"An"ın karesi: Sokak fotoğrafçılığı

📷 Fotoğraf nedir? 🔸 Kelime olarak fotoğraf, çeşitli araç ve malzeme kullanarak görüntüyü özel bir yüzey üzerinde sabitleme anlamı taşır. 🔸 Yunanca 'photos', 'ışık' ve 'graphos', 'çizmek' sözcüklerinin birleşmesinden oluşur. İngilizce 'photography' sözcüğünün karşılığıdır. Yani kökeni Yunanca olsa da sözcüğün kendisi İngilizcedir. İslam medeniyetinin deklanşörü: Peter Sanders 🔸 Sinema, saniyede 24 ayrı fotoğrafın birleşmesiyle oluşur. Fotoğraf ise tek bir kareye belki de bir ömrü sığdırabilir. 'Tek karede çok şey anlatmak' ◽ Vav TV'de yayınlanan Enderun Sohbetleri programına konuk olan Murat Aydın, fotoğrafın sanat ile ilişkisiyle ilgili, 'Bir filmde 110 dakikada anlatmak istediğiniz bir şeyi fotoğrafta tek bir kare ile anlatabilirsiniz. O mesajı verecek kareyi yakalayabilmek için çok çalışmak gerekiyor.' diyerek, doğru kareyi yakalayabilme farkındalığını edinebilmenin önemine dikkat çekti. 🔸 Günümüzde gelişen teknolojilerle birlikte fotoğraf makinelerimizi cebimizde taşır hale geldik. Fotoğraf makinesine göre cep telefonu kameralarının imkanları kısıtlı olsa da çeken kişinin fikri, fotoğrafı asıl anlamlı kılan unsur olarak karşımıza çıkar. 'Araçtan çok fikir önemli' ◽ Enderun Sohbetleri programında, sanatta malzemenin önemi üzerine konuşan fotoğrafçı Murat Gür, 'Bütün sanat dallarında malzemeniz her zaman değişir. Bir dönem sulu boya kullanırsınız sonra yağlı boyayı denersiniz. Önce duvara işlersiniz resmi, sonra tuvale. Malzeme farklı olabilir ama siz neyi ne şekilde ifade etmek istiyorsunuz. Temanız var ve diyelim ki yoksulluğu göstereceksiniz. Bunu resimle de fotoğrafla da gösterebilirsiniz. Hangi malzemeyle olursa olsun yine yaparsınız' diyerek sanatta önemli olanın, malzeme değil fikir olduğunu vurguladı. Bir başka açıdan: Ara Güler'in hikayeciliği 'İnsan ve çevresinin fotoğrafı' ◽ Hangi fotoğrafların çekmeye değer olduğu konusunda Gür şu ifadeleri kullandı: 'Çektiğimiz fotoğraf izleyen tarafı da harekete geçiriyorsa, bakan kişinin uzun zaman bakmasını sağlayabiliyorsa, onda bir şeyleri tetikleyebiliyorsa makul bir fotoğraftır. Fotoğraf çekmeye ilk başladığınızda çok fotoğraf çekiyorsunuz. Bir süre sonra artık her şeyi çekmiyorsunuz. Ben insanın izinin olduğu şeyleri çekmeye çalışıyorum.' İstanbul'un gözü: Ara Güler 📷 Bir fotoğrafı değerli kılan belli başlı özellikler vardır. Bunları şu şekilde sıralayabiliriz: ✔ Fotoğrafı görende bir etki bırakması gerekir. 📷 Sokak fotoğrafçılığı nedir? 🔸 Sokak fotoğrafçılığı genel ifadeyle şehirlerin sokaklarında dolaşıp, hayatı, insanları, tevafukları, olayları fotoğraflamaktır. 🔸 Ancak bu, sadece sokakta çekilen kareler anlamına gelmez. Kamuya açık olan her alanda çekilen fotoğraflar, bu kategoride değerlendirilebilir. Akira Kurosawa'nın gözünden sinema ◽ Fotoğrafçı Gür'ün tanımıyla sokak fotoğrafçılığı ise şöyle: 'Kamusal alanda ürettiğiniz ve anı direkt kayda aldığınız, hiçbir kurguya yer vermediğiniz fotoğraflardır. Aslında tam sözcüğü, karşılaşmadır. Bir şeyi görüyorsunuz, makinayı alıp çekiyorsunuz.' 🔸 Yani belirli kurgu ve mizansen olmayan, anlık ve doğal fotoğrafların hepsi sokak fotoğrafçılığı olarak tanımlanabilir. 🔸 Sokak fotoğrafçılığını bir meslek ya da hobi olarak edinmeyi düşünenlerde bulunması gereken belli başlı özellikler vardır. 📷 Sokak fotoğrafçısının özellikleri ✔ Sabırlı olmak 🔸 Türkiye'de bulunan pek çok kıymetli sokak fotoğrafçıları var. Bunlardan biri de Ozan Sağdıç. Kendisinin bakış açısıyla ortaya çıkan balıkçının fotoğrafı 'anı yakalamak' kavramını açıkça gösterir. ◽ Sokak fotoğrafçısı Ozan Sağdıç'ın balıkçıyı çektiği kareyi değerlendiren Gür, 'Yaşayan büyük usta Ozan Sağdıç fotoğrafı. 1970'lerin başında çekilen bir fotoğraf. Başka bir fotoğrafçı büyüğümüz ile giderler bu fotoğrafı çekmeye. O balıkçı ile konuşurken diğer tarafta Ozan abi açıyı ayarlar. Kedinin de böyle bir hareket yapması ve çerçeveye böyle bir sahneyi sokmanız çok zor' diyerek fotoğrafçının sezgilerinin devreye girmesiyle ortaya çıkan kareyi anlattı. ❔ Ozan Sağdıç kimdir 🔹 1934 yılında Balıkesir'de dünyaya gelen Ozan Sağdıç, lise eğitimini İstanbul Kabataş Lisesi'nde alır. Fotoğrafla tanışması ilk olarak lise son sınıfta gerçekleşir. 🔹 1956 senesinde Hayat Mecmuası'nda foto muhabiri olarak göreve başlayan Sağdıç, 1959'da Balıkesir'de insan manzaraları konulu bir açık hava sergisi açar. Aynı yıl Ara Güler ile İstanbul'da bir kitap sergisinin yanında edebiyatçı portreleri sergisini açar. 🔹 Fotoğraf dalında devlet sanatçısı seçilen Sağdıç'ın açmış olduğu sergilerin yayınlanan katologları ise şu şekildedir: Yaşadığım Ankara'dan Sayfalar, Röportaj Fotoğrafları, Geçen Yüzyıldan İnsan Manzaraları, Doku, Baki Kalan Bu Kubbede, Dünyanın Çocukları, Çocukların Dünyası, Menderes Irmağı Boyunca, En Büyük Dinleyici İsmet İnönü, Doğa'nın Şiiri Kapadokya... 🔷 Sağdıç, çalışmalarını Ankara'da sürdürmeye devam etmektedir. Sinema gözünden mesajlar 'Fotoğrafta renk, algıda seçicilik sağlar' ◽ Fan Ho'nun siyah beyaz fotoğrafı üzerine konuşan Gür; 'Siyah beyaz aslında temanın, çerçevenin içinde ne olduğunu size doğrudan söyler. Renkli bir fotoğrafta algılarınız, belirli renklere olan yatkınlığınız asıl mesajdan uzaklaşmanıza neden olabilir.' sözleriyle renklerin tercihleri belirlemede önemli bir unsur olduğunun altını çizdi. 🔸 Bir fotoğraftan o dönemin sosyal, ekonomik koşullarını gözlemlemek mümkündür. Bu nedenle sokak fotoğrafları, çekildiği zamanın görsel belgesidir diyebiliriz. 'Bir fotoğraf, sadece fotoğraf değildir' ◽ 1950'li yıllarda fotoğraf çeken Fan Ho'nun çektiği karelerin kıymetine değinen Gür, 'Çekilen bir fotoğraf, her zaman çekildiği dönemde çok önemli olmayabilir. Ama o yıllarda Hong Kong'ta sokağı, fotoğrafa değer bulan isim, 50-100 yıl sonra çok kıymetli oluyor. Çünkü kaynakların az olduğu dönemde sokağa çıkıp fotoğraf çekiyor. Çünkü o zamanda sokağın yaşantısını belgeliyor. O dönemin alışkanlıkları, giysileri, dükkanlar görülüyor. Bir fotoğraf aslında bir fotoğraftan öte bir şey.' ifadelerini kullandı. ❔ Fan Ho kimdir 🔹 1931 yılında doğan Fan Ho, Çinli fotoğraf sanatçısıdır. İlk dönem sokak fotoğrafları ile meşhurdur. 1950-1960'lı yıllardaki Hong Kong sokaklarını çeker. 🔹 Aynı zamanda yönetmen ve oyuncu olan Fan Ho, Hong Kong ve Tayvan'da 20'den fazla film çeker. 🔹 1956 yılından itibaren çeşitli uluslararası yarışmalarda 280'den fazla ödül alan fotoğrafçı,1995'te Amerika Birleşik Devletleri'ne göç eder. 🔹 Fotoğrafları, San Francisco'daki Modern Sanat Müzesi'nde kalıcı olarak sergilenen Fan Ho 2016'da hayata veda eder. Fransız koleksiyonerin arşivinden Osmanlı fotoğrafları 'İnsanı merkeze alan bir kare' ◽ Fotoğrafın duygusunu anlatan Murat Aydın, 'Çekenin hissettiği ve yansıtmak istediği bir şey mutlaka var. Zaten kendi hissettiğini fotoğrafı görene aktarabiliyorsa o fotoğraf etkili olmuştur. Duygu, burada yoğunlukla insanda. Tabii ki martılar ve arkadaki mimari unsurlar da etkili. Ama oradan insanı çekip alın, duygusu çok çok azalır.' şeklinde konuştu. ❔ Sadık Üçok kimdir 🔹 1963′de Adapazarı'nda doğan Üçok, küçük yaşlardan itibaren resim ve karikatürle ilgilenir. 🔹 Fotoğrafçılığa başlaması 1985 yılına tekabul eden Üçok, profesyonel olarak ise 1992 yılında mesleğe başlar. ◽ Sadık Üçok'u anlatan Gür, 'Sadık Üçok, 1980'lerden bu yana İstanbul sokaklarını çeker. O yüzden inanılmaz bir İstanbul arşivi vardır. Sürekli, her koşulda fotoğraf makinesini yanında taşır.' diyerek fotoğrafçının tutkusunu dile getirdi. 🔹 2018 yılında Ralf J. Diemb ile birlikte İstanbul Fotoğraf Müzesi'nde 'İki Gözüm İstanbul' isimli fotoğraf sergisi açan Üçok, kitap, dergi ve reklam sektörü için grafik tasarım ve illüstrasyonlar yapmaya devam ediyor. Ayrıca fotograf ve photoshop eğitmenliği veren Üçok, belgesel ve sokak fotografçılığı alanındaki çalışmalarını sürdürüyor. Seyyahların fırçasıyla İstanbul