Tek başına bir ümmet: Hz. İbrahim (AS)

◾ Vav TV'de yayınlanan 'Kur'an Yolu' programında bu hafta eğitimci - yazar Ali Rıza Temel, Prof. Dr. Kerim Buladı ve Dr. Selim Çakıroğlu, Hz. İbrahim (AS) hakkında konuştu. ◾ Çakıroğlu Hz. İbrahim'i müstesna kılan sıfatlara şöyle değindi: 'Hz. İbrahim (as) Kur'an-ı Kerim'de hanîf, müslim, evvâh ve halîm olarak anılır. Bu sıfatlar kâmil insanda hangi vasıfların bulunması gerektiğini gösterir.' Hz. İbrahim'in (AS) vasıfları: ↪ Hanîf: Hz. Muhammed'in (SAV) peygamberliğinden önce Cahiliye döneminde Allah'ın birliğine inanarak şirk ve dalaletten kurtulan kimselere denir. Kısacası batıldan Hakk'a dönen kimsedir. ◾ Hz. İbrahim'in inancı, Haniflik olarak bilinir ve bu inanca tabi olanlara 'Millet-i İbrahim' denir. Tamlamadaki millet kelimesi 'nesil' manasına gelirken zamanla anlam daralmasına uğrayarak bugünkü anlamıyla kullanılır. Kur'an-ı Kerim'de Hz. İbrahim'in (AS) milletinden şöyle bahsedilir: 'Muhsin olarak (kulluğunu en güzel şekilde yapmaya çalışarak) yüzünü Allah'a teslim eden ve hanif olan İbrahim'in milletine uyandan daha güzel bir dine kim sahip olabilir? Ki, Allah İbrahim'i dost edinmiştir.' (Nisâ Suresi, 125. ayet) ↪ Müslim: Arapçada 'boyun eğmek' ve 'barış yapmak' anlamına gelen 'İslam' kelimesinden türemiştir. İslam'a tabi olan kimse manasına gelir. Farsça çoğul eki olan 'ân' getirilerek yapılan Müslüman şekli kullanılır. ◾ Kadı ve müfessir Beyzavî, Hz. İbrahim'i (AS) şöyle tanımlamıştır: 'Müşrik fırkalarla mücadele eden muhakkiklerin ve muvahhidlerin yani Allah'ın varlığını ve birliğini kabul edenlerin önderidir.' ◾ Eğitimci - yazar Ali Rıza Temel, Hz. İbrahim'e (AS) atfedilen bu sıfatların insanlarda uyandırdığı etkiyi şu sözleriyle açıkladı: 'Salihlerin zikredildiği yere rahmet inerken zalimlerin anıldığı yerde hayır yoktur.' Hz. İbrahim'in hayatı ve mucizeleri Hz. İbrahim'in (AS) Cömertliği: ◾ Hz. İbrahim (AS) bereketin sembolü olarak bilinir. Temel, onun cömertliğinin 'Halil İbrahim Sofrası' deyimine ve 'Allah Halil İbrahim bereketi versin!' duasına yansıdığını ifade etti. Öyle ki, Hz. İbrahim (AS), üç gün boyunca misafir gelmeyince Allah'ın kendinden razı olmadığını düşünüp sofraya oturmazmış. Hz. İbrahim dualarıyla Rabbinden neler istedi? İBRAHİMİ DİN: İSLAMİYET ◼ Temel, 'İbrahimi dinler' tabirinin yanlış olduğunu söyleyip yalnızca İslam'ın İbrahimi bir din olduğunu ifade etti. Kur'an-ı Kerim'e dayanarak Hz. İbrahim'in (AS) Müslümanların ilki olduğunu söyledi. ▶ De ki 'Şüphesiz Rabbim beni dosdoğru bir yola eriştirdi; doğru, her bakımdan kusursuz, hiçbir eğriliği olmayan bir dine, batıldan uzaklaşıp hakka yönelen İbrahim'in dinine! İbrâhim, hiçbir zaman müşriklerden olmadı.' ▶ 'O'nun ortağı yoktur. Bana sadece bu emrolundu ve ben (hak dine) teslim olanların ilkiyim.' (En'âm Sûresi, 161 ve 163. ayetler) En'âm Sûresi, 161 ve 163. ayetlerin tefsiri: ➡ 'Millet-i İbrâhîm' ifadesi, başta tevhid inancı olmak üzere bütün peygamberlerin benimseyip tebliğ ettikleri ilâhî ve değişmez ilkeleri, mesajları kapsar ve genellikle Hz. Muhammed'in yeni bir din uydurmadığı, aksine bütün hak dinlerde var olduğu halde unutulmuş veya tahrif edilmiş bulunan evrensel ilkeleri benimseyip tebliğ ettiği ve bu bakımdan geçmiş peygamberlerin bir devamı olduğu fikrini vurgular.' Zemzem suyunun tarihi ve hikayesi HANİFLİK İLE İLGİLİ AYETLER: Dediler ki 'Yahudi ve Hristiyan olun ki hidayete eresiniz.' De ki '(Hayır, öyle değil!) Bilakis, (asıl hidayet) hanif olan İbrahim'in yoludur. Ve o, müşriklerden de değildi.' (Bakara Sûresi, 135. ayet) Bakara Suresi, 135. ayetin tefsiri: ➡ Müşrik Araplar, kendilerinin Hz. İbrâhim'in yolundan gittiklerini, kendi bâtıl itikadlarının da İbrâhim'in dininin bir devamı olduğunu ileri sürdükleri için âyetin bu kısmını istismar ederek, 'Muhammed İbrâhim'in dinine uyduklarını söylüyor, biz de onun yolundan gittiğimize göre aramızda fark kalmadı' şeklinde düşünebilirlerdi. İşte âyette yukarıdaki ifadenin hemen ardından, 'O müşriklerden değildi' buyurulmak ve zımnen 'Halbuki siz müşriksiniz' hatırlatması yapılmak suretiyle özellikle müşrik Araplar'ın ileri süreceği böyle bir iddianın önü kesilmiş bulunmaktadır (İbn Âşûr, I, 737). 'Şüphesiz ki ben, yüzümü hanif olarak, gökleri ve yeri yaratana çevirdim. Ve ben, müşriklerden de değilim.' (En'âm Sûresi, 79. ayet) En'âm Sûresi, 79. ayetin tefsiri: HZ. İBRAHİM'İN (AS) TESLİMİYETİ: ◼ Prof. Dr. Kerim Buladı, Hz. İbrahim'in (AS) imanı hakkında şunları söyledi: 'Hz. İbrahim (as), kâmil insana mahsus olan hayır ve güzellik sıfatlarını kendinde toplamıştı. İnsanların çoğu Allah'ı inkâr ederken veya Allah'a ortak koşarken o tek başına bir mümin, tek kişilik bir ümmetti. İnsanlar hayrı elde etmek için Hz. İbrahim'e (as) uyuyorlardı.' ◼ Bakara Suresi'nin 131. Ayetine göre yüce Allah, 'Teslim ol!' diye buyurduğunda Hz. İbrahim (AS) 'Âlemlerin Rabb'ine teslim oldum.' diyerek Müslüman olmuştu. ◼ Hz. İbrahim (AS), kâmil insana mahsus olan hayır ve güzellik sıfatlarını kendinde toplamıştı. İnsanların çoğu Allah'ı (CC) inkâr ederken, o tek kişilik bir ümmetti. İnsanlar, hayrı elde etmek için Hz. İbrahim'e (AS) uyuyorlardı. İlk muhacir Hz. İbrahim'in hicreti bize neler anlatır? İSLAM'DAN ÖNCE TEVHİD MÜCADELESİ ◼ Hz. İbrahim (AS) müşriklerin yapıp tapındıkları putları kırmış, tevhid için ateşe atılmayı dahi göze almıştır. Enbiya Suresi'nde şöyle buyrulur: 'Müşrikler Hz. İbrahim'e (as) dediler ki 'Bize gerçeği mi getirdin, yoksa bizimle oyun mu oynuyorsun? Hz. İbrahim (as) 'Hayır!' dedi, şöyle cevap verdi: 'Sizin rabbiniz göklerin ve yerin de rabbidir, onları O yaratmıştır; ben de buna şahitlik edenlerdenim'. Sonra Hz. İbrahim (as) içinden şunu geçirdi: 'Allah'a yemin ederim ki siz ayrılıp gittikten sonra putlarınıza bir oyun oynayacağım!' Hz. İbrahim'in (AS) Müslümanlar için duası: ◼ Hz. İbrahim (AS), yoldan sapmışların hidayete erip hakikate ulaşmaları için dua etmiş, Allah'tan onlara kılavuzluk edecek bir peygamber göndermesini niyaz etmiştir. 'Rabbimiz! Bizi sana teslim olmuş kimseler eyle. Soyumuzdan da sana teslim olmuş bir ümmet kıl. Bize ibadet yerlerini ve ilkelerini göster. Tövbemizi kabul et. Çünkü sen, tövbeleri çok kabul edensin, çok merhametli olansın. Rabbimiz! İçlerinden onlara bir peygamber gönder; onlara âyetlerini okusun, kitabı ve hikmeti öğretsin ve onları her kötülükten arındırsın. Şüphesiz, sen mutlak güç sahibisin, hüküm ve hikmet sahibisin.' (Bakara Suresi, 128-129. ayetler) Bakara Suresi, 128 ve 129. ayetlerin tefsiri: Hz. İbrahim'in (as) tevhid konusundaki kararlılığı: ◼ Hz. İbrahim (AS), münafıklara 'Biz sizden ve Allah'ı bırakıp taptıklarınızdan uzağız. Sizi tanımıyoruz. Siz bir tek Allah'a inanıncaya kadar, sizinle bizim aramızda sürekli bir düşmanlık ve nefret belirmiştir.' diyerek tevhid konusundaki tavrını ortaya koymuş ve Cenab-ı Hakk'a olan inancından taviz vermemiştir. ◼ Hz. İbrahim (AS), insanın Müslüman olarak yaşayıp Müslüman olarak ölmesinin, hayat amacı olması gerektiğine dikkat çekmiştir. Hz. İbrahim'in (as) Nemrut ile mücadelesi: ◼ Nemrut, kendisine Allah tarafından verilen saltanatın kibrine kapılır ve Firavun gibi ilahlığa soyunur. Bunun üzerine Hz. İbrahim (AS) 'Benim Rabbim hem diriltir hem öldürür.' der. ◼ Nemrut da hem diriltip hem öldürebileceğini iddia eder. Hatta rivayete göre huzuruna iki esir getirtip birinin öldürülmesini, diğerinin sağ bırakılmasını ister. Bu şekilde can alıp verebileceğini göstermeye çalışır. Fakat Hz. İbrahim (AS), Nemrut'un bu tutumunu tartışmaya değer bulmayarak 'Şüphesiz Allah güneşi doğudan getirir, sen de onu batıdan getir.' der. Ardından Nemrut şaşırıp kalır. (Bakara Sûresi, 258. ayet) 'Allah'ın kendisine verdiği iktidara dayanarak rabbi hakkında İbrâhim ile tartışmaya giren kimseyi görmedin mi? İbrâhim 'Rabbim hayat veren ve öldürendir' deyince o, 'Hayat veren ve öldüren benim' dedi. İbrâhim 'Allah güneşi doğudan getirmektedir, hadi sen de onu batıdan getir' dedi. Bunun üzerine inkârcı ne diyeceğini bilemedi. Allah zalimler topluluğuna rehberlik etmez.' Bakara Sûresi, 258. ayet tefsiri ➡ Hz. İbrâhim, herkesin gözleriyle gördüğü bir vâkıadan hareket ederek ikinci bir delil getirmiştir. Güneşin doğudan doğması ve batıda kaybolması te'vil götürmez bir gerçektir. Nemrud söyleyecek söz bulamamış ve iddiasının asılsız olduğu ayan beyan ortaya çıkmıştır. Kur'an-ı Kerîm'in verdiği bu tartışma örneği, din ve inanç konusunda insanları ikna etmek veya inancı savunmak için tartışma yapmanın câiz olduğunu göstermektedir. Kelâm ilmi de işte bu nevi tartışmalardan doğmuştur. HZ. İBRAHİM'İN (AS) TEBLİĞ YÖNTEMİ: ◼ Hz. İbrahim (AS) kendisinde peygamberlik geldiğinde tebliğe en yakınlarından başlayarak ilkin babasına anlattı. Bu durumdan Meryem Sûresi'nin 42. ve 47. ayetleri arasında şöyle bahsedilmektedir: 'Hz. İbrahim (as) babasına şöyle demişti: 'Babacığım! İşitmeyen, görmeyen ve sana bir faydası olmayan şeylere niçin tapıyorsun? Babacığım! Doğrusu, sana gelmeyen bir ilim bana geldi. Bana uy ki seni doğru yola ileteyim. Şeytana tapma! Çünkü şeytan Rahman'a isyankâr olmuştur. Doğrusu ben, sana, çok esirgeyici Rahman tarafından bir azabın dokunmasından, böylece şeytana bir dost olmandan korkuyorum.' rol model olarak Hz. İbrahim (AS): ◼ Müntehine Sûresi'nin 4. ve 6. Ayetlerinde Hz. İbrahim (AS) ve beraberindekiler, Allah'ı ve ahiret gününü arz edenler için örnek gösterilmiştir. Öyle ki diğer Müslümanların da Hz. İbrahim (AS) gibi kâfirlere rol model olması tavsiye edilmiştir. 'İbrâhim'de ve ona uyanlarda size güzel bir örneklik vardır; onlar kavimlerine şöyle demişlerdi: Bilin ki bizim sizinle ve Allah'ı bırakıp da taptıklarınızla bir ilişiğimiz yoktur. Sizi (ve değerlerinizi) reddediyoruz. Sizinle bizim aramızda, siz bir tek Allah'a iman edinceye kadar sürüp gidecek bir düşmanlık ve nefret açıkça ortaya çıkmıştır. Ancak İbrâhim'in, babasına 'Hiç şüphen olmasın bağışlanman için dua edeceğim, ama Allah'tan sana geleceklere karşı yapabileceğim bir şey de yoktur' demesi başka. Rabbimiz! Sadece sana dayanıp güvendik, sana yöneldik; dönüş de ancak sanadır.' (Müntehine Sûresi, 4. ayet) Müntehine Sûresi, 4. ayet tefsiri HZ. İBRAHİM'İN (AS) EHLİ İÇİN YAPTIĞI NAMAZ DUASI: Hz. İbrahim (AS) şöyle dua etmişti: 'Rabbim! Bu şehri güvenli kıl, beni ve çocuklarımı putlara tapmaktan uzak tut!' 'Ey Rabbimiz! Ben zürriyetimden bir kısmını, senin kutsal evinin (Kâbe) yanında tarıma elverişli olmayan bir vadiye yerleştirdim. Bunu yaptım ki rabbim, namazı kılsınlar. İnsanların gönüllerini onlara meylettir ve çeşitli ürünlerden onlara rızık ver ki şükretsinler.' 'Rabbim! Beni ve soyumdan gelecek olanları namazı devamlı kılanlardan eyle; rabbimiz, duamı kabul et. 'Rabbimiz! Hesap kurulacağı gün beni, anamı, babamı ve müminleri bağışla.' (İbrahim Sûresi, 35,37,40 ve 41. ayetler)