Hudeybiye Antlaşması nedir? Hudeybiye Antlaşması’nın maddeleri…

Müslümanlar ile Mekkeli müşrikler arasında 628 yılında imzalanan barış antlaşması Hudeybiye olarak adlandırıldı. Antlaşma adını yakınlarda bulunan Hudeybiye köyünden aldı. Bu antlaşma ile Mekkeliler İslam Devleti'ni hukuken tanıdı. Harem âlemlerinden birinin dikildiği Hudeybiye, Mekke'de bulunanların ihrama girdiği yerlerden biriydi. Bu antlaşma, İslam tarihinin dönüm noktalarından biriydi. TARİHTEKİ İLK YAZILI ANAYASA Hz. Peygamber, gördüğü bir rüya üzerine, ashabını umre yapmaya davet etti. Bunun üzerine bin dört yüz sahabe ile hicretin altıncı altıncı yılında Zilkâde ayının birinci pazartesi günü Mekke'ye hareket ettiler. PEYGAMBER EFENDİMİZ İLE İLGİLİ AYETLER Umreye amaçlı yola çıktıkları için yanlarına sadece yolcu silahı ve yetmiş kadar kurbanlık deve aldılar. Hz. Ömer: 'Yâ Resûlallâh! Ebû Süfyân ve adamlarının bize saldırmalarından endişe etmiyor musunuz? Gerektiğinde onlarla çarpışmak için yanımıza silâhlarımızı alsak olmaz mı?' diye sordu. Allah Resulü: 'Bilmiyorum! Ben umreye niyetlenmiş iken silah taşımak istemem!' buyurdu. (Vâkıdî, II, 573) Hudeybiye civarında Peygamber Efendimizin devesi Kasva'nın burada çökmesi üzerine Müslümanlar kamp kurdu. Huzâa kabîlesi reisi Budeyl, kabilesinden bir grupla çıkageldi. Mekkelilerin savaş için hazırlıklarından bahsetti. Peygamber Efendimiz, geliş amaçlarını anlatarak şöyle buyurdu: 'Biz kimseyle harp etmek için gelmedik. Maksadımız Beytullâh'ı ziyarettir, umredir. Harp Kureyş'i yıpratmış ve onlara çok zarar vermiştir. İsterlerse (aramızdaki çarpışmayı bırakmak için) onlarla belli bir müddet antlaşma yapalım. Bu durumda onlar benimle insanların arasından çekilirler. Eğer ben diğer insanlara galip gelirsem, isterlerse insanların girdikleri İslam'a Kureyşliler de girerler. Şayet ben galip gelemezsem (Kureyşliler benimle savaşmak zahmetinden kurtulup) rahata ererler. Şayet Kureyş bu teklifimi kabul etmezse, vallahi ben, bu din uğrunda başım gövdemden ayrılıncaya kadar savaşacağım. Muhakkak Allah vaadini yerine getirecektir.' PEYGAMBER EFENDİMİZİN DOĞUMU SIRASINDA GERÇEKLEŞEN MUCİZELER Mekkeli müşrikler, sadece umre amacıyla Mekke'ye gelen Müslümanların şehre girmesine müsaade etmedi. Müşrikler, henüz Müslüman olmayan Halid bin Velid'in kumandasında 200 kişilik bir süvari birliğini Gamîm mevkiine gönderdi. Peygamber Efendimiz, savaşmaya değil umre amacıyla niyetiyle geldikleri anlaşılsın diye ele geçirilen müşrikleri serbest bıraktı. MÜSLÜMANLARIN İLK SAVAŞI Peygamber Efendimiz, Hz. Osman'ı elçi olarak Mekke'ye yolladı. 'Kureyşlilere git! Onlara haber ver ki, biz buraya hiç kimse ile çarpışmak için gelmedik! Biz ancak şu Beytullâh'ı ziyaret için, onun haremliğine riayet ve tazim ederek geldik. Yanımızdaki kurbanlık develeri kesecek ve döneceğiz! Sonra onları İslâm'a da dâvet et!' buyurdu. KUR'AN-I KERİM'DE GEÇEN İKİ BÜYÜK SAVAŞ Efendimiz, aynı zamanda Mekke'de bulunan bütün müminlerle görüşmesini, Mekke'nin yakında fethedileceğini müjdelemesini, Mekke'de imanın açığa vurulacağı günün yaklaştığını haber vermesini de emir buyurdu. (İbn-i Sa'd, II, 97; İbn-i Kayyım, III, 290) Elçi olarak Mekkelilerin yanına giden Hz. Osman, umre amacıyla geldiklerini belirtmesine rağmen müşrikler, Müslümanların gelmesine izin vermedi. Hz. Osman'a sert tepki gösterip hapsettiler. Müslümanlar arasında Hz. Osman'ın şehit edildiği haberleri yayılması üzerine Peygamber Efendimiz, savaş kararı aldı. 'Allah Resul'ünün gönlünde ne muradı varsa, onun üzerine bey'at ediyorum.' diyerek çevresindekiler, ona sonraları 'Rıdvan Ağacı' denilecek yerde Peygamber Efendimizin ellerini tutarak biat ettiler. (Vâkıdî, II, 603) Biatten sonra 'Bu da Osman'ın bey'atidir!' buyurmak suretiyle Hz Osman'a olan itimat ve muhabbetini, fiilî olarak izhar etti. (Buhârî, Ashâbu'n-Nebî, 7) Ashabın bu biati, yüce Allah'ın rızasını kazanmalarına vesile oldu. Fetih suresinde bu biatten şöyle bahsedilir: 'And olsun ki, o ağacın altında Sana bey'at ederlerken Allâh, o mü'minlerden râzı olmuştur. Kalplerinde olanı bilmiş, onlara huzur ve sekînet indirmiştir...' (Fetih suresi, 18. ayet) Mekkeli müşrikler, Müslümanları denemek ve tepkisini ölçmek için küçük bir askeri birlik gönderdi. Gönderilen askeri birliğin Müslümanlar tarafından esir alınması üzerine Kureyşliler anlaşmaya razı oldu. Mekkeli müşriklerin ilk amacı, o sene Müslümanlara umre yaptırmamaktı. Bununla birlikte görünürde ağır birtakım şartları da vardı. Uzun ve hararetli münakaşalardan sonra sulh şartları kabul edildi. Hz. Ali, kaleme aldığı anlaşma metnine ilk önce besmele-i şerif yazacaktı ki, Süheyl itiraz etti. Mekkelileri temsilen gönderilen Süheyl'in 'bismikellahümme' ve 'Muhammedü'r-resûlullah' ifadelerine de karşı çıkması üzerine, sulh şartlarından dolayı canları sıkılmış bulunan ashabın öfkesi iyice arttı. Hz. Ali, elindeki kalemi bırakarak: 'Allah'a yemin ederim ki ben, 'Allah'ın Resulü' ibaresini silemem ya Resulallâh!' dedi. O zaman Hz. Peygamber, Süheyl'e: 'Siz yalanlasanız da ben Allah'ın Resul'üyüm.' diyerek yazılmış bulunan cümleyi kendisine göstermelerini istedi. Orayı eliyle çizdi ve yerine Muhammed bin Abdullah künyesini yazdırdı. Hz. Muhammed (sav) ve Mekkelileri temsilen Süheyl bin Amr tarafından imzalandı. Antlaşmaya Müslümanlardan Ebû Bekir, Ömer, Osman, Abdurrahman b. Avf, Sa'd b. Ebû Vakkās, Ebû Ubeyde b. Cerrâh ve Muhammed b. Mesleme, müşriklerden Mikrez b. Hafs ile Huveytıb b. Abdüluzzâ şahitlik ettiler. Kureyş'in birçok isteğinin kabul edildiği antlaşmanın belli başlı şartları şunlardır: Antlaşmanın süresi on yıldır. Esirler karşılıklı serbest bırakılacak. Müslümanlar Kâbe'yi bu yıl ziyaret edemeyecekler; bu ziyaret, bir sonraki yıl yapılacaktır. Gelecek yıl ziyarete gelenler, Mekke'de üç gün kalacak, o zaman içinde müşrikler Mekke dışına çıkacaklar, Müslümanlarla temas kurmayacaklardır. Kureyşlilerden biri, Müslüman olarak da olsa, Medine'ye sığındığı takdirde iade edilecek, ama Medine'den Mekke'ye sığınanlar iade edilmeyecektir. Diğer Arap kabileleri dilerlerse Müslümanların tarafına, dilerlerse Kureyşlilerin safına katılabileceklerdir. Hz. Ömer dâhil ashap, bu anlaşmaya tepki göstermekle birlikte Resulullah anlaşma şartlarını kabul ettiğini söyleyince herkes bağlılığını bildirdi. Hz. Peygamber ve ashabı, Hudeybiye'de on iki veya yirmi gün kaldı. Peygamber Efendimiz ashabına 'Haydi, artık kurbanlarınızı kesiniz ve başlarınızı tıraş ediniz!' buyursa da zahirde ağır gözüken bu antlaşamadan dolayı sahabeler mahzundu. Bundan dolayı Efendimizin buyruğunu yerine getirmek için kalkmadılar. PEYGAMBER EFENDİMİZİN MARUZ KALDIĞI MUSİBETLERE KARŞI TAVRI Ashabının bu hareketinden dolayı mahzunlaşan Peygamber Efendimiz, zevcesi Ümmü Seleme'nin çadırına gidip durumu anlattı. O da Hz. Peygamber'i şu sözleri teselli etti: 'Ey Allah'ın Resulü! Siz, ashabınıza hiçbir şey söylemeden kurbanlarınızı kesiniz, tıraşınızı olunuz! Bu durumda, onlar kendilerine güç gelen bir ağırlığın altında mahzun olsalar da, sizin yaptığınıza tâbî olacaklardır, onları mazur görünüz!' Bu istişareden sonra Peygamber Efendimiz konuşulduğu üzere hareket etti. Bunu gören ashap Hz. Peygamber'in yaptıklarını gibi kurban kesip saçlarını tıraş ettiler. Mekke'nin fethine doğru atılmış fiilî bir adım olan Hudeybiye Antlaşması sayesinde Müslümanlar daha fazla serbestlik kazandılar; tehlikeler de bir süre için önlenmiş oldu. O güne kadar Müslümanları tanımayan, onları muhatap saymayan ve Hz. Muhammed'e atalarının dinini ortadan kaldırmak isteyen bir âsi nazarıyla bakan Kureyşli müşrikler, bu antlaşma ile Müslümanları kendileriyle denk bir taraf olarak kabul ettiler. Bu durum diğer müşrik kabilelerin arasına korku saldı ve yakın bir gelecekte Müslümanların hâkim güç olacağına inanmalarını sağladı. Bu antlaşma ile Kureyşlilerin Müslümanlara karşı fiilî düşmanlığı sona erdi. Hem Müslümanlara hem de müşriklere savaş tehdidinden uzak bir ortamda birbirlerini daha iyi tanıma ve aralarındaki ilişkileri geliştirme imkânı verdi. Mekke'nin fethine kadar geçen iki yıl içinde Müslüman olanların sayısı, o güne kadar geçen on sekiz yıl içerisinde İslâmiyet'i kabul edenlerin sayısını aştı. Hz. Peygamber bir seferinde gece yürürken yanında bulunan Hz. Ömer kendisine bir soru yöneltir; üç kere tekrarladığı halde cevap alamayınca üzüntü ve endişe içinde yanından uzaklaşır. Kendisi hakkında bir ayet gelmesinden korkar. Biraz sonra ona Hz. Peygamber'in kendisini çağırdığı duyurulur. Yanına gelince Peygamber Efendimiz Hz. Ömer'e, yeni geldiğini bildirdiği Fetih suresinin ilk ayetlerini okudu. (Buhârî, 'Tefsîr', 48/1). Hazret-i Ömer de şöyle demektedir: 'O gün Resûlullâh'a karşı sarf etmiş olduğum sözlerimden duyduğum korku sebebiyle, akıbetimin har olması için devamlı oruçlar tuttum, sadakalar verdim, nafile namazlar kıldım ve pek çok köle azat ettim.' (İbn-i Seyyidinnâs, II, 167) Hz. Cabir anlatıyor: 'Hudeybiye günü insanlar susadı ve Efendimize geldiler. Resulullah'ın önünde deriden imal edilmiş bir su kabı vardı. Efendimiz abdest aldı. Halk ona doğru sokuldu. Bunun üzerine: 'Neyiniz var?' diye sordu. 'Abdest almak ve içmek için önünüzdekinden başka suyumuz kalmadı.' dediler. Allah Resulü ellerini kaba koydu. Derken parmaklarının arasından su kaynamaya başladı, tıpkı pınarların kaynaması gibiydi. Hepimiz ondan içtik ve abdest aldık.' Hz. Cabir'e: 'O gün kaç kişiydiniz?' diye soruldu: 'Eğer yüz bin kişi de olsak su yetecekti, fakat biz, bin beş yüz kişi idik!' cevabını verdi. (Buhârî, Menâkıb, 25) Müslümanlar, yapılan sulh antlaşmasının hikmetini ilk anda kavrayamadıkları için gösterdikleri memnuniyetsizlik ve işi ağırdan alma sebebiyle büyük bir korkuya kapıldıl. Haklarında vahiy ineceğini ve helâk edileceklerini düşünmeye başladılar. O sırada 'Fetih suresi' nâzil oldu: '(Ey Resûlüm!) Muhakkak ki Biz Sana apaçık bir fetih ihsan ettik. Böylece Allah, Sen'in geçmiş ve gelecek kusurlarını bağışlayacak; Sana olan nimetini tamamlayacak ve Sen'i (daima) doğru yola götürecektir. Ve Sana şanlı bir zaferle yardım edecektir.' (Fetih suresi, 1-3) Fikriyat'ın Kur'an-ı Kerim uygulamasında yer alan seçkin hafızlardan, Fetih Suresi'ni dinlemek ve okumak için tıklayın. Mücemmî bin Câriye, Fetih Suresi'nin inişi esnasında ashabın nasıl korkulu anlar yaşadığını şöyle anlatır: 'İnsanlar korka korka develerinin yanlarına dağılmışlardı. Birbirlerine: 'İnsanlara ne oluyor?' diye soruyorlardı. 'Resulullah'a vahiy gelmiş!' dediler. Biz de herkesle birlikte, korka korka Allah Resul'ünün yanına doğru gittik. Ashap toplanınca âlemlerin efendisi Fetih Suresi'ni okudu.' (İbn-i Sa'd, II, 105) Fetih Suresinin değeri ve özelliği hakkında Hz. Peygamber şu açıklamayı yapmıştır: 'Bu gece bana, üzerine güneşin doğduğu her şeyden daha değerli ve güzel bir sure gönderildi'; Peygamberimiz bunu söyledikten sonra Fetih suresini okumuşlardır (Buhârî, 'Tefsîr', 48/1). FETİH SURESİNİN ANLAMI Peygamber Efendimiz buyurdu ki: 'Her kim namazda veya namazın dışında Fetih suresini okursa, anki Mekke'nin fethinde Peygamber (sav) ile beraber bulunmuş gibidir. Resullullah (sav) buyurdu ki: 'Her kim Ramazan'ın birinci gecesi Fetih Suresini Allah rızası için okursa, Allahu Teâla o kimseyi bütün sene himayesine alır (korur)'

Hudeybiye Antlaşması nedir? Hudeybiye Antlaşması’nın maddeleri…

HUDEYBİYE ANTLAŞMASI NEDİR?