İslam sanatına dair bilinmesi gereken terimler

Alem: Minare, kubbe, sancak direği gibi şeylerin tepesinde bulunan, ay yıldız ya da lale biçiminde metal tepelik. Yapıların kubbe ve külah gibi yerlerinin tepesinde, sancaklarda çoğunlukla yarım aya benzer formda bezeme elemanı, bir çeşit tepelik. Maden ya da taştan yapılmış olabilir. Kış mevsimiyle bütünleşen tarihi mekanlar Almaşık duvar: Farklı iki cins malzemenin atlamalı olarak meydana getirdiği örgü türüdür. Daha çok erken İslam ve Osmanlı döneminde görülür. Müslümanların sanata yaklaşımları nasıl olmuştur? Ana Kubbe: Camilerde ayaklar veya ana duvar üzerindeki kasnağa oturtulmuş orta kubbedir. Kelime ambarı: Az bilinen 20 nostaljik sözcük Arasta: Arasta, çarşılarda aynı ürünü satan dükkânların bulunduğu bölüme verilen ad. İslam mimarisinin en önemli yapı çeşitlerinden biri olan külliyelerde sıklıkla yer alan arastalar, geçmişte geliri külliyenin içindeki camiye vakfedilen tek tip dükkânlardan oluşurken, günümüzde çoğu turistik olmak üzere çeşitli ürünler satan ve kira geliri hariç camilere gelir bırakmayan çeşitli dükkânlardan oluşur. Dükkânların her birinin ayrı kapısı yoktur. Sabah ve akşam birlikte açılır ve kapanırlar. Edirne Selimiye külliyesindeki turistik eşya satan arasta ve Kırklareli'deki Hızırbey Külliyesindeki tuhafiyecilerin bulunduğu arastalar halen faaliyetini sürdüren arastalara örnek verilebilir. Esnafın bereket için toplandığı dua kubbesi hakkında 10 bilgi Arz odası: Topkapı Sarayı'nda padişahların, Divan-ı Hümâyun üyeleri ve yabancı devlet adamlarıyla buluşma yeridir. Bedesten: Osmanlı dönemi Türk şehirlerinde ticaret bölgesinin çarşı içindeki merkezi ve değerli malların saklanıp satıldığı bir bina türü. Bedestenler, çarşılara nazaran daha dayanıklı taş yapılardır. Ribat: Sınır boylarında ve stratejik mevkilerde askeri amaçlı müstahkem yapılara verilen ad. Sözlükte düşman saldırılarını önlemek veya sınır boylarında nöbet tutmak anlamına gelir. Kur'an'da ise, 'ribâtü'l-hayl' (cihad için bağlanıp beslenen atlar) şeklinde geçmektedir. Divan şairlerinin gözünden aşk Cümle Kapısı: Büyük binaların ana girişi. Taçkapı veya portal diye de adlandırılan cümle kapısı, mimarlık tarihinin çeşitli dönemlerinde dış kütlenin en belirgin elemanı olarak tasarlanmıştır. Âbidevî kapı düzenlemelerinin en erken örnekleri Eski Anadolu, Ege ve Mezopotamya mimarlıklarının kale, tapınak ve saraylarında görülmektedir. Bu kapılar dışarı taşan kütleler oluşturacak boyut ve biçimlerde tasarlanmışlar, ayrıca hayvan ve insan figürleriyle bezenmişlerdir. İslam sanatında Emevi rüzgarı Darülkurra: Kur'an öğretilen ve hâfız yetiştirilen mekteplerin, kıraat tâlimi yapılan medrese veya bölümlerin genel adı. Darüşşifa: Şifahane, hastane gibi sağlık kuruluşlarına verilen eski adlardan biri. Mektuplar, fermanlar ve şiirlerde Kanuni Sultan Süleyman Eksedra: Camilerde yarım kubbelerin iki ya da üç yanına küçük yan kubbeciklerle yapılan eklemelerdir. Ya da çeyrek kubbedir. Büyük Selçuklu Devleti'nde İslâm sanatı Eyvan: Eyvan üstü çoğunlukla tonozla örtülü; üç tarafı kapalı, bir tarafı tamamen açık mimari birimdir. Eyvan'a İran, Selçuklu ve Osmanlı mimarisinde sıkça rastlanır. Fevkânî: Osmanlıcada tek kattan yüksek yapıları niteler. Bulunduğu yerin eğimi ya da çevresindeki yapıların durumu yüzünden, bir alt yapı üzerine oturtulan camiler için kullanılan bir terim. Yüksek, yükseltilmiş anlamına gelir. Alt katta genellikle gelir getiren dükkânlar bulunur. Örnek beyitlerle divan edebiyatındaki 15 mazmun Fil ayağı: Taş yapılarda büyük bir alanı kaplayan örülerek yapılan büyük çaptaki ayaklara verilen isim. Çoğunlukla dörtgen ya da çokgen kesitli olur. Hataî (Hatayi): Çin ve Orta Asya etkisinde, çoğu kez kökenleri belli olmayacak derecede stilize edilmiş çiçek motifleridir. Stilize edilmiş şakayık, nar, iri yapraklar ile bunların gonca ve sapları başlıca öğeleridir. İslâm sanatında kümbetler Hünkâr Mahfili: Hünkâr mahfili, padişahların cuma ve bayram namazlarını, ayrıca kandil gecelerinde yatsı namazlarını bulundukları şehrin Selâtin Camilerinde kılmaları nedeniyle, Osmanlı mimarisinde 'Hünkâr Mahfili' ya da 'Mahfil-i Hümayun' olarak adlandırılan, padişahların ibadeti için oluşturulmuş, özel mekânlardır. İmam Gazzali'nin Kimya-yı Saadet kitabından öğütler Kalemişi: Kalemişi, mimaride duvarlarda, kubbelerde, tavanlarda, ahşap, taş, bez gibi malzemeler üzerine renkli boyalar ve altın varak kullanılarak yapılan süslemelerdir. Bu süslemeleri yapan kişilere 'kalemkar', desenleri hazırlayan kişilerede 'nakkaş' denilmektedir. Köşebent: Dikdörtgen ve kare formlu biçimlerde köşelere yapılan süslemeler. Ünlü yazarların kaleminden 'şüphe' Kubbe: Yarım küre veya toparlakça yapı örtüsü bir kemer yayının tepe noktasından inen dikin çevresine dönmesi ile meydana gelen örtü biçimidir. İslam uygarlığında mimari eserlerin ağırlığını taşıyan kemerler Kubbeli Medrese: Bu formda inşa edilen medreselerin genellikle kare ya da kareye yakın dikdörtgen olan avlusu büyük bir kubbeyle örtülüdür. Anadolu'da başlayan kubbeli medreselerin gelişme göstermesiyle Osmanlı büyük camileri mimarisine hazırlık olmuştur. Mağrip Üslubu: İspanya ve Kuzey Afrika'nın İslam sanatı üslubuna verilen genel ad. Halk şairi Yunus Emre'nin hayatı Malakâri: Yapıların daha çok iç yüzeylerinde kullanılan ve yüzeysel alçı kabartmanın renklendirilmesi ile elde edilen bir süsleme tekniği. Mihrap: Cami ve mescitlerin içinde Kâbe yönünü belirten, yapının o yönündeki duvarında bulunan ve imama ayrılmış olan oyuk ya da girintili yer. Necip Fazıl Kısakürek Belgeseli Minber: Camilerin içinde, hatibin çıkıp hutbe okuduğu, merdivenli ve yüksekçe, özel yer. Genellikle birkaç basamak yükselen bir mimari öğedir. Kapı, basamak, basamak korkulukları, köşk ve külah (taç) bölümleri bulunur. Ağaç ya da taştan olabilir. Çok basitlerinden çok bezemelilerine kadar değişik türlerine rastlanır. Mukarnas: Kademeli olarak taşmalar yapacak biçimde, aşırtmalı olarak yan yana ve üst üste gelen, üç boyutlu görünüm veren bir geçiş ve dolgu öğesi. Petek biçimi bir görüntü ile yarım kubbelerin içini dolgulayan İslam sanatı öğesi. Yedi Güzel Adam'dan Cahit Zarifoğlu'nun yaşam öyküsü Şemse: Süslemede kullanılan oval, dairesel biçimde dilimli ya da düz motifler.