Kur'an ve hadisler gıybet hakkında ne söylüyor?

Arapça, dedikodu demektir. Birinin ardından, olumsuz yanlarını başkalarına söylemeye gıybet denir, gıybet haramdır. Allah'ın Settâr isminin, kulların ayıplarını örtmekte ilgili oluşu, bu konuda İlâhî bir örnektir. Hucurat suresinde dedikodu yapılan kişinin, ölü haldeki etinin yenilişindeki haramın şiddeti, dedikoduya eş tutulmuştur. denilmiştir. 'Hakkında bilgin bulunmayan şeyin ardına düşme. Çünkü kulak, göz ve gönül, bunların hepsi, yaptıklarından sorumludur.' İsra Sûresi 36 'Ey iman edenler! Zannın bir çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını ve mahremiyetlerini araştırmayın. Birbirinizin gıybetini yapmayın. Herhangi biriniz ölü kardeşinin etini yemekten hoşlanır mı? İşte bundan tiksindiniz! Allah'a karşı gelmekten sakının. Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.' Hucurât Sûresi 12 'İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen yazmaya hazır bir melek bulunmasın.' Kaf Sûresi 18 'Onlar boş söz işittikleri zaman ondan yüz çevirirler.' Mü'minûn Sûresi 3 'Bilmediğin şeyin üstünde durup ısrar etme; çünkü kulak da, göz de, gönül de, hepsi de sorumludur bundan.' İsrâ Sûresi 36 'İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında onu gözetleyen yazmaya hazır bir melek bulunmasın.' Kasas Sûresi 55 'Kulak, göz ve gönül, bunların hepsi sorumludur.' İsrâ Sûresi 36 'Âyetlerimiz hakkında dedikoduya dalanları gördüğün vakit başka bir söze dalıncaya kadar onlardan yüz çevir, uzaklaş. Şayet şeytan sana unutturursa hatırladıktan sonra (kalk), o zalimler grubu ile beraber oturma.' En'âm Sûresi 68 Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: – 'Gıybet nedir, bilir misiniz?' – Allah ve Resûlü daha iyi bilir, dediler. Hz. Peygamber: – 'Gıybet, din kardeşini hoşlanmadığı bir şey ile anmandır' buyurdu. – Söylenen ayıp eğer o kardeşimde varsa, ne dersiniz?' diye soruldu. – 'Eğer söylediğin şey onda varsa gıybet ettin; yoksa, o zaman ona iftira ettin demektir,' buyurdu. (Müslim, Birr 70. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Edeb 35; Tirmizî, Birr 23) Ebû Berze (r.a)'den rivâyet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v) söyle buyurmuştur: 'Ey diliyle iman edip de kalplerine iman tam olarak yerleşmeyen kimseler! Müslümanları gıybet etmeyiniz, onların kusurlarını da araştırmayınız! Kim Müslümanların kusurlarını araştırırsa Allah da onun kusurlarını araştırır. Allah kimin kusurlarını araştırırsa onu evinin içinde bile olsa rezil eder.' (Ebû Dâvûd, Edeb, 35/4880; Tirmizî, Birr, 85) Ebû Mûsâ radıyallahu anh şöyle dedi: – Ey Allah'ın Resûlü! Hangi müslüman en üstündür? diye sordum. – 'Dilinden ve elinden müslümanların emniyette olduğu kimse' cevabını verdi. (Buhârî, Îmân 4, 5, Rikak 26) Ebû Hüreyre radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: 'Allah'a ve âhiret gününe inanan, ya hayır söylesin ya da sussun.' (Buhârî, Edeb 31, 85) Süfyân İbni Abdullah radıyallahu anh şöyle dedi: – Ey Allah'ın Resûlü! Bana kesinlikle yapmam gereken bir iş söyle dedim. Efendimiz: – 'Rabbim Allah'tır de, sonra dosdoğru ol!' buyurdu. Ben: – Ey Allah'ın Resûlü! Hakkımda (zararını göreceğimden) en çok endişe ettiğin şey nedir? dedim. Efendimiz, o güzel dilini eliyle tuttu ve: – 'İşte budur!' buyurdu. (Tirmizî, Zühd 61; Ayrıca bk. İbni Mâce, Fiten 12) Ebû Abdurrahman Bilâl İbni'l-Hâris el-Müzenî radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: 'Kul, Allah'ın hoşnut olduğu bir sözü söyler, fakat onunla Allah'ın rızâsını kazanacağı hiç aklına gelmez. Halbuki Allah, o söz sebebiyle, kendisine kavuştuğu kıyamet gününe kadar o kimseden hoşnut olur. Yine bir kul da Allah'ın gazabını gerektiren bir söz söyler fakat o sözün kendisini Allah'ın gazabına çarptıracağını düşünmez. Oysa Allah, o kimseye o kötü söz sebebiyle kendisine kavuşacağı kıyamet gününe kadar gazap eder.' (Muvatta, Kelâm 5; Tirmizî, Zühd 12. Ayrıca bk. İbni Mâce, Fiten 12) İbn Ömer radıyallahu anhümâ 'Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu' dedi: 'Allah'ı anmaksızın çok konuşmayın. Allah'ın zikri dışında çok söz söylemek, kalbi katılaştırır. Katı kalpli olanların ise, Allah'dan en uzak kimseler olduğu kesindir.' (Tirmizî, Zühd 62) Ebû Said el-Hudrî radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: 'İnsan sabahlayınca, bütün organları dil'e baş vurur ve (âdeta ona) şöyle derler: Bizim haklarımızı korumakta Allah'dan kork. Biz ancak senin söyleyeceklerinle ceza görürüz. Biz, sana bağlıyız. Eğer sen doğru olursan, biz de doğru oluruz. Eğer sen eğrilir, yoldan çıkarsan biz de sana uyar, senin gibi oluruz.' (Tirmizî, Zühd 61) Ebû'd-Derdâ radıyallahu anh'den rivayet edildiğine göre Nebî sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu: 'Kim, (din) kardeşinin ırz ve namusunu onu gıybet edene karşı savunursa, Allah da kıyamet günü o kimseyi cehennemden korur.' (Tirmizî, Birr 20) Rasûlullah (s.a.v) ile beraberdik. Birden ortalığa kötü bir cîfe kokusu yayıldı. Rasûlullah (s.a.v): '–Bu kokunun ne olduğunu biliyor musunuz? Bu, mü'minlerin gıybetini yapan kimselerin kokusudur' buyurdu. (Ahmed, III, 351) Gıybet ve iftirâ kul hakkı olduğu için, onları affettirmeye sadece tevbe kâfî gelmez. Rasûlullah (s.a.v) söyle buyurur: 'Gıybet edilen kimse affetmediği müddetçe gıybetçi mağfiret olunmaz.' (Heysemî, VIII, 92)

Kur'an ve hadisler gıybet hakkında ne söylüyor?

GIYBET NE DEMEK?