahudi kadın Peygamberimizin huzuruna getirilince suçunu itiraf etti. 'Bunu neden yaptın?' sorusuna şu cevabı verdi: 'Eğer gerçekten bir peygambersen, sana haber verilecek; dolayısıyla zarar görmeyecektin. Eğer peygamber değil de bir hükümdarsan, kendimizi ve insanları senden kurtarmak için yaptım!' (Sîre, 3:352; Taberî, 3:95; İbn-I Kesîr, Sîre, 3:397) Bazı rivayetlere göre Efendimizin kadını af ettiği bazı rivayetler ise şehit olan sahabenin varislerine verdiğini belirtir. Nitekim Peygamber Efendimiz, vefatına yakın hastalandığında Hz. Aişe'ye şöyle demişti: 'Ey Âişe! Hayber'de tatmış olduğum zehirli etin elemini devamlı hissedip durdum. Şu anda kalbimin damarının koptuğunu duymaktayım.' (Buhârî, Meğâzî, 83) O'nun hastalanmasında Hayber'deki zehirlenme hadisesinin büyük etkisi vardı. Bu hadisenin neticesinde Peygamberimiz (sav) Hayber'de dört şeyi yasakladı. Bunlar; esir alınan kadınlara dokunmak, ehlî merkeplerin etlerini yemek, yırtıcı, azı dişli hayvanların etini yemek, ganimet mallarının bölüştürülmeden satmak veya satın almaktı. Hayber'i fethettiği sırada, Habeşistan'da yaşayan Peygamberimizin amcasının oğlu Hz. Cafer ve yanında kalan muhacir Müslümanlar ile bazı Yemenliler Hayber'e geldi. Ebû Mûsâ el-Eşarî diyor ki: 'Biz, Hz. Peygamber'in ortaya çıktığı haber almıştık. Biz de, ben en küçük olduğum halde, iki kardeşim Ebû Bürde ve Ebû Rühm ile birlikte, Yemen'den kavmimizden de 52-53 erkekle beraber, Hz. Peygamber'in yanına gitmek üzere yola koyulduk. Bir gemiye bindik. Denizde kuvvetli bir rüzgârdan dolayı Habeş ülkesine gittik. Orada Cafer bin Ebû Talib ile buluştuk. Onunla kaldık. Sonra hep beraber yola çıktık ve Hayber'i fethettiği esnada Hz. Peygamber'in yanına geldik. Hz. Peygamber, bize de Hayber ganimetlerinden bir şeyler verdi.' Peygamber Efendimiz, Habeşistan'dan gelen Müslümanları görünce çok sevindi. Resullullah, Hz. Cafer'e önce: 'Yaratılış ve ahlâk itibariyle bana ne kadar benziyorsun!' buyurdular. Sonra Hz. Câfer'in alnından öperek: 'Hayber'in fethi ile mi, Cafer'in gelişiyle mi sevineyim, bilemiyorum!' buyurdu. (İbn-i Hişâm, III, 414) Kaynak: Asım Köksal-İslam Tarihi, İslam Ansiklopedisi,

Hayber'in fethi nasıl gerçekleşti? Hz. Peygamber nasıl zehirlendi?

Hayber Savaşı’na giden süreç