Yeryüzünde İslam’a inanan ilk insan: Hz. Hatice

Milâdî 556 yılında Mekke'de doğduğu düşünülen Hz. Hatice, anne ve babası tarafından Peygamberimizin soyu ile birleşmektedir. Babası Kureyş'in Esedoğulları kabilesinden Huveylid, annesi ise yine Kureyş'e mensup Âmiroğulları'ndan Fatıma bint Zaide b. Cündeb'dir. Hz. Hatice Resûlüllah'ın can yoldaşı, vahyin sırdaşı, İslâm'ın ilki ve öncüsüdür. İslamiyet öncesinde de cahiliye döneminin kirine bulaşmayan bu tertemiz kadın, 'temiz, pak' anlamına gelen Tahire lakabıyla tanındığı gibi Peygamberimizin ilk eşi olması sebebiyle 'Kübra' sıfatıyla da anıldı. Peygamberimizden evlenmeden önce de örnek bir yaşantıya sahip olan Hz. Hatice'nin evlilik çağına geldiği zaman amcasının oğlu Varaka b. Nevfel ile evlenmesi uygun görülmüşse de, bu evlilik gerçekleşmedi. Peygamberimizle evlenmeden evvel iki kez evlilik yapan Hz. Hatice, maddi durumu yerinde soylu bir kadındı. İkinci eşinin vefatından sonra Kureyş'in ileri gelenlerinden bazıları soylu, güzel ve zengin oluşu sebebiyle kendisiyle evlenmek istedi; ancak Hatice bu tekliflerin hiçbirini kabul etmedi. Onun bu teklifi kabul etmemesinin sebebi Hz. Hatice'nin, Kureyş ileri gelenlerinden onunla evlenmek isteyenlerin servetine tamah ettiklerine hükmetmesiydi. Hatırı sayılır bir serveti ve ticaret kervanları olan Hz. Hatice bu serveti ustalıkla idare ediyordu. Kaynaklar Hz. Hatice'nin özelliklerini zikrederlerken onun ticaret erbabı, şeref ve mal sahibi bir kadın olduğunu, ücretle adam çalıştırdığını ve ortaklık kurduğunu, Mekke'den Şam'a kervanlar gönderip, oradan mallar getirttiğini ve birlikte çalıştığı adamlara hisseler verdiğini nakleder. Hz. Hatice, günümüz toplumunda dayatılan ikili ilişkilerdeki rolleri aşan bir kadındı. Nitekim ikinci kocasının ölümünün ardından gelen teklifleri kabul etmeyen, ticaretle uğraşan, soylu, güzel ve zengin bir kadın olan Hz. Hatice, başarılı bir tâcir, dürüst ve doğru sözlü bir insan olduğunu gördüğü, Meysere'den ahlâkı ve davranışları hakkında bilgi aldığı, bütün bu özellikleri sebebiyle kendisine hayran kaldığı Hz. Muhammed'e evlenme teklif etti, o da bunu kabul etti. Hz. Hatice, güvenli bulduğu kimselerle ortaklaşa ticaret yapmaktaydı. Yanında çalıştırdığı kişileri de itinayla seçiyordu. Yüksek ahlâk ve ticari başarısı sebebiyle Hz. Hatice Şam'a ticaret kervanı götürme işini 'güvenilir' sıfatıyla bilinen Hz. Rasûlullah'a teklif etti. Tanıdıklarının tavsiyesi üzerine, çevresinde üstün ahlâk sahibi ve güvenilir bir genç olarak bilinen Hz. Muhammed ile ortaklık anlaşması yaptı ve kölesi Meysere'yi de hizmetine vererek Şam'a (Suriye) gitmesini istedi. Bu sefer sonucunda iki misli daha kazanç elde edildi. Evlendikleri sırada Hz. Muhammed'in yirmi beş, Hz. Hatice'nin ise kırk yaşlarında olduğu rivayeti edilmektedir. Hz. Hatice'yle yaklaşık çeyrek asır evlilik hayatı süren Hz. Peygamber'in, gerek yaşadığı çağa, gerek daha sonraki çağlara 'model bir aile düzeni' sunduğu muhakkaktır. Onun tüm evliliklerinde olduğu gibi ilk evliliğinde de insanlara huzurlu bir ailenin nasıl olacağının en güzel örnekleri sunuldu. O'nun sergilediği bu örneklerin uygulandığı mekana 'hane-i saadet' denilmesi bu hususta aydınlatıcıdır. Evlilik süreçleri içerisinde Hz. Peygamber'le Hz. Hatice'nin geçimsizlikleriyle ilgili hiçbir kaynakta, en ufak bir bilgi yer almamaktadır. Buradan Hz. Peygamber'le Hz. Hatice'nin saygı ve sevgi noktasında birbirlerine kusur işlemedikleri, huzurlu, mutlu bir yaşantılarının olduğu sonucunu çıkarabiliriz. Bu kutlu evlilikten ilk önce Kasım, Zeyneb, Rukiyye, Fâtıma, Ümmü Gülsüm, Abdullah (Tayyib) doğdu. Hz. Rasûlullah'ın İbrahim hariç bütün çocukları Hz. Hatice'den doğmuştu. Efendimiz Hz. Hatice ile 25 yıl süren beraberlikleri sırasında başka bir kadınla evlenmedi. Peygamber Efendimizin can yoldaşı, hayat arkadaşı ve sırdaşı olan Hz. Hatice, Peygamberimizin tebliği süresi boyunca tüm zorluklara rağmen güçlü duruşu ile bilinir. Hz. Hatice, evlilikleri boyunca Efendimizin en büyük destekçisi oldu ve Efendimize elçilik görevi verildiğinde arkasında sapasağlam durdu. Hz. Muhammed, Hira mağarasında bulunduğu sırada daha önce hiç karşılaşmadığı Cebrâil ona peygamber olduğunu tebliğ ettiği ve vücudunu üç defa kucaklayıp kuvvetlice sıktıktan sonra Alak sûresinin ilk beş âyetini öğrettiği zaman büyük bir heyecana kapıldı ve korkudan yüreği titreyerek evine döndü. Başına gelenleri anlattıktan sonra, 'Bana neler oluyor, Hatice?' diyerek kendinden korktuğunu söyledi. Bunun üzerine Hz. Hatice Resûlullah'ın korku ve endişelerini gideren şu sözleri söyledi: 'Öyle deme! Yemin ederim ki Allah hiçbir zaman seni utandırıp üzmez. Çünkü sen akrabanı gözetirsin, doğru konuşursun, işini görmekten âciz kimselerin elinden tutarsın, yoksulları kayırırsın, misafirleri ağırlarsın, haksızlığa uğrayan kimselere yardım edersin' (Buhârî, 'Bedʾü'l-vaḥy', 3, 'Tefsîr', 96/1, 'Taʿbîr', 1; Müslim, 'Îmân', 252). cümlesini kurdu. Hz. Hatice, müşriklerin zulmü ve haksızlığı karşısında Resûlullah'ı hiçbir zaman yalnız bırakmadı. Mekkeli müşrikler Şi'bü Ebî Tâlib'de müslümanları kuşattığında kendisi de Hz. Peygamber ile birlikte iki üç yıl boyunca muhasaraya göğüs gerdi. Servetini onun davası uğrunda harcamaktan geri durmadı. Hz. Hatice daha sonra Hz. Peygamber'i alıp amcasının oğlu Varaka b. Nevfel'e götürdü. İbrânîce bilen, bu sebeple Tevrat ve İncil'i okuyan, daha önceleri Hıristiyanlığı kabul etmiş olan bu âlim, Resûl-i Ekrem'i dinledikten sonra ona görünen meleğin bütün peygamberlere vahiy getiren melek olduğunu söyledi (Buhârî, 'Bedʾü'l-vaḥy', 3). Hatice de Resûl-i Ekrem'e, 'Senin Allah'ın resulü olduğuna şehâdet ederim' diyerek Müslümanlığı kabul etti. Böylece Müslümanlığı kabul eden ilk insan ve kadın olma vasfına ulaştı. Toplumda kendisine itibarlı bir yere sahip olmanın yanında iş hayatında söz sahibi güçlü bir kadın olmanın tüm özelliklerini taşıyan Hz. Hatice, Peygamberimize verdiği desteklerle de mümin bir 'insanın' nasıl olması gerektiğini hayatıyla örnekledi. Hz. Hatice, yirmi beş yıl kadar süren mutlu bir evlilik hayatından sonra hicretten üç yıl kadar önce 10 Ramazan'da (19 Nisan 620) vefat etti ve Hacûn Kabristanı'na defnedildi. Hicretten dört veya beş yıl önce öldüğü de söylenmektedir. Resûl-i Ekrem, Hatice'nin vefatından üç gün önce amcası Ebû Tâlib'i kaybettiği için düşmanlarına karşı kendisini savunan iki desteğini yitirmiş oldu. Kanûnî Sultan Süleyman tarafından Hz. Hatice'nin kabri üzerinde yaptırılan türbe, Mekke'nin Suud yönetimine geçmesi üzerine diğer türbelerle birlikte 1926 yılında yıktırıldı. Efendimiz için 25 yıllık evlilik hayatı sürdüğü Hz. Hatice elbette çok kıymetliydi. Resûl-i Ekrem, Hz. Hatice'nin vefatından sonra çeşitli hanımlarla evlendiği halde onu hiçbir zaman unutmadı eşinin fedakârlığını ve dostluğunu her fırsatta anarak evde koyun kesildiği zaman Hatice'nin eski dostlarına ondan birer parça göndermeyi ihmal etmedi. Efendimiz bir gün eliyle göğü ve yeri işaret ederek; 'Ey Aişe! Herkes beni inkâr ettiğinde Hatice bana inandı! Çevremdekiler 'Yalan söylüyorsun!' dediklerinde o 'Doğru söylüyorsun! En düşmanca hareket eden Batılı tenkitçiler bile Hz. Hatice'nin Peygamberimize olan yakınlığını, saygı ve sevgisinden olumlu olarak bahseder. Örneğin Philip K. Hitti, Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi isimli eserinde 'Bu hanımın sağlam şahsiyeti ve asil karakteri karşısında Hz. Peygamber ondan başka bir diğer kimseyi kendine zevce olarak isteyemezdi.' cümlelerini kurar. Aynı şekilde Emile Dermenghem de Hz. Muhammed ve Risaleti isimli eserinde : 'Hatice, sadece O'nun bir eşi değil, aynı zamanda O'nun bütün taleplerini yerine getiren iyi bir sevgili, iyi bir anne, yakın bir dost, bir dert ortağı ve O'na bütün sıkıntılarını gideren bir tesellici olmuştu' ifadelerine yer verir. Maxime Rodinson da Hz. Muhammed isimli eserinde ' ... ilk karısına karşı ömrünün sonuna kadar derin bir saygı, büyük bir şefkat ve sarsılmaz bir şükran duymuş olduğu muhakkaktır. Bir psikanalist, ana sıcaklığından yoksun kalmış öksüzlük halinin daha yaşlı bir kadına beslenen kuvvetli ·bağlılıkta büyük payı bulunduğunu söylüyor. Muhammed, Hatice için, çağının en iyi kadını olduğunu söylemiştir...' değerlendirmesini yapar.

Yeryüzünde İslam’a inanan ilk insan: Hz. Hatice

Hz. Hatice kimdir?