İtikafın şartları nelerdir? Evde itikafa girilir mi?

İtikâf kelimesinin sözlükteki anlamı, 'bir şeye devam etmek, müdavim olmak, insanın kendisini bir yerde alıkoyması ve bir yere kapanıp ibadetle meşgul olmak'tır. Dinî bir terim olarak itikâf, akıl sağlığı yerinde ve ergenlik çağına gelmiş bir Müslüman'ın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet ederek Allah'a yakınlık elde etme niyetiyle bir süre durması demektir. Mukabele geleneği nasıl başladı? İtikâf, Hz. İbrahim'in döneminden beri bilinen bir ibadetti ve inananlar itikâfa girmek için Kabe'ye giderdi. Yüce Allah Kur'an-ı Kerim'de şöyle buyuruyor: '...İbrahim ile İsmail'e şöyle emretmiştik: 'Gerek ibadet kastıyla Kâbe'yi tavaf edenler için, gerek itikâfa çekilenler için, gerekse rükû' ve secde edenler için evimi tertemiz tutun!' (Bakara Suresi, 125. ayet) Öte yandan, bir nevi itikaf yaparak Rabbiyle baş başa kalan Hz. Musa'nın Tûr Dağı'na çıkmadan önce aralarında geçen 'ahidleşme' hadisesini ise A'raf suresinin 142. ayetinde şöyle anlatılır: 'Musa ile otuz gece için sözleştik ve onu bir on gece ile tamamladık. Böylece Rabbinin tayin ettiği vakit kırk gece olarak tamamlandı.' İtikaf ile ilgili hadisler Bir zamanlar İmrân'ın karısı şöyle demişti: 'Rabbim! Karnımdakini kayıtsız şartsız sana adadım, benden kabul buyur; kuşkusuz sensin her şeyi işiten, her şeyi bilen.' Al-i İmran Suresi, 35. ayet Hz. Zekeriyya ve Hz. Meryem de kendilerini Beytü'l-Makdis'de ibadete verdi. Bu ibadetlerin sonrasına denk gelen zaman dilimlerinde ise görevli meleklerin müjdeli haberlerine muhatap oldular. Hz. Âişe şöyle anlatır: 'Resul-i Ekrem Efendimiz (sav) Ramazan'ın son on gününde itikâf ederdi. Bunu vefat edinceye kadar böylece devam ettirdi.' (Buhari, İtikâf: 1; Müslim, İtikâf: 2) İbn Abbâs şöyle rivayet eder: Allah Resulü buyurdu: 'İtikâfa giren kişi, günahları hapsedip, sevapların tümünü elde eden kişi gibi, kendisine sevaplar kazandıran kişidir.' Peygamber Efendimiz, Ramazan ayının son on günü itikâf ile geçirirdi. Enes b. Mâlik ile Übey b. Ka'b'in verdikleri bilgiye göre, Peygamberimiz sadece bir yıl seferde olduğu için itikâf ibadetini yerine getiremedi. Fakat ertesi sene yirmi günlük itikâfa girdi. Bu itikâf günleri ise hayatındaki son itikâfı oldu. Hz. Peygamber'in bu tatbikatından hareketle âlimler, oruçlu kimsenin özellikle Ramazan'ın son on gününde itikâfa girmesini müstehap kabul eder. Ramazan mukabelesi dinlemek için tıklayın Diğer ibadetlerde olduğu gibi itikâfta da niyet şarttır. Niyet etmeksizin camide bulunmak itikâf yerine geçmez. Dolayısıyla itikâf niyetini şöyle yapılabilir: 'Allah'ım! Bu mescitte (veya camide) bulunduğum sürece itikâfa niyet ettim.' Evinde itikâfa girmesi gereken Müslüman bir hanım, bir oda veya seccadesinin serili olduğu bir mekânı itikâf mahalli olarak kullanabilir. Onun niyeti ise 'Allah'ım! Bu mahalde bulunduğum sürece itikâfa niyet ettim.' şeklinde olmalıdır. 16 kavram ışığında Ramazan Ebu Said anlatıyor: 'Biz Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam) ile birlikte Ramazan'ın orta on gününde i'tikafa girdik, yirminci günün sabahı olunca eşyalarımızı (evlerimize) taşıdık. Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) (bir hutbe irad etti ve) sonra şunu söyledi: 'İtikafa girmiş olanlar, itikaf mahallerine dönsünler. Zira bu gece bana Kadir gecesinin hangi gece olduğu gösterilmişti, sonra unutturuldu. Siz, son onda ve tek gecelerde arayın. Ayrıca bu gece kendimi su ve çamur içinde secde eder gördüm.' Resûlullah (aleyhissalatu vesselam) itikaf mahalline dönünce, o günün sonuna doğru hava bozdu. Mescid o sıralarda (üzeri dallarla örtülmüş) çardak şeklindeydi. Hz. Peygamber (aleyhissalatu vesselam)'in burnu ve burun yumuşağı üzerinde su ve çamur bulaşığını gördüm. Bu gece 21. gece idi.' (Buhari, Fadlu Leylet'l-Kadr 2, 3, İtikaf 1, 9, 13; Müslim, Sıyam 213, (1167) Erkeklerin beş vakit cemaatle namaz kılınan bir mescitte itikâfa girmesi gerekir. İtikâfın en faziletlisi Mescid-i Haram'da sonra Mescid-i Nebevî'de sonra Mescid-i Aksâ'da olanıdır. Diğer mescitlerdeki fazilet cemaatin çokluğuna göre değişir. Oruçlu olmak da vacip olan itikâfı yerine getirmek için şarttır. İtikâf yapmak isteyen kişi, niyet ederek mescit veya camide kalmaya başlayarak itikâfa girmiş olur. Vaktini namaz kılarak, Kur'an-ı Kerim okuyarak, dua, zikir ve tefekkür gibi ibadetlere ayırarak değerlendirir. İtikâfa girmek nefsi yasaklardan korumada daha etkili bir yöntem olduğu gibi, Ramazan'ın son on gününde olması tahmin edilen Kadir gecesine rastlama imkânı ve umudunu da arttırır. İtikâf, insanı dünyevî meşgalelerden uzaklaştırıp daha fazla ibadete vesile olması yanında, genel anlamda hayatın anlamı üzerinde tefekkür etme imkânı da sağlar. İnsanların zaman zaman böyle derin tefekküre ihtiyacı vardır. İtikâf bu tefekkürü gerçekleştirmek için bir fırsat olarak kullanılabilir. İtikâfa giren kimse erkek ise, camide yer, içer, uyur ve ihtiyacı olan şeyleri mümkün olduğu takdirde camide tedarik eder. Tuvalete gitmek, abdest almak ve gerekli olduğunda gusletmek gibi tabiî ihtiyaçları için ise camiden dışarı çıkabilir. Bulunduğu camide cuma namazı kılınmıyorsa, cuma namazını kılmak üzere başka bir camiye gidebilir. Cenaze namazı için ise dışarı çıkamaz. Kendisine veya malına bir zarar geleceği korkusuna kapılması ya da zorla çıkarılması hâlinde başka bir camiye gitmek üzere içerisinde bulunduğu cami veya mescitten çıkabilir. Bu zorunlu hâllerin dışında camiden çıkarsa itikâfı bozulur. Kadınlar evlerinin namaz kılmak üzere belirledikleri bir yerinde itikâfta bulunabilirler. Ramazan'ın son on günü mescitleri tercih etmek, itikâf sırasında çirkin söz sarf etmemek, itikâf günlerini Kur'an-ı Kerim ve hadis okumak, Allah'ı zikir ve ibadetlerle meşgul olmak, temiz elbise giymek, güzel kokular sürünmek itikâfın adabındandır. Şâfiî mezhebine göre ise, mescit dışında itikâf caiz değildir. Kadın, kocasından izin alarak mescitte itikâf yapar. Zira Hz. Peygamber'in eşlerinin mescitte itikâfa girdikleri rivayet edilmiştir. Şafii mezhebine göre itikâf sırasında oruçlu bulunmak da şart değildir. İtikâf, vacip, sünnet ve müstehap olmak üzere üç çeşittir. Ramazan'ın son on gününde girilen itikâf, sünnettir. Hz. Peygamber, Ramazan orucunun farz kılınmasından itibaren ömrünün sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikâfa girdi. Bir kimse itikâf adağında bulunması vacip itikâf olarak adlandırılır. Örneğin 'Allah rızası için itikâfa girmek üzerime borç olsun' derse en az bir gün ve oruçlu olarak bu adağını yerine getirmelidir. Yüce Allah, Maide Suresi'nin 1. ayetinde şöyle buyuruyor: 'Ey iman edenler akitlerinize verdiğiniz sözlere vefa gösterip yerine getirin.' 'Bu hastalıktan kurtulursam veya hastam şifa bulursa' ya da 'Şu işim olursa şu kadar gün itikâfa gireceğim' şeklinde bir şarta bağlı olarak itikâf adağında bulunursa, isteği gerçekleşmesi durumunda kaç gün adamışsa oruçlu olarak itikâfa girmelidir. Hz. Peygamber, hadis-i şerifinde şöyle buyurur: 'Kim bir adakta bulunursa adağını yerine getirip Allah'a itaat etsin.' (Buhârî İman 28) Herhangi bir adak sonucu olmayan ve Ramazan ayının son on günü dışında kalan zaman dilimlerinde zaman zaman itikâfa girmek ise müstehaptır. Bu itikâfın herhangi bir süresi yoktur. Mescide her girişte 'Bu mescitte bulunduğum sürece itikâfta olmaya niyet ettim' diyen bir kimse mescitten çıkıncaya kadar orada kaldığı müddetçe itikâfta sayılır ve itikâf sevabı alır. İstanbul Müftü Yardımcısı Musa Bilgiç, yaptığı açıklamada, 'Bu yıl dünya ve ülkemiz yeni tip koronavirüs salgınıyla mücadele ediyor. Koronavirüs tedbirleri kapsamında bu yıl camilerimizde toplu ibadet yapılamıyor. İnsanlarımızın bir arada bulunması sağlık sorunu oluşturabilir endişesiyle itikâf ibadeti bu yıl camilerimizde yapılmayacak. İnşallah bu sıkıntılar bittiğinde itikâf sünnetine sahip çıkmak isteyen kardeşlerimiz aynı şekilde bu ibadeti devam ettirecekler.' Bilgiç, önceki yıllarda erkeklerin camilerde yerine getirdiği ibadetin, kadınlar tarafından da itikâfa niyet etmek suretiyle evlerinin bir odasında gerçekleştirilebildiğini aktararak, 'Ama bu yıl koronavirüs salgınından dolayı camilerde bu ibadet yapılamayacak. Bu nedenle erkek ve kadınlar evlerinin bir odalarında itikâfa girerek sünneti yerine getirebilir.' değerlendirmesinde bulundu.

İtikafın şartları nelerdir? Evde itikafa girilir mi?

İTİKÂF NEDİR?