Tarihin tozlu sayfalarında kalmış Ramazan hatıraları

Hicrî 8. yılın Ramazan ayının başında Mekke'nin fethedilmesine karar verilmişti. Medine'de Peygamber efendimizin (sav) emriyle 10 bin kişilik bir ordu toplandı. Müslümanlar bölük bölük büyük bir vakar içinde Mekke'ye yöneldiler. Herkes kendisine gösterilen kapıdan içeriye girmeye başladı. Müslümanlar, bir zorlukla karşılaşmadan Mekke'yi fethetti. Hz. Peygamber(sav) şehre girince, Hz. Hatice'nin kabrine yakın bir yerde çadırını kurdurdu. 8 sene evvel hicret ederken 'Bir gün sana döneceğim ey Mekke şehri!' buyurmuştu. 20 Ramazan Cuma günü bir müddet dinlenen Hz. Peygamber, devesi Kasvâ'ya binerek Kâbe-i Muazzama'ya doğru hareket etti. Kâbe'ye varıncaya kadar Fetih Suresi'ni okudu ve Kâbe'yi tavaf etti. Cebrâil (a.s.)'da Hz. Peygamber'e: 'Asanı eline alıp putlara dokun.' dedi. Peygamber Efendimiz, asasıyla putlara vuruyor, putlar birer birer yere düşüyor ve 'Hak geldi, batıl muzmahil oldu (yok olup gitti). Muhakkak batıl, daima yok olmaya mahkûmdur…' mealindeki ayet-i kerimeyi okuyordu. Kâbe-i Muazzama böylece putlardan temizlenerek asıl hüviyetine kavuştu. Daha sonra Efendimiz 'Fetih Hutbesi'ni okudular. Abbasi Halifesi Harun Reşid, bir Ramazan günü Behlül Dânâ'ya tembih etti: 'Akşam namazında camiye git, namazı kılan herkesi iftara davet et.' Akşam olup namaz kılındıktan sonra Behlül Dânâ, 5-10 kişilik bir grupla çıkageldi. Halife Harun Reşid şaşırır: 'Behlül bunlar kim? Ben sana namaz kılan herkesi saraya iftara davet et diye tembih etmedim mi? Sen o kadar cemaatin arasından bir sofralık bile adam getirememişsin.' Behlül Dânâ'ya şöyle cevap verdi: 'Efendimiz, siz bana camiye gelenleri değil, namaz kılanları iftara çağır dediniz. Namazdan sonra bendeniz cami kapısında durdum, çıkan herkese imamın hangi sureyi okuduğunu sordum. Onu da yalnız bu getirdiğim kişiler bildi. Camiye gelen çoktu; ama namaz kılan yalnız bunlarmış.' Sultan Birinci Mustafa Han, Sultan II. Osman ve Sultan IV. Murad Han devirlerinde devlete pek çok hizmetlerde bulunan Melek Ahmed Paşa, her sene Ramazan ayının başında hazinesini açıp kıymetli eşyalarını farklı bir usulle satışa çıkarırdı. Örneğin bir zırhı bin salavata, bir kılıcı elli bin salavata, bir samur kürkü bir hatim-i şerife, bir mercan tesbihi iki bin salavata, bir tüfeği bir hatim-i şerife verirdi. Herkes pazartesi ve cuma geceleri sözlerini yerine getirirdi. Sultan İkinci Bayezid, Ramazan ayının sıcak bir yaz gününde, İstanbul'daki mesirelerinden birine gezintiye çıktı. İkindi namazı kılındıktan sonra iftar vaktini beklemek üzere, sultanın huzuruna oturuldu. Akşamı da kıldıktan sonra sultanla birlikte iftar yemeği yenilecekti. Güneş batmaya doğru yaklaşıyordu. Gerçekten uzun ve sıcak bir gündü. Devrin büyük âlimlerinden Molla Ali Çelebi, bekledikçe uzayan zaman karşısında güneşin hareketinin yavaşlığını kastederek 'Sıcağın şiddetinden güneş bile hareket edemiyor.' dedi. Cömertliği ve hayırseverliği ile bilinen Osmanlı sadrazamlarından Mahmud Paşa, Ramazan ayı geldiğinde hayır hasenatına ayrı bir önem verirdi. Paşanın sofrasında oruç açanlar, diş kirasına ilaveten her akşam mutlaka ikram edilen nohutlu pilavın gelmesini dört gözle beklerdi. Çünkü Paşa, kazanlarda pilav pişirilirken pilavın içine nohut biçimi verilmiş altınlar attırır ve misafirlerine bu altınları ihsan ederdi. Meşhur İngiliz yazar Julia Pardoe, 1836 yılında geldiği İstanbul'da 9 ay boyunca kaldı. Daha sonraki senelerde ise İstanbul hakkında kitaplar kaleme aldı. Kaldığı zaman diliminde Süleymaniye'de davet edildiği iftar yemeğini ise hiç unutamayarak hatıralarında genişçe yer verdi. Türk misafirperverliğini ise şöyle anlatır: 'İster fakir, ister zengin olsun, yemek vakti gelen misafirlerini her zaman iyi karşılar ve sofralarına oturturlar. Yüksek sözle söylenen 'Buyuruuuun!' asla zorla ve soğuk bir tonla sarf edilmez. Kendilerini sadece Allah'ın bir kulu sayarlar. Bunun içinde dünya mallarına iğreti gözüyle bakarlar. Kendilerinde fazla olan şeyleri de olmayanlara verirler ve bunu bir borç saymazlar.' I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale'deki Mehmetçik, savaşa ve yazın kavurucu sıcağına rağmen bir ay oruç tuttu. 12 Ağustos 1915 Arefe günü, savaş içinde bayram yaparak hayat bulmaya hazırlanıyorlardı. Aynı gün 57. Alay Kumandanı Kurmay Yarbay Hüseyin Avni Bey, civar tepelerde koyun sürüsünü andıran beyazlıkları görünce, emir subayına bunların ne olduğunu sordu. Aldığı cevap, 'Kumandanım; malum yarın bayram, askerimiz bir ay oruç tuttu. Şimdi de bayram yapmaya hazırlanıyor, çamaşırlarını yıkayıp serdiler! Onlar Allah'ın huzuruna temiz elbiselerle çıkmak istiyorlar!' oldu. Fakat bir sıkıntı vardı. Ertesi gün bayram namazı kılınırken, bütün alay birkaç dakika içinde yok edilebilirdi. Onun için Hüseyin Avni Bey; alay imamından bayram namazı kılınamayacağını askere duyurmasını istedi. Neticede bayram namazının kılınmayacağını sabahleyin tebliğ etmek üzere anlaşıp ayrıldılar. Hüseyin Avni Bey, sabah alaca karanlıkta çadırından çıkınca ilkbahar ve sonbahara mahsus olan sis, sıcak yaz ortasında bütün yarımadayı kapladığını gördü. Bu havada düşmanın taarruz edemeyeceğinden emin olunca, huşu içinde bayram namazı kılındı ve herkes birbirinin bayramını tebrik etti. Bayrama özel bütün imkânlar seferber edildi. Mehmetçiğe Kakmadağı'ndan sıcak bulgur çorbası getirtildi. Daha birkaç kaşık içilmeden sis de dağıldı. Önce top ve makinalı tüfekler patladı. Akşamüzeri olduğunda 57. Alay, o gün de destan yazdı. Her zamanki gibi başlarında kumandanları Hüseyin Avni Bey olduğu halde, tamamı şehitler bahçesinde ikinci bayramlarını kutluyorlardı! Necip Fazıl Kısakürek, Ramazan ayında zindanda geçirdiği günlerden birinde kendisi üzerinde tesiri oldukça derin olan bir anısını aktarır: 'Ramazandı. Oruçluydum. Tanıdığım bir tüccar iftar yemeğimi her gün evinden, hususi otomobiliyle gönderirdi. Ben de hapishane kapısının yanındaki tel örgüde yemeğimi beklerdim. Herkesin deliğine çekildiği o saatlerde bana izin verirlerdi. Yine böyle beklerken bir gün ihtiyar bir adam tel örgüye sokuldu. Üstü başı dökülen, amele kılıklı bir ihtiyar… Beni asla tanımadan: 'Oğlum, içerde bir Necip Fazıl varmış! Şu karpuzu ona hediye getirdim; Allah rızası için götürüp verir misin? dedi. Gözlerim, hücum eden yaşlardan yangın içinde: 'Ver, baba, hemen götüreyim! Dedim ve aldım. İşte, hasbi, her türlü nefs oyunundan uzak, Allah için verilen hediye… Bu meçhul Müslüman'dan tüten edayı ömrümce unutamam… Keşke o karpuzu kesmeseydim; hep ona bakıp düşünseydim, İslam ahlakımı fikretseydim, ağlasaydım, ağlasaydım… Mehmet Akif Ersoy bir kıssa üzerinden, orucun sadece bedenin mes'ul olduğu bir ibadet olmadığını, kalplerin de oruçlu tutmakla mükellef olduğunu anlatır: 'Ramazan mollasının biri köylüye, geceleri teravih kıldırmış; gündüzleri de Mızraklı, Kırk Sual, Kara Davud gibi yaşını başını çoktan almış eserlerden vaz etmiş. Lakin bayram gelince heybesini işlemeli çamaşırlarla, kesesini fitrelerle, zekatlarla doldurmak şöyle dursun, cemaatin fukara-yı şakirin kısmı yalnız adamcağızın selametine dua, ağniya-yı sabirin zümresi ise sadece kendilerini duadan unutmamasını ricada bulunmuş. Belanın büyüğüne bakın ki biçare molla o aralık heybesini de çaldırmış. Şu bir ay süren geceli gündüzlü ibadetin nezd-i Bari'de teraküm etmiş ecrini alabilmek için kıyameti beklemeye değil gelecek üç ayların vüruduna kadar pineklemeye bile tahammülü olmayan mollacağız bu saygı yoksulu cemaatten öfkesini almak istemiş: 'Ey köylü dayılar! Beni bütün Ramazan çalıştırdınız; bu gün on para vermedikten başka heybemi de çaldınız. Lakin ettiğiniz yanınıza kaldı zannetmeyiniz. Ben Kadir gecesi teravih kıldırırken size ayeti mahsus yanlış okudum.' demiş. Köylüler hep bir ağızdan: 'Hoca düşündüğün şeye bak! Sen bize ayeti yanlış okudunsa, biz de namaza abdestsiz durduk!' cevabını vermiş.' Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Ramazan ayındaki manevi havayı ve maddi dünyanın büründüğü ilahi hareyi şöyle anlatır: 'Ramazanın hususi hayatı, şenlikleri birdenbire bayrama çevrilirdi. Dolaplarıyla, atlıkarıncalarıyla gümüş kırbaçlı Çerkes eğerli pırıl pırıl atlarıyla, bin türlü sürprizleriyle bayram yerleri şehre gündelik hayatından çok başka, çok renkli bir görünüş verirdi. Çocuk bu günlerin tek hâkimiydi. Bu gördüğüm bayramla eski bayramların hiç alakası yoktu.'

Tarihin tozlu sayfalarında kalmış Ramazan hatıraları

RAMAZAN’IN EN MUKADDES GÜNLERİNDEN BİRİ