İmam Gazali'nin öğrencisine verdiği 11 öğüt

Ey sevgili ve aziz oğlum! Allah seni kendisine itaatli olan kullarından kılsın ve dostlarının yolundan yürütsün. Bilmiş ol ki, en güzel nasihatlerin kaynağı Nebi'nin (s.a.v.) risaletidir. Eğer sen şimdiye kadar ondan başka şeyler öğrendiysen, benim nasihatime ne ihtiyacın var? Şayet o risalet kaynağından hâla bir şey alamadıysan söyle bana; bunca yıl boyunca ne kazandın, ne öğrendin? İmam-ı Gazali kimdir? Gazali'nin ilmi çalışmaları... Ey oğul! Nasihat vermek kolaydır. Onu kabul edip mucibince amel etmek ise güçtür. Çünkü heva ve hevesine uyan kişilere nasihat acı gelir. Yapılmaması emredilen işler ise onların kalplerine hoş ve şirin görünür. Ey Oğul! Dünya malından sana ve ailene bir sene yetecek kadarından fazlasını toplama. Nitekim peygamberimiz (s.a.v) bazı hanımları ile böyle yapardı ve 'Allah'ım Muhammedin âlinin rızkını onlara kâfi kıl' diye niyaz ederdi. Bunu da sadece kalpleri zayıf olan zevceleriyle yapar, imanları yakıni olan hanımları için bir veya yarım günlük rızık temenni etmekle îktifa ederdi. İmam Gazali'den 30 öğüt Ey oğul! İnsanlarla olan münasebetlerinde, onlara kendine yapılmasını istediğin muameleyi yap. Çünkü bir kulun imanı, diğer insanları kendisi gibi sevmedikçe kemale ermiş sayılmaz. Ey oğul! Emir ve sultanların hediyelerinin helal olduğunu bilsen de kabul etmemendir. Zira onları kabul etmek dine fesad verir. Riyakarlık ve zulümlerine muvafakat doğurur. Bunların hepsi de senin dinin için bir tehlikedir. İmam Gazali'nin Sultan Ahmed Sencer'e yazdığı tarihi mektup Ey oğul! Emir ve sultanların içlerine karışıp onlarla görüşmemelisin. Onlarla yolda karşılaşmaktan bile kaçınmalısın. Onlarla görüşüp karşılaşmaktan bile kaçınmalısın. Emir ve sultanlarla görüşüp konuşmanın, beraber bir mecliste bulunmanın tehlikesi çoktur. Eğer bu şekilde yapmak zorunda kalırsan sakın onları medh-ü sena etme. Çünkü Allahu Teala fasık ve zalim bir kişinin methedilmesine gazaplanır. Ey oğul! Sözün ve fiilin şeriata uygun olması gerekir. Zira şeriata uygun olmayan ilim ve amel sapıklıktır. Sofilik neşesiyle ileri geri söylenen laflara aldanmamalıdır. Zira bu sofilik yoluna girmek ancak mücahede ile riyazet kılıcı ile heva ve hevesini söndürmek ve nefsi öldürmekle olur. Yoksa sofiliğin verdiği neşeyle taşkınca söylenen laflarla olmaz! İmam Gazali'den mutlaka okumanız gereken kitaplar Ey oğul! İlmin hülasası ibadet ve taatın ne demek olduğunu bilmektir. Bilmiş ol ki taat ve ibadet Allah'ın ve Peygamberinin oyduğu ve sınır ve yasalara uymaktır. Ey oğul! Ruhunu olgunlaştırmaya, nefsine hakim olmaya, bedenini de ölüme hazırlamaya gayret et. Çünkü son menzilin kabirdir. Kabir ehli her an oraya vasıt olmanı gözlüyor. Sakın oraya azıksız varayım deme! Hz. Ebubekir (Allah ondan razı olsun) : Bu cesetler ya bir kuş kafesi yahut bir hayvan ahırıdır' diyor. Kendi kendine biraz düşün, acaba sen bunların hangisindesin? İmam Gazzali'nin felsefecilere yönelttiği eleştiriler Ey oğul! Amelsiz ilim deliliktir, ilimsiz amel de hiçliktir. Ve bilmiş ol ki, bugün seni günahlardan uzaklaştırmayan ilim, yarın seni Cehennemin ateşinden de uzaklaştırmayacaktır. Bugün ilminle amel etmeyen ve geçmiş günleri de telafiye çalışmazsan yarın kıyamet gününde 'Ey rabbimiz bizi dünyaya geri gönder de salih ameller işleyesin' diyecek olan kimselerden olacaksın. Ey oğul! Dilediğin kadar yaşa, nasıl olsa öleceksin; dilediğini sev nasıl olsa ayrılacaksın; dilediğini yap; nasıl olsa hesabını vereceksin.