Şam'ın 1310 yıllık simgesi: Emeviyye Camii

◼ Müslümanlar fethettikleri topraklarda inşa ettikleri yapılarla coğrafyanın İslamileştirilmesini sağlamışlardı. Bunların en güzel örneklerinden birisi de Şam'da olmuştu. ◼ İslam tarihinin en güzide mekanlarından olan Şam-ı Şerif'te Emeviler tarafından inşa ettirilen ve el-Câmiu'l-Ümevî, Câmiu Benî Ümeyye isimleriyle bilinen Emeviyye Cami, Müslümanların hafızasında emsalsiz bir noktadaydı. İSLAM SANATLARI KİMDEN ETKİLENDİ? ◼ Emevi Camii'nin bulunduğu alanda daha önce diğer kavimler kendileri için mabedler inşa etmişlerdi. Son olarak bu alana 5. yüzyılda Vaftizci Yahya Kilisesi inşa edilmişti. Mekan, Şam'ın fethinden sonra Müslümanlar içinde bir ibadet alanı oldu. ◼ Öyle ki Hristiyan ve Müslümanların ibadet alanı bir duvar ile ayrılmıştı. Bu mekan İslam tarihinin önemli simalarından Muaviye b. Ebu Süfyan'ın hutbe okuduğu yerdi. EMEVİ DÖNEMİ FETİHLERİ VE SONUÇLARI ◼ Lakin bu alan bir müddet sonra Müslümanlar için yetersiz kalmaya başladı. Emevi Halifesi Velid b. Abdulmelik buranın yıkılarak büyük bir cami yapılmasını sağladı. Cami hem bölgesel mimari şartlar hem de Mescidi- Nebevi örnek alınarak inşa edildi. ◼ Yapı tamamlandığında yıl 1714 idi. İslam dini mimarisinin en önemli adımlarından kabul edilen Emevi Camii, ciddi bir müddet kendisinden sonra inşa edilen mabedleri etkiledi. İSLAM MİMARİSİNİN ÇEKİRDEK KAVRAMI: MEKAN ◼ Yapı içinde hükümdarlar için yapılan bir maksure ve Hz. Yahya'ya (AS) nispet edilen bir türbe bulunmakta. Bu türbenin Hz. Yahya'ya (AS) aidiyeti ise tartışmalı. ◼ Caminin avlusundaki revaklar, 68 direk üzerinde oturtulmuş vaziyette. Avluda Kubbetü'l Hazne, Şadırvan ve Kubbetü Zeynelabidin adında üç yapı mevcut. İSLAM MİMARİSİNİN AVRUPA'DAKİ TEMSİLCİSİ: BERLİN ◼ Emevi Camii'nin avlusu asırlar boyunca Şam ehlinin ibadet dışında da toplandıkları, kararlar aldıkları, tartıştıkları ve sosyalleştikleri bir mekan oldu. ◼ Şam'ın özgürlüğüne kavuşmasının ardından insanlar altmış bir sene sonra Şam Emevi Camii'nin bu yönünü hatırladı. Eline bayrağını alan insanlar Emevi Camii'ne hücum ederek sevincini paylaştı. EMEVİ CAMİİ'NİN MİNARELERİ ◼ Şam Emeviyye Camii'nin toplam üç minaresi mevcut. Bunlardan en bilineni el-Mi'zenetü'l-garbiyye. Bu minare batı kesiminde kalan Roma burcunun üzerine inşa edilmiş. 🔍 İyi Bilgi İmam Gazali'nin inziva günlerini bu minarenin bir odasında yaşadığı rivayet edilir. ◼ Sultan Kayıtbay'ın tadil ettirdiği el-Mi'zenetü'l-garbiyyeden yapı ve mizac olarak ayrılan iki minarenin isimleri ise Mi'zenetü Îsâ ve Mi'zenetü'l-arûs. EMEVİ CAMİİ TAMİRATLARI ◼ Emeviyye Camii, sonraki yüzyıllar içinde pek çok yangın ve tahribata maruz kaldı. Bu da caminin çok sayıda tamirat ve detaylı onarıma girmesine sebep oldu. ◼ Selçuklu Sultanı Melikşah, Atabey Nureddin Zengi, Memluklu Sultanı Kayıtbay, Yavuz Sultan Selim ve Sultan II. Abdülhamid gibi tarihi şahsiyetler bu yüce mabedi yeniledi. ◼ 1069 yılındaki yangının ardından camiyi 1082-1083 arasında Selçukluların efsane sultanı Melikşah tamir ettirmişti. Bu tamirat ile yapının ağırlığı daha çok kemerler ve sütunlara verildi. ◼ 13 Eylül 1893 tarihinde Şam-ı Şerif'ın simgesi Emeviyye Camii'nde bilinmeyen bir sebepten büyük bir yangın çıktı. Çatının ahşap olması sebebiyle yangın büyük bir hızla ilerledi ve cami büyük ölçüde yandı. ◼ Bu elem verici hadise üzerine Sultan II. Abdülhamid Han'ın emri ile cami son büyük restorasyonunu geçirdi. Bu süreç on yıla yakın bir zaman boyunca sürdü. ◼ Asırlar boyunca pek çok tarihi hadisenin sessiz tanığı olan Şam Emeviyye Camii, İslam zevk ve sanatının en güzel bir yansıması, taşa dökülmüş halini ifade eder.