İslam'da misafir kültürü

◾ Misafir sözlükte 'görüşme, ziyaret gibi amaçlarla birinin evine gelen ve geçici olarak kalan kimse, konuk, mihman' anlamlarına gelir. ◾ Misafir denince çoğu insanın aklına birinin evine gelmesi ya da başkasına gidilmesi gelir. Dini açıdan evine misafir davet edip ağırlamak, konuk olmaktan daha hayırlı görülür. Özellikle Türk kültüründe misafir baş tacı sayılır. Farklı ülkelerden ilginç gelenekler ◾ Türk kültürü açısından değerli olan misafirin, aynı zamanda bir bereket vesilesi olduğu da düşünülür. Bundan dolayı da misafir, her daim el üstünde tutulur, saygı ve hoşgörüye mazhar olur. ◾ Misafir ağırlamak, aynı zamanda sosyal bağları da güçlendirir. Bireylerin ve ailenin sosyalleşmesine yardımcı olur. İnsanlar arasındaki birlik ve beraberlik duygularını güçlendirerek güven duygusunun gelişimine katkı sağlar. ◾ Rivayetlere göre misafir ağırlama geleneğini ilk başlatan kişi Hz. İbrahim'dir (AS). Öyle ki, üç gün boyunca misafir gelmeyince Allah'ın kendinden razı olmadığını düşünüp sofraya oturmadığı söylenir. Kur'an-ı Kerim'de Hz. İbrahim'in (AS) yüceltilen vasıflarından biri misafirperverliğidir. ◾ İslam'da misafirperverliğe en güzel örnek 'hac' ibadetidir. Hac görevini yapmak için Mekke'ye giden hacılar, yüce Allah'ın (CC) misafiri sayılır. ◾ Peygamber Efendimiz'in (SAV) büyük dedesi Kusay b. Kilab, Mekke'de oturanları Allah'ın (CC) komşusu, hac için gelen kişileri de Allah'ın (CC) misafirleri olarak tanımlardı. Hac ibadeti hakkında bilinmesi gerekenler ◾ Tüm insanlığa ahlakıyla örnek olan Resulullah (SAV) gelen misafirleri asla geri çevirmez, müminlerin konuklarına karşı güleryüzlü olmasını, sinir ve teessürünü saklamasını öğütlerdi. ◾ Resulullah (SAV) gelen misafirleri asla geri çevirmez, evinde ağırlama imkânı olmadığı durumlarda onu ağırlayacak birini bulurdu. ◾ Ashâb-ı kirâm: 'Ya Resulallah! Misafirin câizesi nedir?' diye sorduklarında Peygamber Efendimiz (SAV): 'Onu bir gün ve bir gece ağırlamaktır. Misafirlik üç gündür. Misafiri üç günden fazla ağırlamak ise sadakadır.' buyurdular. (Buhârî, Edeb, 31, 85; Müslim, Lukata, 14) ◾ Hadisden de anlaşılacağı üzere misafirlik süresinin üç gün olduğu, süre uzadığında misafire yapılan ikramın sadaka sayıldığı ifade edilir. Ayrıca ev sahibinin huzurunu bozacak kadar misafirliğin uzatılmaması gerekir. En güzel misafirlik örneği ◾ Dinimiz misafire ikram edilmesi hususuna büyük önem verir. Bu hususiyetin en güzel ve canlı örnekleri ise sahabilerin hayatında görülür. Nitekim Mekke-i Mükerreme'den Medîne-i Münevvere'ye hicret eden muhâcirlere, ensârın gösterdiği misafirperverlik, tarihte eşine rastlanmayacak bir modeldir. ◾ Ensâr, Mekke'den gelen bu muhterem misafirlerini evlerinde ağırlamak için birbirleri ile yarışa girmişler, hatta paylaşamayarak aralarında kura çekmek zorunda kalmışlardır. Arazilerini, eşyalarını büyük bir cömertlikle din kardeşleri ile paylaşmışlardır. Ensâr nedir? Misafirperverlik ile ilgili hadisler ➡ Abdurrahman b. Ebû Bekir'den (RA) rivayet edildiğine göre Suffe Ashâbı fakir insanlardı. Hz. Peygamber (SAV) şöyle buyurmuştur: 'Kimin yanında iki kişilik yemek varsa üçüncü bir kişiyi, dört kişilik yiyeceği olan beşinci ya da altıncı bir kişiyi misafir etsin!' (Buhârî, Mevâkîtü's-salât, 41) ➡ Ebû Şurayh el-Kâ'bî'den (RA) rivayet edildiğine göre, Resulullah (SAV) şöyle buyurmuştur: 'Kim Allah'a (SAV) ve ahiret gününe inanıyorsa misafirini iyi ağırlasın. Bunun uygun süresi bir gün ve bir gecedir. Misafirlik (hakkı) üç gündür, bundan sonra (misafire ikram) sadakadır. Misafirin de ev sahibini sıkıntıya sokacak kadar onun yanında kalması helâl olmaz.' (Buhârî, Edeb, 85) 40 yorum 40 hadis ➡ Abdullah b. Selâm (RA) anlatıyor: Resulullah (SAV) hicret ederek Medine'ye geldiğinde insanlar ona doğru koşuştular... Söylediği ilk sözler şunlardı: 'Ey insanlar! Selamı yaygınlaştırın, yemek yedirin ve insanlar uykudayken (gece) namaz kılın ki, esenlik içinde cennete giresiniz.' (Tirmizî, Sıfatü'l-kıyâme, 42) ➡ Enes bin Mâlik'in (RA) naklettiğine göre: Nebi (SAV), Sa'd bin Ubâde'nin evine geldi. Sa'd, (ona) ekmek ve zeytinyağı getirdi. Hz. Peygamber (SAV) de onları yedi, ardından şöyle buyurdu: 'Yanınızda oruçlular iftar etsin. Yemeğinizi iyi insanlar yesin. Melekler de size dua etsin.' (Ebû Dâvûd, Et'ıme, 54) ➡ Ukbe bin Âmir'in (RA) naklettiğine göre, Hz. Peygamber (SAV) şöyle buyurmuştur: 'Misafir ağırlamayan kimsede hayır yoktur.' (İbn Hanbel, IV, 157) Misafire nasıl davranmak gerekir? ◾ Kibar ve nazik olunmalı ve davranılmalı. ◾ Güleryüz gösterilerek samimiyet kurulmalı. ◾ Özel ikramlar ve temiz eşyalar sunulmalı. ◾ Sevgi ve saygı duyularak misafir bir bereket olarak görülmeli. ◾ Cömert olunmalı. Umumi olarak ev sahibi misafirini ilk gün özel ikramlarla ağırlamalı, diğer günlerde ise aile efradından sayıp ona göre muamele yapmalıdır. ➡ Misafire ikramda bulunmak, Müslüman ahlakından sayılır. Zira Peygamber Efendimiz (SAV): '…Allah'a ve ahiret gününe iman eden kimse misafirine ikram etsin…' buyurur. (Buhârî, Edeb 31, 85, Rikāk 23; Müslim, Îmân 74, 75) Zamanın erimeyen birikimi kültürel miras ◾ Türklerin misafire verdiği ehemmiyeti gösteren en önemli simgeler ise hanlar ve kervansaraylardır. Milletimiz inşa ettiği bu yapılarla yolcuları ağırlamıştır. ◾ İnsanlar bayram kültürleri aracılığıyla bayramlarda evlerine ziyarete gelen misafirlerine ikramlarda bulunmuşlar ve bunu bir gelenek haline getirmişlerdir. Bayram günlerinde pişirilen yemeklere ehemmiyet göstermiş ve ellerinden geldikçe yemeklerin çeşidini bol tutmuşlardır. ◾ Günümüzde bile tanımadığınız birinin kapısını çalıp, yolcu olduğunuzu veya yolda kaldığımızı dile getirdiğinizde ev sahipleri, ellerinden geldiği ölçüde yardımcı olur. ◾ Büyüklerimizin öğütlediği ve kullandıkları sözler bile kültürümüzde misafirliğin ne kadar önemli olduğunu gösterir. 'Kapına geleni geri çevirme, boş gönderme ve Allah'ın (CC) misafiri benim misafirimdir.' ◾ Eskiden dışarıdan gelen misafirleri ağırlamak için 'selamlık' denilen 'misafir odaları' vardı. Burada sadece konuk değil, binek olarak kullanılan hayvan da beslenir ve dinlendirilirdi. ◾ Günümüzde misafirlerin güzel bir şekilde ağırlaması için hâlâ misafir odalarına rastlanır. Hatta annelerin, çocuklarını bu odalara sokmaması esprilere konu olmuştur. ◾ Eskiler, misafire 'tanrı misafiri' gözüyle bakar, evlerinin en kıymetli yerlerini tahsis eder, konuklarını memnun etmek için her türlü yorgunluğa seve seve katlanırdı. Bugün izleri devam ediyor olsa da misafirperverlik, ne yazık ki bireyselleşmenin ön plana çıktığı günümüz dünyasında eskisi kadar önem verilen bir kavram değil. İnsanın sahip olduğu en yüce haslet: Vefa