Hakani Mehmet Bey'in mahcubiyeti

Hakani Mehmed Bey kimdir? 🔹 Kaynaklarda İstanbullu bir aileye mensup ve meşhur Ayas Paşa'nın torunlarından olduğu zikredilen Hakani Mehmed Bey'in doğum tarihi net olarak bilinmese de vefatı 1606 senesidir. 🔹 Bulunduğu devlet görevleri vesilesiyle iyi bir eğitim aldığı anlaşılan Mehmed Bey, uzun yıllar Divan-ı Hümayun'da muhasebecilik görevinde bulunur. (x) Divan-ı Hümayun hakkında bilinmesi gerekenler 🔹 Hac farizasını yerine getirmesinin ardından İstanbul'a dönüşünde vefat eden Hakani Mehmed Bey, Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii haziresinde medfundur. 🔹 Yazdığı hilye eseri ile tanınan meşhur divan şairi; insanlara karşı müsamahakar olması, merhametli kişiliği ve Allah Resulü Hz Muhammed'e (SAV) karşı duyduğu büyük ve derin sevgi ile tanınırdı. (x) Peygamber sevgisini anlatan ayet ve hadisler Şairliği 🔹 Var olan üç eserinden Hakani Mehmed Bey'in ileri derecede Arapça ve Farsça bildiği çıkarılır. Şairin kitaplarında sadelik ve sadliğe dayalı bir etkileyicilik mevcuttur. 🔹 Türkçe'yi çağdaşlarından daha sade ve anlaşılır bir usülde kullanması Hakani'yi farklı bir noktada konımlandırır. Hilye'de daha sanatlı bir dili tercih eden Mehmed Bey, edebi olarak da Resulullah'ın (SAV) şanını yüceltmeyi hedefler. (x) Osmanlı sultanlarının Peygamber sevgisini dile getirdiği şiirler Rical-i Devlet'ten talebi 🔹 Devlet erkanı tarafından çokça takdir edilen Mehmed Bey, Hilye-i Hakani'nin hitamının ardından kendisine iş yerine gidip gelirken kullanmak için bir binek tahsis edilmesini ister. 🔹 Lakin bu durum, söylenti oluşturacağı ve adaletsizlik olarak algılanacağı için kabul edilmez. Bunun yerine kendisine Babıali'de bir ev tahsis edilir. (x) Osmanlı'da memurlar nasıl yetişirdi? Meşhur hadise 🔹 Hilye-i Hakani yazıldıktan sonra o denli geniş bir şöhrete de ulaşır ki dönemin padişahı Sultan III. Mehmed, Hakani Mehmed Bey'in huzuruna gelmesini ister. 🔹 Büyük bir korku ve edeple huzuran çıkan Mehmed Bey padişahın karşısında ezberinden şiirini okuduğunu gördüğünde ne yapacağını şaşırır. (x) Osmanlı'nın şair sultanları 🔹 III. Mehmed, Hakani Mehmed Bey'e karşı şiiri över ve kendisinden herhangi bir dilekte bulunmasını ister. Bu, saray teamüllerine göre olağan bir durumdur. 🔹 Lakin Hakani Mehmed Bey hünkardan herhangi bir talebi olmadığını 'özür dilerim' cümlesiyle ifade eder. Bu olayın ardından kendisine niçin bir şey talep etmediğini soran çok olur. 🔹 Lakin Hilye-i Hakani şairi, Hakani Mehmed Bey bu hususta nettir. O, şiirinin karşılığını zamanı geldiğinde Allah Resülü'nden (SAV) talep edecektir. 🔹 Tüm dünya imkanları önüne serildiğinde sadece 'özür' dileyen ve dünyalık bir talep belirtmeyen Hakani'nin durumu Resulullah (SAV) sevgisine dair çok güzel bir örnektir. (x) Şairlerimizden Peygamberimize yazılan naat şiirleri Eserleri 🔹 Büyük divan şairi Hakani Mehmed Bey'in bilinen üç eseri mevcuttur. Bunlar: Hilye-i Hakani, Divan ve Miftahul Fütühat'tır. Mehmed Bey bu üç eser ile divan edebiyatı tarihinde önemli bir mevkide durur. Hilye- i Hakani 🔹 Hakani Mehmed Bey'i dünya çapında bir şair yapan eser aynı isimle bir edebi türün de doğmasına vesile olur. Hilye türü zamanla Resulullah'ın (SAV) fiziki özellikleri ve sıfatlarını barındıran tür olarak literatüre geçer. 🔹 Eser telif edilirken Hakani Mehmed Bey ayet ve hadisleri merkeze alır. Bu noktada İbn Kesir'in 'Şemailü'l Resul' adlı kitabından faydalanılır. 🔹 700 beyiti geçen hacmiyle Hilye-i Hakani, milletimiz tarafından çok sevilir ve çeşitli vesilelerle okunur ve okutulur. Telif edildiği tarihten itibaren şairler, edipler ve eleştirmenler tarafından sıklıkla övülen eser, İslam literatürüne yeni birt tür hediye etmesinin yanında halk tarafında da büyük bir tecveccüh görür. Divân 🔹 Kâhir ekseriyetini gazellerin teşkil ettiği divan, Hakani Mehmet Bey'in zihin dünyasının anlaşılması bakımından önemli bir eserdir. 🔹 Günümüzde farklı kütüphanelerde nüshaları bulunan Hakani Mehmet Bey Divanı'nda 216 gazel bulunur. Eserde kullanılan sade ve anlaşılır dil, divanın okunmasını da artırmıştır. Miftahûl Futuhat 🔹 Hakani Mehmed Bey tarafından kaleme alınan ve dönemin Sadrazamı Cigalazade Sinan Paşa'ya sunulan eser, esasında bir kırk hadis tercümesidir. (x) Cigalazade Sinan Paşa kimdir? (x) 1544 - 1606 yılları arasında yaşayan Cigalazade Paşa aslen Sakız adalı bir korsan ailesine mensuptu. Esir düşmesinin ardından Enderun'da yetişti ve ihtida ederek Yusuf Sinan adını aldı. 🔹 Eser içerisinde bulunan menakıb vesilesiyle aynı türdeki diğer kitaplardan ayrılır. Mesnevi biçimiyle telif edilen Miftahul Futuhat, on beyit tercüme ve kırk beyit kadar da menkıbe ile ilerler. (x) *Bu içerikte Diyanet İşleri Başkanlığı 81023 yer numaralı Hilye-i Hakani yazma nüshasından fotoğraflar kullanılmıştır. (x) Peygamber sevgisinin edebiyattaki tezahürü: Kırk hadis