İcradan hacizli mal almak caiz midir? Merak edilen dini sorular...

🔸 Bir kimsenin borcunu ödeyememesi sonucunda, kanunda belirtilen kurallar çerçevesinde malına haciz konulur. Bunun nedeni de alacaklının hakkının korunmasıdır. İcra sonucunda açık artırma ile mallar satılır. 🔸 Diyanet'in fetvasına göre piyasa değerinde veya ona yakın bir fiyatla satılan hacizli malları satın almakta bir sakınca yoktur. 🔸 Alacaklının hakkının korunması açısından borçluların mallarının satılması gerekebilir. Ancak haczedilen mal, değerinin çok altında satılır ise Hanefilerden İbn Âbidîn akdin fasit yani hükümsüz olacağını Şâfiî âlimlerden Nevevî ise geçerli olmakla birlikte bu malın satın alınmasının mekruh olacağını söyler. 🔸 Peygamber Efendimiz (sav), borcunu ödeyemeyen Muaz bin Cebel'in malını borcu karşılığında satmıştır. (Beyhakî, es-Sünenü'l-Kübrâ, VI, 80) 🔸 Hz. Ömer halifeliği döneminde hac yolunda ticaret yaparken iflas eden bir kimsenin kalan mallarının, alacaklıları arasında taksim edilmesine hükmetmiştir. (Muvattâ, Vasiyet, 8) 🔸 İcradaki malın değerinin çok altında satılması borçlunun mağduriyetinden faydalanmak anlamına gelir. Bundan dolayı da hacizli mal satın almak isteyenler, fiyatlandırmayı borçlunun mağduriyetini azaltacak şekilde gerçekleştirmesi hakkaniyetli olur. İcradan mal almak caizdir. Fakat Müslümanlar buradan alışveriş yaparken hak ve hukuk gözetmelidir. 🔸 İslam'da alım satım akitlerinde kesin bir kâr haddi bulunmaz, piyasa şartlarına bırakılır. Peygamber Efendimiz (sav), fiyatlar artmaya başladığında kendisinden bu duruma müdahale etmesi istendiğinde şöyle buyurdu: 'Şüphe yok ki, fiyatları tayin eden, darlık ve bolluk veren, rızıklandıran ancak Allah'tır. Ben sizden herhangi birinin malına ve canına yapmış olduğum bir haksızlık sebebiyle o kimsenin hakkını benden ister olduğu halde, Rabbime kavuşmak istemem.' (Ebû Dâvud, İcâre, 15; Tirmizî, Bûyû' 73) (x) Peygamber Efendimizin hadisleri 🔸 Hz. Peygamberin (sav), kendisine kurbanlık bir koyun satın alması için para verdiği Hakîm b. Hizâm'ın bir dinara satın aldığı koyunu iki dinara satıp, sonra bir dinara bir koyun satın almasını (diğer bir rivayette bir dinara satın aldığı iki koyundan birisini bir dinara satmasını) kınamamış, üstelik ona hayır duada bulunmuştur (Ebû Dâvûd, Büyû', 28; Tirmizî, Büyû', 34). 🔸 Bundan hareketle âlimler ve fakihler kâr haddinin eşyadan eşyaya fark edebileceğini, bu sebeple de kesin bir takdir yapılamayacağını söylediler (Kâsânî, Bedâi', V, 129). 🔸 Fakat karaborsacıların devreye girerek halkı mağdur ettikleri, özellikle halkın zaruri ihtiyaçları sayılabilecek mallarda aşırı fiyat artışları yaşandığı durumlarda, kamu otoritesinin fiyatlara müdahale etme (narh koyma) yetkisi vardır (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 226). 🔸 Aşırı fiyatın tespitinde ise bilirkişilerin günün piyasa şartları içerisindeki belirlemeleri esas alınır. (x) Fikriyat e-kitapta yer alan Riyazü's Salihin'i okumak için tıklayın 🔸 İslam fıkhında meşru kazanç yollarından biri ortaklıktır. Bunların çeşitleri vardır. Birinde tarafların hepsi sermaye ortaya koyar. Diğer çeşidinde taraflardan biri emek koyup diğeri sermaye koyar. 🔸 Diyanet'in fetvasına göre İslam'ın getirmiş olduğu genel finans, iktisat ve ticaret esaslarına aykırı olmamak kaydıyla kâr-zarar ortaklığı adı altında yürütülen kurumsal ya da bireysel ticari işlemlerde ve bu işlemler sonucunda elde edilen kârın katılımcılar arasında paylaşılmasında dinen bir sakınca yoktur. 🔸 Belirlenen esaslara uygun çalışmaları durumunda, katılım bankalarının kâr hesaplarına para yatırmak ve iştirakçilerine vermiş oldukları kâr payını almak caizdir. Kâr payı oranlarının, banka faizlerine yakın veya eşit olması söz konusu işlemi faize dönüştürmez. 🔸 Vatandaşların katılım bankalarına yatırdığı para ile belirli oranda kar ve zarar ortaklığı kurulur. Parayı yatıran kişi sermayedar, banka emek sahibi oluyor. Bunun sonucunda banka, parayı çalıştırıyor. 🔸 Katılım bankalarının kâr dağıtmak üzere topladıkları paraları fıkhen meşru alanlarda nemalandırmaları gerekir. (x) Kripto paralar hakkında bilmeniz gereken 20 kavram 🔸 Katılım bankalarının dağıttığı kârın helal olması için ticaret ortaklığını esas alan şu işlemleri yapması gerekir: ➡ Mudarebe: Bir tarafın sermaye vermek, diğer tarafın da bu sermayeyi işletmek ve kârı aralarında anlaştıkları belli bir oranda paylaşmasıdır. Zarar ise işletmecinin kasıt, kusur ve sözleşme şartlarına aykırı davranışı yoksa sermayeden karşılanır. ➡ Murabaha: Bir malın maliyetinin müşteriye bildirilmesini takiben maliyetin üzerine kâr eklenerek satılmasıdır. Örnek verecek olursak, bir malı peşin olarak satın alma imkanı bulmayan bir kimse, herhangi bir katılım bankasına giderek söz konusu malı satın alıp kendisine taksitle satmasını talep eder. Katılım bankası da malı peşin alarak üzerine kâr payı da ekleyip vadeli olarak müşteriye satar. Bu durumda dinen bir sakınca yoktur. (x) İslam hukukuna göre döviz ve para değişimi ❗ Burada dikkat edilmesi gereken nokta, malın ilk önce katılım bankasına satılması sonra da bankadan müşteriye satılmasıdır. Yani alınan malın faturası, katılım bankasına kesilmeli, daha sonra yapılacak bir akitle de müşteriye satılmalıdır. ➡ Müşareke: Katılım bankaları ile iştirakçilerinin ortaklaşa sermaye koymasını, birlikte iş yapmasını ve meydana gelecek kâr veya zararı paylaşmasını esas alan ortaklık yapmalarıdır. Örneğin tarafların ortak sermaye ile fabrika kurup işletmeleri, inşaat yapmaları gibi. ➡ Makine, teçhizat, taşıt aracı ve benzeri malların, bu mallara ihtiyaç duyan girişimcilere bir kira sözleşmesi çerçevesinde kiralanması, kira süresi bitiminde de önceden belirlenen fiyat karşılığında kiralayan kişiye satılması da fıkhen meşru kabul edilir. Ancak İslam'ın genel hükümlerine uymayan faiz gibi işlemler ise hangi ad altında ve kim tarafından yapılırsa yapılsın caiz değildir. ➡ Nazarın mahiyeti ve nasıl olduğu kesin olarak bilinmemekle beraber, bazı kimselerin bakışlarıyla olumsuz etkiler meydana getirebildikleri dinen de kabul edilmektedir. Kur'an-ı Kerim'de de 'İnkâr edenler Kur'an'ı dinlediklerinde, neredeyse seni gözleriyle yıkıp devireceklerdi.' (Kalem, 68/51-52) buyurulur. ➡ Bazı kimselerin bakışlarıyla olumsuz etkiler meydana getirebildikleri dinen kabul edilmektedir. Nitekim Peygamber Efendimiz 'Nazar haktır.' buyurmuştur. 🔸 Hz. Peygamber (sav), torunları Hasan ve Hüseyin'i nazar ve benzeri olumsuzluklardan korumak için onlara şu duayı okurdu: ➡ Nazardan sakınmak için Allah'a sığınmak gerekir. Kalem suresinin 51- 52. ayetleri genellikle bundan korunmak için okunur. Ayrıca Felak, Nas, Ayet-el Kürsi nazara karşı okunur. Fakat unutulmamalıdır ki bu ayetler bir vesiledir, aslolan Allah'a dua edip, sığınmaktır. FELAK SURESİ OKUNUŞU AYET-EL KÜRSİ OKUNUŞU Bismillahirrahmanirrahim ❗ Nazardan korunmak için boncuk asmak gibi uygulamalar batıldır, uygun değildir. ➡ Ebu Hüreyre (ra) anlatıyor: 'Resûlullah (sav) buyurdular ki: 'Her kim akşam olunca Ha-mim el-Mü'min süresini baştan, 3'üncü (ayet dâhil) ayetine kadar ve Ayete'l-Kürsi'yi okuyacak olursa bu iki Kur'an kıraati sayesinde sabaha kadar muhafaza olunur. Kim de aynı şeyleri sabahleyin okursa onlar sayesinde akşama kadar muhafaza edilirler.' 🔸Yemin, bir insanın bir konudaki sözünü ya da kararını daha da pekiştirmek için Allah'ı şahit tutarak o iddiada ya da inkarda bulunmaktır. Sözlükte 'kuvvet, sağ el' gibi anlamlara gelen yemin, dinî bir kavram olarak bir kimsenin Allah'ın ismini veya bir sıfatını zikrederek sözünü kuvvetlendirmesi demektir. Mesela 'Vallahi (Allah'a yemin ederim ki) şu işi yapmam', 'Billahi (Allah'a yemin ederim ki) şu yere gitmeyeceğim' şeklindeki beyanlar böyledir. 🔸 Yemin etmek aslında mubah bir davranış olmakla birlikte, gereksiz yere yemin etmek ve onu alışkanlık hâline getirmek doğru değildir. 🔸 Yerine getirilmesi mümkün ve mubah olan bir şeyi, ileride yapacağına veya yapmayacağına yemin eden kişi, bu yeminini yerine getirmelidir (İbn Âbidîn, Reddü'l-muhtâr, V, 470-471). 🔸 Kur'an-ı Kerim'de, verilen sözün yerine getirilmesi hakkında 'Yeminlerinizi koruyunuz (yerine getiriniz)' (Mâide, 5/89),'Allah adına yaptığınız ahitleri yerine getirin. Allah'ı kefil tutarak kuvvetlendirdikten sonra yeminlerinizi bozmayın. Şüphesiz ki Allah, yaptıklarınızı bilir.' (Nahl, 16/91) buyurulur. Nahl suresi 91. ayetin tefsiri ve meali 🔸Kur'an-ı Kerim ile yemin etmek caizdir ve bu yemin sayılır. Allah'ın celaline yemin etmek gibidir. 🔸 Dinimize göre üç çeşit yemin vardır. İlki, eskiye yönelik ve yalan yere yapılan yemindir ki bu en büyük günahlardandır. Bu yeminden kurtuluşun çaresi, sadece tövbe istiğfar etmektir. 🔸 İkincisi, geçmişe yönelik olarak fakat yanlışlıkla ve hatayla yapılan yemindir. Bunun günahı yoktur. Çünkü insanın kasti yoktur. 🔸 Üçüncü yemin türü ise, ileriye yönelik olarak yapılandır. Bir kimse ileriye yönelik yemin etmişse söz konusu olan şey, dinimizin haram kıldığı bir durumu ihtiva ediyorsa, terk etmelidir. Eğer dinimizin emrettiği bir şeyi yapmamaya yönelikse oruç tutmamak gibi yemini bozarak kefaret ödeyecektir. Fakat bir kimse yapıp yapmamak konusunda serbest yani mubah olduğu bir alanda yemin ediyorsa doğrusu gereğinin yerine getirilmesidir. ➡ Bir kimse ileriye dönük yeminini bozarsa, kefaret icap eder. Kefaret ödenirken ise Kur'an-ı Kerim'de geçen ifadelerde köle azat etmek birinci sırada yer alır. İkinci sırada ise on fakire birer fitre miktarı para vermek veya on fakiri yedirip giydirmek, buna gücü yetmezse üç gün peş peşe oruç tutmaktır. Günümüzde köle azadı mümkün olmadığından birinci derecede kişinin maddi gücü yerindeyse yemini bozduysa on fakiri ya sabah-akşam doyuracak ya onları giydirecek ya da her bir gün için fitre miktarı para vermelidir. Eğer maddi gücü yerinde değilse yeminini bozan kişi üç gün peş peşe oruç tutmalıdır. Bazı kaynaklarda abdest alırken her organın yıkanması sırasında ayrı ayrı okunacak dualara yer verilir. Fakat sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (sav), abdest alırken özel bir dua yapmamıştır. Dolayısıyla güzel anlamlar içeriyor olsa da abdest sırasında bu duaların okunması şart değildir. Bununla birlikte okumasında da bir sakınca yoktur. Sahih rivayetlere göre Hz. Peygamber (sav) abdestin bitiminde, 'Ben şahitlik ederim ki, Allah'tan başka ilah yoktur. Yine şahitlik ederim ki Muhammed O'nun kulu ve elçisidir. Allah'ım! Beni tövbe edenlerden ve temizlenenlerden eyle.' duasını okuyan kimse için Cennet'in sekiz kapısının açılacağını ve dilediği kapıdan içeri girmesine izin verileceğini müjdelemiştir.

İcradan hacizli mal almak caiz midir? Merak edilen dini sorular...

İcradan araba almak caiz midir?