Yolculuk adabı hakkında hadis-i şerifler

Ka'b b. Mâlik'ten (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Peygamber (sav), Tebük Seferi'ne perşembe günü çıktı. O, sefere perşembe günleri çıkmayı severdi. (Buhârî, Cihâd, 103) ◼ Sahîhayn'daki bir rivayet de şöyledir: Genellikle perşembe günü sefere çıkardı, başka gün çıktığı nadir olurdu. (Buhârî, Cihâd, 103; Ebû Dâvûd, Cihâd, 77) Fikriyat Kur'an-ı Kerim uygulamasından sureleri okumak için tıklayın Sahâbî Sahr b. Vedâa el-Ğâmidî'den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) şöyle dua etti: Allah'ım, sabahın erken saatlerini ümmetim için bereketli kıl. Hadisi Sahr'dan rivayet eden ravi (Umâre b. Hadîd) şu sözleri ilave ediyor: Peygamber (sav), bir askerî birlik veya bir ordu gönderdiği zaman, sabahleyin erkenden gönderirdi. Tüccar olan Sahr da (dua edilen bu berekete nail olmak için) ticaret mallarını sabah erkenden gönderirdi. Bu sebepten zengin oldu, malı çoğaldı. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 78; Tirmizî, Büyû, 6) İbn Ömer'den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) şöyle demiştir: Eğer insanlar, yalnız başına yolculuk yapmanın sakıncalarını benim kadar bilmiş olsalardı, kimse geceleyin tek başına yola çıkmazdı. (Buhârî, Cihâd, 135) Fikriyat podcastlerden Kur'an-ı Kerim'in dinlemek için tıklayın Amr b. Şuayb'ın (ra) babası vasıtası ile dedesinden rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) şöyle demiştir: Tek başına yola çıkan binekli ile iki kişi olarak yola çıkan binekli, (âdeta) şeytan (ve avanesinin kötülüklerine hedef ) gibidir. Üç kişilik süvari ise bir topluluk demektir.* (Ebû Dâvûd, Cihâd, 79; Tirmizî, Cihâd, 4) ◼ Yolcular üç kişi olunca sefer meşakkatlerine karşı birbirlerine yardımcı olur. Tehlike ihtimalleri azalır, daha güvenli yolculuk yaparlar. Ebû Saîd ve Ebû Hüreyre'den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) şöyle buyurmuştur: (Savaş şartlarında) üç kişi birlikte sefere çıkarlarsa, içlerinden birini kendilerine emir yapsınlar. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 80) Fikriyat TV'de yer alan Kur'an-ı Kerim okumaları için tıklayın ◼ İbn Abbâs'tan (ra) rivayet edildiğine göre Peygamber (sav) şöyle demiştir: En hayırlı beraberlik dört kişiyle olur. Savaşa gönderilen ideal askeri birlik dört yüz erden; ideal bir ordu da dört bin askerden oluşur. On iki bine ulaşan bir ordu ise, artık sayı azlığı sebebiyle yenilmez.* (Ebû Dâvûd, Cihâd, 81, Tirmizî, Siyer, 7) ◼ Ordu ve asker sayısı ile ilgili verilen rakamlar, Hz. Peygamber dönemi ve özel şartları çerçevesinde düşünülmelidir. Ebû Hüreyre'den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav) şöyle demiştir: Otlak yerlerde yolculuk ettiğinizde hayvanların otlamalarına fırsat verin. Kıraç yerlerde yolculuk yaparsanız hayvanları, takatsiz kalmadan gidilecek yere varmaları için hızlı yürütün ve bir an evvel onları besleyin. Gece konaklarsanız yolun kenarına çekilin; çünkü yol, hayvanların geçeceği, haşeratın geceleyeceği yerdir. (Müslim, İmâre, 178) Fikriyat'ın özel çalışması Esma-i Hüsna için tıklayın Ebû Katâde'den (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Resûlullah (sav) yolculuk esnasında geceleyin konakladığında sağ yanı üzerine yatardı. Sabaha karşı konakladığında ise sağ dirseğini diker ve başını avucunun içine koyardı.* (Müslim, Mesâcid, 313) ◼ Alimlerin belirttiği üzere, Hz. Peygamber'in sabaha karşı bu tarzda yatmasının sebebi, uykuya dalıp da namazını kaçırma endişesidir. Enes'ten (ra) rivayet edildiğine göre Resûlulah (sav): Gece yol almaya bakın, zira geceleyin daha hızlı mesafe kat edilir, buyurdu.* (Ebû Dâvûd, Cihâd, 57) ◼ Bu durum, gündüzleri çok sıcak olan iklimler için geçerlidir. Çünkü gece serinliğinde yolculuk daha rahat olacaktır. Peygamber Efendimiz ile ilgili ayetler Ebû Sa'lebe el-Huşenî'den (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Halk bir yerde konakladığında geçitlere ve derelere dağılırlardı. Bunun üzerine Resûlullah (sav): Sizin böyle geçitlere ve derelere dağılıvermeniz, şeytanın bir oyunudur, buyurdu. Bu uyarıdan sonra sahâbîler hep birbirlerine yakın yerlerde konakladılar. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 88) Rıdvân Biatı'nda hazır bulunan ve İbn Hanzaliyye'nin oğlu diye anılan Sehl b. Amr veya Sehl b. Rabî' b. Amr el-Ensârî'den (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Resûlullah (sav), karnı sırtına yapışmış bir deveye rastladı ve 'Derdini dile getiremeyen bu hayvanlar hakkında Allah'tan korkun, (binmeye) uygun olanlarına binin ve (yenmesi) uygun olanlarını yiyin.' buyurmuşlardır. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 44) Tevazu hakkında ayet ve hadis ◼ Ebû Ca'fer Abdullah b. Ca'fer'den (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Bir gün Resûlullah (sav) beni bineğinin arkasına bindirdi ve kimseye söylemeyeceğim bir sır söyledi. Resûlullah'ın (sav) abdest bozacağı zaman yüksek bir yerin veya bir hurma bahçesi duvarının ardına gizlenmeyi tercih ederdi. (Müslim, Hayız, 79) ◼ Berkânî, Müslim'in isnadıyla bu hadise 'Hurma bahçesi duvarı' sözünden sonra şunu ilave etmiştir: Resûlullah (sav) (ihtiyacını gidermek için) ensardan bir adamın bahçesine girdi. Orada bir deve vardı. Deve, Peygamber'i görünce inledi ve gözleri yaşardı. Peygamber deveye yaklaşıp şefkatle hörgücünü ve kulak arkalarını okşadı. Bunun üzerine deve sakinleşti. Sonra Resûlullah (sav): 'Bu devenin sahibi kimdir?' veya 'Bu deve kimindir?' diye sordu. Ensardan bir genç geldi ve: 'Bu deve benimdir yâ Resûlallah.' dedi. Bunun üzerine Resûlullah (sav): 'Allah'ın sana verdiği bu deve hakkında Allah'tan korkmuyor musun? Bak, bu deve senin, onu aç bıraktığını ve çok yorduğunu bana (hâl diliyle) şikâyet ediyor.' demiş. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 44) ◼ Enes'ten (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Biz bir yerde konakladığımızda hayvanların eğerlerini al(ıp onları rahatlat)madan nafile namaza durmazdık. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 44) Örnek bir baba olarak Peygamber Efendimiz ◼ Ebû Saîd el-Hudrî (ra) anlatıyor: Seferde bulunduğumuz sırada devesine binmiş bir adam geldi. (Açlıktan yiyecek bir şeyler bulmak ümidiyle) sağa sola bakınmaya başladı. Resûlullah (sav): Fazladan binek hayvanı olanlar olmayanlara versin, fazla azığı olanlar da azığı olmayanlara versin, buyurdu ve olabilecek her türlü malı zikretti. Böylece hiçbirimizin fazla mal saklamaya hakkı olmadığını anlamış olduk.* (Müslim, Lukata, 18) ◼ Maksat, sefere çıkanların imkân nispetinde birbirleri ile yardımlaşmasını teşviktir. Câbir'den (ra) rivayet edildiğine göre Allah Resûlü (sav) bir gazaya çıkmak üzereyken: Ey muhacir ve ensar topluluğu! Kardeşlerinizin içinde malı ve kabilesi bulunmayanlar var. Her biriniz, onlardan iki veya üç kimseyi yanına alsın, buyurdu. (Cabir anlatıyor:) Bizlerin de ancak nöbetleşerek binebileceğimiz birer devemiz vardı. Ben de (nöbetleşe binmek için) yanıma iki veya üç adam aldım. Hâlbuki yalnız (biri ile nöbetleşebilecek) bir tek devem vardı.' (Ebû Dâvûd, Cihâd, 34) Câbir'den (ra) rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: Resûlullah (sav), yolculuk esnasında geride kalır, zayıf kimseleri (ya kendi veya başkasının) devesinin arkasına bindirir ve onlar için dua ederdi. (Ebû Dâvûd, Cihâd, 94) ◼ Abdullah b. Sercis'ten (ra) rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: Resûlullah (sav) sefere çıktığında seferin zorluklarından ve kötü dönüşlerden, iyi hâllerden kötü hâllere düşmekten, mazlumun bedduasından ve dönüşte ailesini ve malını kötü hâlde görmekten Allah'a sığınırdı. (Müslim, Hac, 426) ◼ Câbir'den (ra) rivayet edildiğine göre o, şöyle demiştir: Biz (savaşa giderken) yokuş çıktığımızda tekbir getirir, indiğimizde de Allah'ı tesbih ederdik. (Buhârî, Cihâd, 13) Ebû Mûsâ el-Eş'arî'den (ra) anlatıyor: Biz, Peygamber (sav) ile bir seferdeydik. Tepelere çıktıkça 'Lâ ilâhe illâllah, Allâhü ekber' diyerek tehlil ve tekbir getirirdik. Bir ara seslerimizin fazla yükselmesi üzerine Peygamber (sav): Ey insanlar, kendinizi zorlamayın; çünkü siz işitmeyen veya yanınızda bulunmayan birine dua etmiyorsunuz. Allah, daima sizinledir; her şeyi işitir ve size de yakındır, buyurdu. (Buhârî, Cihâd, 131; Müslim, Zikir, 44) Ebû Hüreyre'den (ra) rivayet edildiğine göre Resûlullah (sav): Şu üç duanın kabul olunacağında şüphe yoktur: (Bunlar) mazlumun, yolcunun ve anne ile babanın evlâdına dualarıdır, buyurmuştur. (Tirmizî, Birr, 7; Ebû Dâvûd, Vitir, 29)