İmam Gazali'den Mişkatü’l Envar

💠 Bil ki, göz nurunun pek çok noksanı vardır. Çünkü o, başkasını görür, kendini görmez. İmam Gazali 💠 Öfke aklı susturan devdir. İmam Gazali 💠 Aklı yalnız hikmet dolu söz uyarır. Hikmetin nuru parlayınca bilkuvve gören akıl bilfiil gören durumuna gelir. En büyük hikmet ise yüce Allah'ın kelamı; özellikle de O'nun kelamı kapsamındaki Kur'an'dır. Akıl gözüne nispetle Kur'an ayetlerinin durumu dış göze nispetle güneşin ışığı gibidir, zira görmek ancak güneşin ışığı ile gerçekleşir. Bu yüzden güneşin ışığına 'nur' dendiği gibi, Kur'an'a pekâlâ 'nur' denir. Buna göre Kur'an güneşin ışığı, akıl ise gözün ışığı gibidir. İmam Gazali 💠 Nice kınayan var ki, aslında kınanandır, nice kınanan var ki, hiçbir günahı yoktur. İmam Gazali 💠 Bütün mevcûdât aklın seyrangâhıdır. İmam Gazali 💠 Kalplerin anahtarı Allah'ın elindedir. O dilediğinde, dilediği gibi, dilediğiyle onu açar. İmam Gazali 💠 Eğer bu rahmet olmasaydı insanoğlu Yüce Rabbi tanımaktan aciz kalırdı. Zira ancak kendini bilen Rabbini bilir. İmam Gazali 💠 Göz çok uzağı göremediği gibi, çok yakını da göremez. Akıl bakımından ise uzak yakın eşittir. O, göz açıp kapayıncaya kadar geçen çok kısa bir süre içinde göklerin yüceliklerine yükselir, bir anda yerin derinliklerine nüfuz eder. Daha da ileride, şu gerçek açıkça ortadadır ki maddi cisimler için söz konusu olan 'uzaklık' ve 'yakınlık' gibi kavramlar onun kutsal çevresinde kanat bile çırpamaz. İmam Gazali 💠 Hâlbuki akıl, çocuğun büyüyüp gelişmekte olduğunu, yıldızların her anda birkaç mil hareket ettiklerini bilir. İmam Gazali 💠 Heva ve nefisten daha koyu bir karanlık yoktur. İmam Gazali 💠 Tek olan Allah'tır onun ortağı yoktur. İmam Gazali 💠 Göz sonsuz şeyleri görmez. İmam Gazali 💠 Hakiki olan yalnız O'nun nurudur. Hepsi O'nun nurundandır. İmam Gazali 💠 Biz sözün kısasını daha uygun buluyoruz. İmam Gazali 💠 Zahirî göz için Güneş ışığı neyse akıl için de Kur'an âyetleri odur; zira görme ancak onunla tamamlanır. İmam Gazali 💠 Kim ilmi isteyene vermekten geri durursa zulmetmiştir. İmam Gazali 💠 Kim ilmi cahillere verirse onu zayi etmiştir. İmam Gazali 💠 Varlık, varlığı kendinden ve varlığı başkasına bağlı olan şeklinde ikiye ayrılır. Varlığı başkasına bağlı olanın varlığı başlı başına var olmayan, iğreti bir varoluştur. Dahası, özü bakımından, onun varlığı salt yokluktur. O ancak başkasıyla ilişkisi dolayısıyla var olan bir şeydir. İmam Gazali 💠 Ateşin yanında bulunan ısınır, ateşin haberini işiten değil. İmam Gazali 💠 Her sır açılıp ifşa edilmez, her hakikat açığa çıkarılıp ortaya serilmez. Aksine hür insanların göğsü sırlar kabristanıdır. İmam Gazali