Kandillerde oruç tutulur mu?

Kandil ne demektir? ◼ Müslümanlar tarafından mübarek sayılarak kutlanan gecelere kandil denir. Bu gecelere kandil denilmesinin arkasında Osmanlı Padişahı II. Selim döneminde (1566-1574) camilerin aydınlatılıp minarelerde kandiller yakılarak kutlanması yatar. ◼ Müslümanlar tarafından kandil olarak kutlanan vakitler Mevlid, Regaib, Mi'rac, Berat ve Kadir geceleridir. Bazan Arapça 'leyl' (gece) kelimesi eklenerek leyle-i Kadr, leyle-i Berât ... şeklinde de kullanıldığı görülür. ◼ Kandil gecelerinin kutlanma zamanları kamerî takvime göre düzenlenmiştir. Buna göre; ➡ Mevlid Kandili Rebîülevvel ayının on ikinci, Regaib Receb ayının ilk cuma, Mi'rac aynı ayın yirmi yedinci, Berat Şaban ayının on beşinci, Kadir gecesi ise Ramazan ayının yirmi yedinci gecesi olarak kutlanır. ◼ Kandil günlerinde, müminler ellerinden geldiğince farz ibadetlerinin yanında nafile ibadetleriyle de Allah'a (CC) yaklaşmaya çabalarlar. Müslümanların kandil gecelerinde yaptıkları nafile ibadetlerden biri de oruç tutmaktır. Oruç ne demektir? ◼ Oruç sözlükte 'bir şeyden uzak durmak, bir şeye karşı kendini tutmak' manalarına gelen Arapça savmın (sıyâm) Farsça karşılığı olan rûze kelimesinin Türkçeleşmiş şeklidir. Savm ve sıyâm ile türevleri Kur'ân-ı Kerîm'de on üç yerde, hadislerde ise çok sayıda geçer. ◼ Oruç, tan yerinin ağarmasından güneşin batmasına kadar şer'an belirlenmiş ibadeti yerine getirmek niyetiyle yeme, içme ve cinsel ilişkiden uzak durmayı ifade eder. ◼ İmsak, 'oruca başlama, orucun başlangıç anı' anlamlarında kullanılır. Vakti gelince orucu uygun bir şekilde açmaya, yani orucu sonlandırmaya iftar denir. ◼ Sözlükte 'sabah olmadan önceki vakit, gecenin son üçte biri' anlamındaki seher kelimesiyle aynı kökten gelen sahur (sehûr, sühûr), dinî bir terim olarak oruç tutmaya hazırlık amacıyla fecrin doğmasından yani imsak vaktinden önce yenen yemeği ifade eder. ◼ Kandil gibi özel günlerde diğer nafile ibadetlerin yanında nafile oruç da tutulabilir. Kandil geceleri için tutulan nafile oruçların asıl zamanı, geceyi takip eden gün olmakla birlikte, daha önceki günle birlikte de oruç tutulabilir. ◼ Mesela cuma günü, perşembe günü akşam vaktinin girmesiyle başlar, cuma günü akşam vaktine kadar devam eder. Mesela 'Receb ayının ilk cuma gecesi' dendiği zaman perşembeyi ilk cumaya bağlayan gece (akşam vaktinden sabah vaktine kadar olan süre) anlaşılır. Nafile ibadet, nafile oruç ne demektir? ◼ Farz ve vâcip olan oruçların dışında tutulan oruçlar nafile oruç olarak isimlendirilir. Nafile ibadet, gereksiz anlamında olmamakla birlikte, farz ve vacip olanın dışında, kısaca gerekenin dışında yapılan ibadetler anlamına gelir. ◼ Nafile oruç, mübah olan tüm günlerde tutulabilir. Ancak bazı günlerde oruç tutmak daha faziletli görülerek bugünlerde oruç tutmak sünnet veya mendup kabul edilir. ◼ Peygamberimizin (SAV) sıklıkla oruç tuttuğu veya oruç tutulmasını tavsiye ettiği günler, kısaca oruç tutmanın mendup kabul edildiği belli başlı günler; Şevval orucu, Aşure orucu, her ay üç gün oruç, Pazartesi-Perşembe orucu, Zilhicce orucu, haram aylarda oruç ve Şâban orucudur. ◼ Peygamber Efendimizin (SAV) 'Şaban'ın ortasında (Berat gecesi) ibadet ediniz, gündüz oruç tutunuz. Allah (CC), o gece güneşin batmasıyla dünya semasına (rahmeti ile) tecelli eder ve fecir doğana kadar, 'Yok mu benden af isteyen onu affedeyim, yok mu benden rızık isteyen ona rızık vereyim, yok mu bir musibete uğrayan ona afiyet vereyim, yok mu başka bir şey isteyen…' buyurur.' demiştir. (Tirmizî, Savm, 39; İbn Mâce, İkâmet'u-Salat, 191) ◼ Hz. Peygamber (SAV), Zilhicce'nin ilk dokuz günü, pazartesi, perşembe günleri, aşure ve arefe günü oruç tutar. (Müslim, Sıyâm, 196, 197; İbn Mâce, Sıyâm, 41,42) ◼ Peygamberimiz (SAV), pazartesi orucunu soranlara; 'Bugün benim doğduğum, peygamber olarak gönderildiğim ve Kur'an'ın bana vahyedildiği gündür.' diye cevap verdiği hadis kaynaklarında belirtilir. (Müslim, Sıyâm, 198) ◼ Bu ve benzeri rivayetlere dayanarak bazı İslam alimleri dini açıdan faziletli sayılan diğer gün ve gecelerin ibadetle ihyasının müstehap olduğu kaynaklarda belirtilir. 📌 Müstehap ne demektir? Müstehap hoşlanılan, sevilen, hoşa giden, tercih edilen şey anlamındadır. Müstehap eylemlerin yapılması sevaptır, terkinde ise günah yoktur. Nafile oruca nasıl niyet edilir? ◼ Orucun şartlarından biri, oruca niyet etmektir. Kalben niyet etmek yeterli görülse de niyeti dil ile ifade etmek daha doğru olur. Oruç tutmak amacıyla sahura kalkılması da fiili niyet sayılır. ◼ Nafile oruca şöyle niyet edilir: 'Niyet ettim Allah (CC) rızası için nâfile oruç tutmaya.' ◼ Orucun niyet etme vakti, güneş battıktan sonra başlar; ertesi gün güneşin tepe noktasına gelmesinin öncesine kadar devam eder. İmsaktan sonra yapılacak niyet için bu vaktin ardından herhangi bir şey yenip içmemiş, oruca aykırı bir davranışın yapılmamış olması gerekir. Bozulan nafile oruç tekrar tutulmalı mı? ◼ Nafile oruç, kişiye farz ya da vacip olmadığı halde, isteğe bağlı olarak Ramazan ayının dışında tutulan oruçtur. Nafile de olsa, başlanan bir ibadetin tamamlanması gerekir. Bundan dolayı diğer nafile ibadetlerde olduğu gibi, bozulan nafile orucun da kaza edilmesi Hanefîlere göre vaciptir. (Merğînânî, el-Hidâye, II, 271) 📌 Vacip ne demektir? İslâm hukukçularının çoğuna göre farzla vacip eş anlamlıdır. Hanefîlere göre, farz ve vacip birbirinden farklı anlam taşır. Vacip, Allah (CC) ve Peygamberimizin (SAV), yükümlü Müslümandan yapılmasını bağlayıcı bir şekilde istediği, ama hakkındaki bu bağlayıcılığın Kuran'da şüpheli delil ile diğer bir anlatımla açık olmayarak bildirilmiş emirlere denir.