İmam Gazali'nin dilinden 'Müslümanca Bir Hayat'

Kalbin namaza hazır olmuyorsa, duyguların sükûna varmıyorsa, bu senin Allahü Teâlâ'ya karşı sahip olman gereken irfan duygusu azlığından ileri gelir. Başlangıcı sağlam olmadan, sonuna varılamaz; dışı tanınmadan, içinin özellikleri keşfedilemez. Eğer ki bir ilim seni ahirete hazırlanmaya sevk etmiyorsa, o ilmi öğrenmemek senin için daha iyidir. Namazdan sana yarayanı, ancak aklı başında kıldığın kadardır. Duygularını salâha erdirmek için kalbini ıslaha çalış. Yatsı namazını kılınca hemen uyumayacaksan; oyunla, eğlence ile meşgul olma. Faydalı kitaplar oku. İlmi müzakerede bulun. Artık gününü kapıyorsun. İyilikle yat. Bir işin sonu iyi olmazsa faydasız olur. Çünkü işlerin daima sonuna bakılır. Ömrün azalırken malının artmasında sana ne hayır vardır? Aldığın her nefes paha biçilmez bir cevherdir. Çünkü onun bir bedeli, karşılığı yoktur. Ağızdan çıktığında daha geri dönmesi mümkün değildir. Sert münakaşa, yersiz cidâl, hem Allah katında, hem de kullar önünde, insanı sevimsiz kılar. Hidayete takva sahibi olanlar erebilir Ve söylenmesi câiz olmayan şeyleri de yazma. Çünkü kalem de bir dil sayılır. Dilini muhafaza etmen gereken her şeyden kalemini de muhafaza etmen gerekir. Acaba insan asıl gayesi olan Allah'a ve nefsinin kurtuluşuna varan yolu mu tutar, yoksa bu yoldan ayrılıp Allahsızlık çölü içine girerek şaşkın ve kör bir şekilde bocalar durur mu? Ey ilmi öğrenmeye gayretli olan, ilme yönelen ve onu çok arzulayan kişi! Bil ki ilim öğrenmekten kastın; başkaları ile yarışmak, onunla övünmek, arkadaşlarından önde olmak, insanların sana yönelmesini istemek ve dünya malı toplamak ise; dinini yıkmaya ve nefsini helâk etmeye çalışıyorsun. Ahiretini dünya karşılığında satıyorsun. İnsanlar başkalarında görüp çirkin bulduğu bir şeyi kendileri yapmaktan sakınsalar, terbiye eden birilerine ihtiyaç duymadan kâmil bir edebe sahip olurlar. Biliyorsun ki dünyada çok az bir zaman kalacaksın. Belki de ömründen bir günün veya bir nefesin kalmıştır... Her gün, bunun gerçekleşebileceğini kalbinde düşün. Dilini muhafaza etmen gereken her şeyden kalemini de muhafaza etmen gerekir. İnsanların arasına karıştığın zaman; dinini muhafaza edemiyorsan, selâmet bulamıyorsan, bu halde senin için uzlet daha iyidir. Sana o gerek. Selâmet ve rahat uzlettedir. Kâinat baştanbaşa Allah'ın büyük bir kitabıdır, kişi bu kitabın hangi harfine baksa onun Hakk'ın kaleminden meydana geldiğini anlayacaktır. Ve sen, özürleri talep eden ve kabul eden mümin gibi ol! Ayıpları arayan araştıran münafık gibi olma! Dışına ve içine baktığın zaman, dünyevî ve dinî bakımdan bir kusur ve eksiklik göremiyorsan, bil ki nefsinin kusurları konusundaki bilgisizliğin, ahmaklıkların en kötüsüdür. İslam âlimlerinin yol göstericisi olarak tarif edilen ve nisbesiyle meşhur olan İmam-ı Gazali'nin asıl adı, Muhammed bin Muhammed bin Muhammed bin Ahmed, künyesi Ebu Hamid, unvanı ise Huccet-ül-İslam ve Zeyneddin'dir. Âlimlerin sohbetlerinden uzak durmayan, elinden geldiği kadar yardım ve iyilik eden babasının vefatından sonra Gazali ve kardeşi, medresede ilim öğrenerek İslam dünyasına ışık tuttu. Dünyevi arzularını dizginleyip 'ilahî hakikatleri' keşfeden İslam düşünürü İslam mütefekkiri Gazali'nin, üstün zekası ve çalışkanlığını gören hocası, onunla özel ilgilenerek, usul-i hadis, usul-i fıkıh, kelam, mantık, İslam hukuku ve münazara alanlarında ilim öğretti. Nişabur'da tahsilini tamamladıktan sonra büyük bir ilim ve edebiyat hamisi olan Selçuklu Devleti'nin veziri Nizamülmülk'ün daveti üzerine Bağdat'a giden Gazali, Nizamülmülk'ün topladığı ilim meclisinde bulunan dönemin alimlerince ilminin derinliği ve meseleleri izah etmekteki üstün kabiliyeti neticesinde iltifata değer bulundu. Gazali, yaşadığı dönemde çeşitli fırkalarla girdiği ilmi tartışmaları, en zor ve ince mevzularda nazik ve nezih bir uslup kullanarak, yüksek ilmi, hitabet, izah etme kabiliyeti ve zekasıyla dikkat çekti. Birbirinden kıymetli kitapları İslam dünyasına kazandıran Gazali, ilim ehli, devlet adamları ve halk tarafından da büyük bir hürmet gördü. İslam aleminin ışığı olarak nitelenen İmam-ı Gazali, nizamiye müderrisliğinde bulunduğu yıllarda, 'Kitabü'l-Basit fil-Füru', 'Kitab-ül-Vesit, El-Veciz', 'Meahiz-ül-Hilaf' isimli kitapları yazdı. İmam Gazali'nin eserlerini incelemek ve satın almak için tıklayın.