Dünyanın en eski çarşılı köprüsü

6 ASIRLIK ULU BİR ÇINAR: OSMANLI ◾ Osmanlı, dünya tarihinin şahit olduğu en güçlü imparatorluklarından biriydi. Çok kısa bir sürede hem devlet olarak hem de askeri gücüyle varlığını ispatlamıştı. ◾ 6 asır boyunca, etrafı hasımlarla dolu bir devleti ayakta tutmak oldukça sistemli olmayı zorunlu kılmaktaydı. Her birimi titizlikle oluşturulan Devlet-i Aliyye, mimari alanda da oldukça gelişmişti. Bu da hiç şüphesiz diğer ülkelerin, imparatorluğa gıpta ile bakmasına sebep olacaktı. Bursa'nın gezilecek tarihi yerleri OSMANLI MİMARİ ÜSLUBU ◾ Tam bu noktada; böylesine köklü bir yapının ortaya çıkardığı mimari üslubun da türlü sınıflara ayrıldığını belirtmemiz gerekmekte. Çünkü Osmanlı Devleti kurulduğu günden beri büyüyerek farklı tarzlar ve fikirler kazanmıştır. ◾ İmparatorluk, hakim olduğu her alanda inşa ve ihya faaliyetlerini geliştirmiş, fethedilen bölgeyi başta ekonomi ve ardından sırasıyla ulaşım, ticaret adına kalkındırmıştır. İHYA VE İNŞA: KÖPRÜLER ◾ İhya ve inşa faaliyetlerin ilk sırasında 'köprü yapımını' örnek gösterebiliriz. Yapımdaki amaç ise geçiş yerlerini ve ulaşımı daha güvenilir hale getirmektir. ◾ Osmanlı dönemine ait olmayan eski köprüler de aynı yüzyıllarda elden geçirilmiş, gerekli görülen restorasyonlar yapılmıştır. Devlet-i Aliyye'de yaygın olarak inşa edilen köprüler, sıra kemerlilerdir. Türkiye'nin 10 tarihi köprüsü BURSA'NIN TARİHİ KÖPRÜSÜ ◾ Köprü denilince akıllara iki yeri birbirine kavuşturan yapılar gelmektedir. Tarih içinde de daima köprülerin birleştiriciliğinden, bağlayıcılığından bahsedilmiştir. ◾ Fakat ülkemizde bulunan bir köprü vardır ki bu yapı iki noktayı birbirine bağlamaktan öte bir özelliğe sahiptir. Bursa'da yer alan Irgandı Köprüsü, ulaşım yolu olmasından ziyade varılmak istenen bir yerdir. GÖKDERE ÜZERİNDE BULUNUYOR ◾ Tarihi Irgandı Köprüsü, dünyada sadece dört örneği bulunan arastalı köprüden yalnızca biridir. Köprü, Bursa'nın önemli derelerinden biri olan 'Gökdere'nin üzerine kuruludur. Aynı zamanda bu dere, Yıldırım ve Osmangazi ilçelerinin sınırını oluşturmaktadır. ◾ Bursa'da çekilen ilk fotoğrafın, Irgandı Köprüsü olması hasebiyle tarih boyunca başta seyyahların ve tarih meraklıların ilgi odağında olmuştur. Arasta ne demek? Arasta, Farsça kökenli bir kelimedir ve 'çarşı' manasına gelmektedir. İslam mimarisinin en önemli yapı çeşitlerinden biri olan külliyelerde sıklıkla yer alan arastalar Osmanlı döneminin en önemli ögelerindendir. Dünyadaki diğer çarşılı köprüler Bulgaristan- Klearchos Köprüsü, İtalya'daki Floransa kentindeki Ponte Vecchio Köprüsü ve Venedik'teki Rialto Köprüsü. Balkanlarda Osmanlı izi: Uzunköprü SEYAHATNAME'DE GEÇEN KÖPRÜ ◾ Tarihi köprünün kaç yılında yapıldığı tam olarak bilinmemektedir. Bu bilinmezlikle birlikte doğan, köprünün yapımıyla ilgili birbirinden farklı rivayetler mevcuttur. Bunlardan en meşhuru Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde geçen hikayedir. ◾ Hikaye şöyledir; Osmanlı'nın ikinci padişahı Orhan Gazi'nin Bursa fethi sırasında, cenk eden askerlerinden biri köprünün bulunduğu mevkide, 'çıkayım mı? geleyim mi?' diye bir ses işitir. Evliya Çelebi kimdir? 17. yüzyılın en önemli seyhhalarından biri olan Evliya Çelebi; Avrupa, Asya gibi kıtaları gezmiş ve bunun sonucunda 10 ciltlik Seyahatname adlı eserini kaleme almıştır. Orhan Gazi Orhan Orhan Bey, 1324- 1362 yılları arasında Osmanlı İmparatorluğu'nun ikinci padişahı olmuş isimdir. KÖPRÜNÜN İSMİ NEREDEN GELİYOR? ◾ Asker o an, kılıcını çekip 'çık bakalım, ne yapabilirsin?' diyerek sesin geldiği yere kılıcını vurur. Tam o yerden, büyük bir hazine ortaya çıkar. ◾ Hazinenin çıktığı esnada yer, ırgalanıp sallanır. Asker sarsıntıdan sonra büyük bir hayrete kapılır ve olanları Orhan Gazi'ye anlatır. Orhan Bey ise askere, 'ne hayır işledin ki Allah sana nasip etti, git bu altınları Bursa'da hayrat için harca' diye buyruk verir. ◾ İlginç hadiseyi yaşayan asker, bulduklarının bir kısmını devlet hazinesine verip kalanıyla da Irgandı Köprüsü'nü inşa ettirir. İşte, köprünün ismi de buradan gelmektedir. Tarihi güzellikleriyle kendisine hayran bırakan Osmanlı şehri: Mostar TARİHİ SERÜVENİ ◾ Köprünün yapımıyla ilgili birden çok hikaye bulunsa da bir gerçek vardır ki bu da yapının, Osmanlı döneminde inşa edilmiş olmasıdır. Yapının orijinal halinin kargir malzemeden olması bunu destekler. ◾ Tarihi 1400'lere uzanan uzanan köprü, 1855'te geçirdiği büyük depremden ötürü zarar görür ve aslında uygun olarak ahşap malzemelerle inşa edilir. ◾ Irgandı Köprüsü'nün aldığı ilk darbe deprem olmamış. 1922 senesinde Yunan işgalinde köprüdeki dükkanlar büyük zarar görmüştür. 1855 Bursa Depremi 28 Şubat 1855 tarihinde Bursa'nın Mustafakemalpaşa ilçesinde 7,5 büyüklüğünde bir deprem meydana gelir. Deprem, Bursa'da ve diğer komşu şehirlerde şiddetli yıkıma sebep olur. Bursa'nın Yunan işgaline uğraması I. Dünya Savaşı sonrası İngilizler, vatanımıza göz dikmiş, bu amaçla İngiliz komutasındaki Yunan askerleri, 8 Temmuz 1920'de Bursa'ya işgal girişimlerinde bulunmuştur. 11 Eylül 1922'de ise şanlı Türk ordusuna mağlup olmuşlar ve sonuç olarak emellerine ulaşamamışlardır. DİĞER İSMİ HALLAÇLAR ÇARŞISI ◾ Yaşanan hadiselerden sonra 1949 yılında restorasyondan geçmiş ve 2004 yılında Osmangazi Belediyesi tarafından dükkanlar tekrar yaptırılarak bugünkü halini almıştır. ◾ Evliya Çelebi'nin Seyahatname adlı eserinde anlattığına göre arastada evvela 200 kadar hallaç dükkanı bulunmaktaymış. Hatta bu yüzden Hallaçlar Çarşısı olarak bilinmekteymiş. Günümüzde ise Irgandı'da 20'ye yakın dükkan bulunmakta. İhmal edilmiş hazine: Osmanlı mimarisi SARI BOYALI DÜKKANLAR ◾ Köprüde sade bir mimari üslup hakimdir. Doğal taşlarla ile bezenmiş yerler, köprüye tarihi bir hava katarken; sarı boyalı dükkanlar ise ziyaretçilerine nostalji yaşatmakta. Dükkanlarda turistlerin ilgisini çekecek geleneksel eşyalar, ağırlıklı olarak takılar bulunuyor. ◾ Burası tam manasıyla sizlere, tarihin içinde yürüyormuş hissini yaşatacak bir yer. Yolunuz bu güzide şehre düşerse, merkeze sadece 10 kilometrelik mesafede bulunan Irgandı Köprüsü'nü ziyaret etmeden dönmeyin.

AKADEMİK

İLAHİYAT

Kur'an

TARİH

EDEBİYAT

SİNEMA

MÜZİK

EĞİTİM

FELSEFE

SOSYOLOJİ

PSİKOLOJİ

GALERİ

LİSTELER

FİKRİYAT TV

ESMA-İ HÜSNA

İSLAM

MÜZİK

FİKRİYAT AKADEMİ

Dünyanın en eski çarşılı köprüsü

Dünyada sadece üç örneği bulunan "çarşılı köprünün" en eski örneği, Bursa'daki Irgandı Köprüsü'dür. Zaman içinde pek çok doğal afete ve savaşa direnerek Bursa'nın tarihine tanıklık eden köprüye dair bilmeniz gerekenleri sizler için anlattık.