Kutlu bir dünyaya geliş: Mevlid Kandili

💠 Peygamber Efendimizin (SAV) doğum yıl dönümü münasebetiyle anma, kutlama etkinliklerine ve bu vesilelerle yazılmış şiir, nesir tarzındaki metinlere genel bir kavram olarak 'mevlid' denir. Ancak sonraki dönemlerde bizim içinde yaşadığımız süreçlerde dahil, sadece Peygamber Efendimizin (SAV) doğum yıl dönümü değil; birilerinin ölüm yıl dönümlerinde değişik vesilelerle yapılan, hatırlama, yad etme, dua etme ve arkasından birtakım salih ameller işleme tarzındaki uygulamalarında adı da mevlid haline gelir. Mevlid geleneği Kıymetli Fikriyat yazarı, Zekeriya Erdim kendisiyle Mevlid Kandili üzerine yaptığımız söyleşide şunları aktardı: 💠 Mevlid uygulamalarına, Resulullah'ın (SAV) hayatta olduğu dönemde rastlanmaz. Ondan sonraki dört halife, Emeviler ve Abbasiler döneminde de bulunmaz. İlk defa Mısır'da Fâtımî Devleti kurulduğunda 'mevlid geleneği' ihdas olur. Fâtımîler'in yönetici kadrosu Peygamber Efendimizin (SAV) soyundan olduklarını iddia eder ve onu şanına yakışır biçimde anmak istedikleri için böyle bir geleneği ihdas ederler. 💠 Mevlid Kandili, Eyyubiler döneminde bir ara kaldırılır ve devletin gündeminden çıkar. Sonra Selahaddin Eyyubi'nin kayınbiraderi, aynı zamanda Erbil atabeyi olan bir yönetici döneminde tekrar kutlanmaya başlanır, Mevlid Kandili. 💠 Memlukler döneminde de ihtişamlı olarak Mevlid kutlamaları devam eder. 💠 Mevlid kutlamalarının yapılmadığı coğrafyalarda vardır. Mesela Kuzey Afrika bölgesindeki Müslümanlar, önceleri böyle bir uygulama yapmazdı. Daha sonra Müslüman halk, Hristiyanların belli günlerine tevessül etmemesi, kendi medeniyetimize ait bir gelenek olması için Peygamber Efendimizin (SAV) doğum yıl dönümlerinde mevlid uygulamalarına başlar. 💠 Tabi bu uygulamaları zamana, mekana, yönetici ve halkın tutumuna göre farklılık göstediği göz ardı edilmemelidir. Ana eksen olarak dini muhtevalı, İslam inancının ve yaşayışının bir yansıması olacak şekilde, Peygamber sevgisinin ifadesi edecek şekilde anmalar yapılır. Kur'an okunur, ilahiler söylenir, zikirler çekilir yemekler ve tatlılar ikram edilir. Bazı yerlerde sivil inisiyatif şeklinde halkın anma ve kutlama etkinlikleri olarak icra edilirken bazı yerlerde devlet protokolü haline getirilerek Peygamber Efendimiz (SAV) resmi tören ile anılır. Mevlid kandili ne zaman ✒️ Fikriyat yazarı Zekeriya Erdim ile Mevlid Kandili'nin önemini ve geçmişten günümüze nasıl kutlandığını konuştuk. 💠 Mevlid kutlamalarını, Türk-İslam tarihinde Osman Gazi dönemine kadar götürenler olmakla birlikte genel kabule göre Kanuni Sultan Süleyman devrinde sarayın gündemine girer. III. Murad zamanında da resmi tören haline getirilir. Cumhuriyet'in ilanı sırasında pek çok dini gelenekle birlikte kandil kutlamaları da iptal edilir, sadece Ramazan ve Kurban Bayramı devletin resmi kabulleri arasında kalır. Onun dışındaki dini gün ve gecelerle, ilgili anma ve kutlamalar iptal edilir. 💠 Son yıllarda Mevlid Kandili yeniden öncelikli bir gündem haline gelir. Diyanet İşleri Başkanlığı ile Türkiye Diyanet Vakfı'nın iş birliği ile Kutlu Doğum Haftası'na dönüşür. Hatta Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri, resmi sınırlarımızın dışında kalan ama gönül coğrafyamızın içinde kalan toplumlara da taşınarak götürülür. Oralarda da belli etkinlikler yapılmaya başlanır. Dolayısıyla mevlid geleneğinin cemaziyelevveli bugüne kadar yapılan uygulamalardan, yazılı belgelere; arşiv, kütüphane kayıtlarına geçen kayıtlardan anlaşıldığına göre mevlid kutlamalarının dini, sosyal ve siyasi yönü var. Dini yönden ibadet gibi görülür. 💠 Mevlid kutlamalarında, İslam inancının yaşayışının ve peygamber sevgisinin tazelenmesi, yeni nesillere aktarılması bilgi, bilinç düzeyinin geliştirilmesi gibi amaçlara yönelinir. Sosyal yönden, aynı millete mensup olmanın temel değerlerinden, dayanaklarından birisi olan dindir. Kandil kutlamaları ile insanlar ortak duygu, düşünce ve davranış reflekslerini geliştirir. Devletle, millet arasında yakınlaşmaya vesile oluyorlar. Toplumla, fert arasında yakınlaşmaya vesile olur. Dolayısıyla sosyal yönden de öncelikli ve önemli bir uygulama haline gelir. 💠 Siyasi yönden de değişik zamanlarda değişik yöneticiler tarafından toplum nezdinde imaj ve itibar sahibi olmak ya da sahip olunan imaj ve itibarı korumak amacıyla ilgi ve hassasiyet göstergesi olarak değerlendirilmiş, yani hakikaten benimseyerek anmaları, kutlamaları destekleyenler ve kutlayanlar olmakla birlikte, siyaseten toplumun beklentilerine uygun düşmek için yapanlar da olur. Peygamber Efendimizin dünyay teşrifi: Mevlid kandili https://www.instagram.com/p/CjaODlTDl3Y/ Zekeriya Erdim, Mevlid geleneği hakkında şunları belirtti: 💠 'Meselenin en önemli yanı bu anlayışın, mevlid geleneğinin yeni nesillere aktarılmasıdır. Eğer yeni nesillerden kastımız çocuklar ve gençler ise mevlid anmaları büyüklerin, küçüklere daveti, nasihati gibi olmamalıdır. Çocukların ve gençlerin diline, dünyasına dönüştürülmesi gerekir. Biz biliyoruz ki yaş ve dönem özellikleri içerisinde oyun, masal ve macera çağı diye tanımladığımız dönemler var. Öyleyse Peygamber Efendimizin (SAV) hayatını, yeni nesillere aktarmak istediğimiz mesajı da helal dairesi içinde oyun, masal ve macera kalıbına dönüştürerek aktarmamız, anlatmamız gerekir.' Zekeriya Erdim sözlerine şu şekilde devam etti: 'Bir de meselenin şöyle bir hassas noktası var. Geçmiş dönemlerde zaman zaman mevlid kandili münasebetiyle yapılan anmalarda meşru münasip ölçülerin dışına çıkanlar olur. Zaman zaman ibadet ile ticareti birbirine karıştıranlar, kandil kutlamalarında gayrimeşru denecek çirkin eğlence eğilimleri içine girenler görülür. Bu yüzden de kandil kutlamalarının başladığı dönmelerden itibaren alimler, fakihler arasında farklı görüşler ortaya çıkar. Bu görüşler 3 şekilde gerçekleşir: ↪ Bir kısmı ibadet vesilesi sayıp onaylayıp desteklemişler. 💠 Geniş manada kabul görmüş, bütün İslam ülkelerinde yaygın hale gelmiş, bugün de Suudi Arabistan dışındaki bütün İslam ülkelerinde uygulanmakta olan mevlid geleneğinin edebiyat dünyasında da izleri var. Çok sayıda şiir, kitap ve edebi eserler ortaya konulmuştur. Bunların hepsinin biraz önce de ifade ettiğimiz gibi ortak adı mevliddir. 💠 Arapça mevlidler içinde en çok Kaside-i Bürde meşhur olmuş, Türkçe içinde de en çok Vesiletü'n Necat tanınmıştır. 💠 Vesiletü'n Necat, Bursa Ulu Cami imamı Süleyman Çelebi tarafından 1409 yılında tamamlanan 768 beyitten ve 16 bölümden meydana gelen uzun bir mensur eserdir. Süleyman Çelebi eserine Vesiletü'n Necat, yani 'kurtuluş vesilesi' adını vermiştir. Fakat toplum nezdinde kısaca 'Mevlid' olarak anılır. O dönemde Süleyman Çelebi'nin bu mevlidi başka bir hayra da vesile olmuştur. Batinilik gibi sapık inanç mensuplarının devlet ve toplum düzenini bozmaya yönelik girişimleri karşısında Süleyman Çelebi'nin Mevlid'i bir nevi iman ve ibadet manifestosu gibi özellik taşımış ve toplum nezdinde sahih bir din anlayış ve yaşayışının tazelenmesine vesile olmuştur. Bu yönüyle de asırlardır çok büyük itibar görmüş, bütün benzer uygulamaların ortak adı haline gelmiştir. 📌Kaside-i Bürde nedir? 💠 'Mevlid uygulamaları, mevlid geleneği, bugünkü tabiriyle Kutlu Doğum Haftası etkinlikleri geçmişte olduğu gibi bugün de yarın da münasip ölçüler içinde ifrata ve tefrite düşmeden, helal dairesi içinde kalmaya özen göstererek devam ettirilmelidir. Ancak sadece Peygamber Efendimiz'in (SAV) doğumu vesilesiyle Kur'an okumakla, ilahi söylemekle dua yapmakla yetinmeyip asıl amacın, bütün peygamberlerin dolayısıyla Resulullah (SAV) hazretlerinin asıl alametifarikası olan ilahi mesajın insanlara taşınması olmalıdır.' diyerek Mevlid geleneğinin sürdürülmesi ile ilgili düşüncelerini aktaran Zekeriya Erdim sözlerini şu düşündürücü örneklerle sonlandırdı: 💠 'Resulullah Hazretlerinin (SAV) vefatı sırasında İslam topluluğu içinde bir yandan üzüntü, keder dalgası, bir yandan da şimdi ne olacak telaşı başlıyor. Bu kargaşayı yatıştırmak için Hz. Ebubekir (Ra) hutbeye çıkıyor ve topluma şöyle hitap ediyor: Kim Muhammed'e tapıyor ise bilsin ki o öldü. Kim Allah'a (CC) tapıyor ise Allah (CC) ölmez, bakidir. Dolayısıyla Peygamber Efendimizin (SAV) doğum günü münasebetiyle yapılan anmalar, kutlamalar da onun elçiliğini yaptığı, temsil ettiği, tebliğ ettiği yaşayarak örneklendirdiği ilahi mesaja ulaşma vesilesi olmalıdır. 💠 Aksi takdirde şöyle bir duruma düşüyoruz. Tabiri caizse cevizin bir yeşil kabuğu, bir tahta kabuğu bir de içi var. Yani bir lafzı, manası ve bir muhtevası var, ibadetlerin. Asıl maksat muhtevaya ulaşmaktır. Yeşil kabuğu soymalı, tahta kabuğu kırmalı cevizin içine ulaşmalıyız. Çocuklara, gençlere ve yeni nesillere de onu tattırmalıyız. Onun farkına vardırmaya çalışmalıyız. Bu anlamda da Resulullah (SAV) hazretlerinin çocuklarla, gençlerle özdeştirilebilecek pek çok güzel örnekleri var. Biz öyle bir peygamberin ümmetiyiz ki kuşu ölen çocuğa baş sağlığına gidiyor. Dolayısıyla çocuklara, gençlere aktarabileceğimiz onların kendileriyle eşleştirebilecekleri, model alabilecekleri pek çok rol model var. Kutlu doğum haftası münasebetiyle bu örnekleri, öyküleri biraz önce ifade ettiğimiz gibi oyun, masal ve macera formatında anlatıp aktarırsak bir anma, kutlama etkinliğine dönüştürürsek o zaman yeni nesillere gereken mesajı taşıma görevini yerine getirmiş oluruz.' Mevlid-i Şerif okumanın sevabı var mıdır?

Kutlu bir dünyaya geliş: Mevlid Kandili

Mevlid nedir?