Çöllerin içindeki güzellik fragmanı: İbn Tulun Camii
Allah'a hamdı anlatmak için, insana doğru yolun hidayetini vermesi için secdeye kapandığı kutsal yerdir camiler… Dünyanın her yerinde, farklı farklı güzelliklerde yer alan camiler içerisinde İbn Tulun Camii, çöller arasında adeta ihtişamın ön sözü gibi yer alıyor. Hayal ve özlemle yapılan bu cami, Samarra ve döneminin en büyük camisi olarak kabul ediliyor.
Sınırsız alan... Yine sınırsız alan... Çölün uçsuz bucaksız alanı... Yüce Allah'ın görünmez varlığını çağrıştıran boşluk... Ve insanın üzerinde secdeye kapandığı bir seccadeden başka bir şey olmayan yeryüzü... Caminin asıl anlamı işte budur: Allah'a hamdını ifade etmek için... Allah'ın mutlak yüceliğine şahitlik ederek kendi kendine "yeterliğini" reddetmek için... Yapıp ettiklerinin istikametini belirleyecek ve kendisine bunları yapma gücü verecek hidayeti, yani "doğru yolun" hidayetini vermesini Allah'tan dilemek için insanın secdeye kapandığı yerdir orası...
İbn Tulun Camii demek, her şeyden önce onun asıl kısmı, yani ruhunu oluşturan geniş avlusu demektir. Ahenkleri ve büyüleyici tekrarlarıyla bir başka sonsuzluğu ilham eden ve sayısız kapılarıyla sınırsız bir âleme açılan kemerlerinin güzelliğiyle, uçsuz bucaksız güzellikten başka sınırı olmayan bir çöl fragmanıdır.