Camın ışık ve renk ile dansı: Vitray

🔸 Vitray, cam parçalarının kesilerek farklı şekilllerde bir araya getirilerek yerleştirilmesiyle oluşturulan bir sanat dalıdır. Net bir tarihi olmasa da pencere boşluğunu camlarla kapama tekniğinin Antik döneme dayandığı bilinir. 🔸 Camın ışığı geçiriyor olması onu yaşam alanları için vazgeçilmez bir öge kılar. Bu sanatın tarihi süreçte Orta Doğu'dan Bizans'a oradan da Avrupa'da yayılım gösterdiği düşünülür. İnce bir sanat: Minyatür 🔸Türk ve İslam coğrafyalarında ise vitrayın ilk örnekleri 7. yüzyıla dayanır. Vitrayı, 7. yüzyılda Araplar sonrasında ise Türkler uygulamaya başlar. 🔸 Bu sanat özellikle Selçuklu döneminde geliştirilir ve Osmanlı döneminde İstanbul'un fethedilmesinin ardından sanatçılar, çok sayıda önemli yapıda birbirinden güzel eserler ortaya çıkarırlar. Bu dönem yapılarında özellikle alçı vitray tekniğine rastlanır. * 15 ve 16. yüzyılda yapılan Yeni Cami'nin, Topkapı Sarayı'nın, Süleymaniye Camii'nin ve Mihrimah Sultan Camii'nin pencereleri bu teknikle yapılmıştır ve cam parçalarının kuyumcu tekniğiyle işlendiği muhteşem örneklerdir. 🔸 Orta Çağ'da Romenesk ve Gotik dönemde, vitrayların sembolik değer taşıdığı bilinir. Bu dönemlerde vitraylar okuma yazması olmayan ve halka Hristiyanlığı öğreten dini bir amaca hizmet eder. 🔸 Boyalı vitrayların en eski örnekleri 9. yüzyıla rastlanır. Önceleri kiliselerin farklı bölümlerinde küçük paneller olarak yer alan vitray, sonrasında mimarinin temel bir unsuru haline gelir. Özellikle Gotik mimarinin en belirgin özelliği olur. Gotik mimari nedir? Gayesi Tanrı'nın büyüklüğü karşısında insanın aciz oluşunu yansıtmak olan Orta Çağ'ın 🔸 Vitray, cam sanatları arasında en zor olanıdır. Çünkü bir eser ortaya çıkarmak için camın kesilerek şekillendirilmesi, boyanması ve ardından kurşunla birleştirilmesi gerekir. Bu durum teknik bilgi ve büyük bir ustalık gerektirir. 🔸 Vitrayın renk tonlarının değişimi gün içinde ışığın artıp azalmasına ve gölgelenme sürelerine göre farklılık gösterir. Bu sanatın ortaya çıkışı ham maddesini oluşturan cam ile yakından ilişkilidir. Roma'da gerçekleştirilen araştırmalar, vitrayın tarihinin M.S. 1 yüzyıla dayandığını ortaya çıkarır. 🔸 Osmanlı ve Avrupa'da önemli bir yer edinen vitray; Avrupa'da dini yapıların, varsıl ailelerin konutlarının pencere, tavan ve kapı süslemelerinde kullanılırken, Osmanlı'da ise saray, köşk, cami ve türbelerde kullanılır. Tasarımlar da genel olarak kutsal ve dini temalar işlenmiştir. 🔸 Sanatçı Louis Comfort Tiffany, vitrayın gelişimine önemli bir katkı sunmuş, bu sanatı icra ederken kurşun çubuklar yerine bakır folyo şeritler kullanmıştır. Bunun dışında birleştirici malzeme olarak alçı, beton ve pirincin de kullanımına rastlanır. Louis Comfort Tiffany kimdir? Art Nouveau akımıyla tanınan ve özellikle vitray çalışmalarıyla ünlenen tasarımcı ve sanatçıdır. İslam sanatının zirve unsuru: Geometri VİTRAY TÜRLERİ ▪ Dini vitraylar kilise ve cami gibi dini yapılarda kullanılır. Dini sembol, figür ve olayları tasvir eder. ▪ Doğa vitrayları çiçek, ağaç, bitki ve kuş vb. doğaya ait ögeleri tasvir eder. Bu tür vitraylar ev dekorasyonlarında sıkça kullanılır. ▪ Soyut vitraylar, modern binaların iç tasarımlarında kullanılır. Bu vitraylar, yalın renk kompozisyonları ve geometrik şekillerden oluşan bir çizgiye sahiptir. ▪ Tarihi vitraylar, tarihe dair olay, kişi ve yapıları yansıtır. ▪ Figüratif vitraylar, insanların ve hayvanların tasvir edildiği çalışmalardır. ▪ Modern vitraylar ise binaların iç ve dış tasarımlarında kullanılır. Yalın ve minimal bir çizgidedirler. Osmanlı sanatına yansıyan 5 bitki motifi Vitray sanatı nasıl uygulanır? 🔸 İlk olarak eserin taslağı sanatçı tarafından çizilir. Bu taslakta camların biçim, boyut ve renkleri belirlenir. Sonrasında şablon oluşturulur ve tasarıma uygun cam parçaları seçilir. 🔸 Camlar keski ya da bir makas aracılığıyla dikkatlice şablona uygun olarak kesilir. Şekillendirme kısmında camlar ısıtılarak bükülebilir bir duruma getirilip özel araçlarla şekillendirilir. Ardından parçalar uygun malzeme ile birleştirilir. 🔸 Sanatçı, gölge ve renkleri ön plana çıkarmak için löveleme adı verilen özel bir karışım kullanır ve cam parçalarının aralarını doldurur. Son olarak cam kalıntıları temizlenir ve vitray parlatılır. 🔸 Vitray sanatı günümüzde farklı teknikler ile farklı amaçlar için kullanılır. Vitraylar genellikle ev ve iş yeri dekorasyonunda geniş bir kullanım alanına sahiptir. Vitray sanatının farklı çeşitleri sanatçı, tasarımcı ve mimarlar için geniş bir üretim alanı sunar. Vitray uygulama teknikleri ▪ Kurşunlu vitray tekniği ▪ Tiffany tekniği ▪ Boyama vitray tekniği ▪ Beton vitray (dalle de verre) tekniği ▪ Yapıştırma vitray tekniği ▪ Mozaik vitray tekniği ▪ Alçı vitray tekniği Yazıyla resim yapma sanatı: Kaligrafi