Uzakdoğu'daki İslam nişanesi: Tokyo Camii

📌I. Dünya Savaşı'nda uzun süredir devam eden harp nedeniyle Rusya'da Bolşevik İhtilali meydana geldi. Lenin'in kurduğu Sovyet Birliği, hapse atma, öldürme, sürgün etme, korkutma gibi korkunç uygulamalarla Kazanlı Müslüman Türklere baskı ve zulüm uyguladı. 📌 Hayatlarını kurtarmak isteyen Kazanlı Türkler, dünyanın muhtelif yerlerine göç etti. Bu yerlerden biri de Japonya'ydı. Sultan Abdülhamid'in arşivinden Japonya fotoğrafları 📌Ülkelerinden kaçıp Çin'in Mançurya bölgesine sığınmak zorunda kalan Kazan Türkleri, pasaportları olmadığı için vizeleri alamıyor ve seyahat edemiyordu. Japon hükümetinin 1.500 yen teminat karşılığında vize verdiğini öğrendikten sonra, buraya gelmeye başladılar. Japonya'ya ilk gidenler Kobe ve Tokyo şehirlerine yerleşti. 📌1922 yılında Abdulhay Kurban Ali'nin Japonya'ya gitmesiyle Kazan Türkleri, Mahalle-i İslamiyye adıyla dernek kurdular. 📌Göç eden Kazanlı Türkler, okul açarak çocuklarının eğitim ve öğretim ihtiyacını karşılamak için hükümete müracaat etti. Alınan izinden sonra Müslüman ahali 1928 yılında, Shinokubo semtinde Mekteb-i İslamiye adıyla bir okul açtı. Mektebin bir bölümü mescit olarak kullanıldı. Ardından okul, 1931 yılında Tomigaya semtine taşındı. 📌Abdürreşid İbrahim'in 1934'te Japonya'ya yerleşmesi Müslümanlar için dönüm noktası oldu. Esasen seyyah, 1908 yılında çıktığı uzun Asya yolculuğunda, 1909 yılı kış ve bahar aylarını burada geçirmişti. Japonya'yı İslam ile tanıştıran alim; Abdürreşid İbrahim Japonya'da İslam'ın yayılmasında ve Tokyo Camii'nin planlanıp eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütülmesinde en başta gelen isimlerden biri Kazanlı âlim Abdürreşid İbrahim'dir. 📌Sibirya'da doğan Abdürreşid İbrahim, Japonya'yı İslam ile tanıştıran kişi olarak bilinir. 1937 yılında ibadete açılan Tokyo Cami'nin planlarını hazırlayıp temelini attırdı. Abdürreşid, 1939 yılında İslamiyet'in Japonya'da resmi din olarak tanınmasında önemli rol oynadı. Ayrıca, Müslümanlığı yaymak için yaptığı seyahatleri Âlem-i İslam adlı eserinde anlattı. 📌Sultan II. Abdülhamid'e mektup yazan Abdürreşid İbrahim, Japonya'ya Müslüman bir heyet gönderilmesi talep etti. Alimin padişaha gönderdiği mektupta şunlar yazıyordu: 'Her ne kadar bizim Müslümanlar arasında, 'Japonya'da İslamiyet' adı altında rüya âleminin levhalarında anlatılan havadis pek çok duyulmuşsa da, asıl ve esası olmadığı tahakkuk etmiştir. Fakat bundan sonra İslamiyet'in Japonya'da intişar edeceği şüphesizdir. Zira Japon milleti, yaratılış bakımından İslamiyet'e yakın bir millettir. İslami kaidelerden olan pek çok güzel ahlak, Japonlarda fıtraten mevcuttur. Temizlik, hayâ, sadakat, emniyet, hususan cömertlikle şecaat, Japonlarda adeta bir huy olmuştur.' Uzak Doğu tarihine dair az bilinen fotoğraflar Abdürreşid İbrahim, Japonya'nın ilk camisinin planlarını hazırlatıp inşa edilmesine ön ayak oldu. 📌Abdürreşid İbrahim, arkadaşlarıyla beraber Japonya'da İslam'ın yayılması, Şark milletlerinin Rusya, İngiltere ve Amerika gibi Batılı sömürgeci devletlere karşı beraber hareket etmeleri için Asya Kuvve-i Müdâfaası Cemiyeti'ni kurdu. 📌 Dernek, cami inşa edilmesi için temin ettiği arazinin tapu senedini Abdürreşid İbrahim'e verdi. Fakat İbrahim, ilk önce halifeden izin alınması gerektiğini söyledi. Nitekim, Japonya'daki Müslümanların halifeye bağlanması gerektiğini düşünüyordu. 📌Japonya'daki cami inşası için alınan kararı Sırat-ı Müstakim'de 'Beşâret-i Uzma' (çok büyük müjde) başlığıyla kaleme aldı ve Müslümanlardan iane talep etti. 📌Fakat çabaları istediği etkiyi yaratmadı. Japonya'dan ayrılacağı için tapu senedini Hintli Müslüman arkadaşına vererek cami yapım işleriyle onu görevlendirdi. Japonya'da bir gurbet Ramazanı 📌Birkaç Japon şirketin yardımıyla Shibuya semtindeki bir arazi satın alındı ve Tomigaya bölgesindeki okul buraya taşındı. 📌 Abdürreşid İbrahim, yaklaşık 1 milyon dolara Tokyo Camii'nin inşaatını başlattı. Giderleri zengin Japonlar tarafından karşılanan ve planını Japon mimar Yoşimoto'nun çizdiği mabedin ilk tuğlasını Abdürreşid İbrahim koydu. Caminin yapımıyla yakından ilgilenip kısa sürede inşanın bitmesi için çaba sarf etti. 📌Yapımı 1938'de tamamlanan ve açılışına İslam ülkelerinden temsilciler ile Japon devlet adamlarının katıldığı Tokyo Camii'nin imamlığına getirilen İbrahim, bu görevini vefatına dek yürüttü. 📌Caminin açılışında namazı Abdürreşid İbrahim kıldırdı. Onun burada verdiği hutbe, konferans ve dersler birçok kişinin İslam ile şereflenmesini sağladı. 📌Caminin inşasından sonra Müslümanların irşad faaliyetleri kolaylaştı. Tokyo Camii'nde görev yapan imamlar Abdulhay Kurban Ali, Tokyo Camii'nin ilk imamıdır. 📌Cami depremler ve ahşap yapısı sebebiyle ancak 1986'ya kadar ayakta kalabildi. Dönemin Kazan Türkleri o yılda bu bölgeye cami yapılmak kaydıyla caminin bulunduğu araziyi Türkiye Cumhuriyeti'nin hazinesine bağışladı. 1986'dan 1997'ye kadar arazi boş kaldı. 📌Kazan Türklerinin dönemin Türk hükümetiyle irtibat kurması üzerine 1997 yılında Tokyo Cami Vakfı kurularak Diyanet'in katkılarıyla Tokyo Camii bugünkü haliyle inşa edilip ziyarete açıldı. 📌Abdürreşid İbrahim, davası uğruna vakfettiği ömrünü 1944 yılının 17 Ağustos'unda tamamlamasına rağmen, kentin siluetini süsleyen mirası Tokyo Camii, Japonya'da İslam toplumlarının dayanışmasına ait vizyonunu temsil etmeyi sürdürüyor.