Dünyanın seyrini değiştiren çizimler

İşte, ilk sifonun eskiz planı. Dünyada her gün milyarların kullandığı sifon bu taslaktan sonra ortaya çıktı. Sonradan Sir ünvanı alan John Harington icadını kraliçeye sunduktan sonra başlarda pek benimsenmedi. Günümüzdeyse lavabolarımızın vazgeçilmez unsuru haline geldi. Gazetelerde, televizyonlarda karşımıza çıkan ekonomik artış, düşüş vb. grafiklerin temeli bu göstergeye dayanıyor. Yatay ve dikey eksenlerde yıllara göre değişen miktarlar ilk defa William Playfair tarafından çizelgeye döküldü. Bu çizim 1700 ve 1780 yılları arası, Danimarka ve Norveç ile yapılan ithalat ve ihracatın dökümü gösterilmiş. Dünya üzerinde keşfedilmiş en eski çizimlerin yer aldığı bu mağara, 18 Aralık 1994 yılında Fransa'da bulundu. Mağaranın tarihi MÖ 30 bin yıllarına dayanıyor. İçeride mağara ayısı, mamut, woolly rhinoceros (dev gergedan) gibi bugün nesli tükenmiş hayvanların kemikleri de bulunmuş. Mağaranın sakinleri duvara at, gergedan, aslan gibi hayvanların resimlerini büyük bir ustalıkla çizmişler. Bu çizimlerin gençleri avcılık becerilerinde etkilemek ve eğitmek için yapıldığı düşünülüyor. En eski duvar çizimleri,aralarında Altamira, El Castillo ve Tito Bustillo'nun da bulunduğu 11 mağara 2012 yılında keşfedildi. Bu çizimler, 40 bin 800 yıl önceye dayanan desenler kırmızı noktalardan oluşuyor. Ancak bunlar Chauvet Mağarası'ndaki kadar düzgün figürler ve net resimler değil. İki keşif de insanoğlunun tarihi açısından önemli bulgular içeriyor. 41 bin yıl önce Avrupa'da insanların evrimsel kuzenleri Neandertaller hüküm sürüyordu. Bu bulgular onların yetenekleri ve yaşamlarıyla ilgili bilgileri ortaya çıkaracak. Napolyon'un 1798 yılındaki Mısır Seferi sırasında tesadüfen bir Fransız askeri tarafından bulunan bu taş sayesinde Hiyeroglif yazının sırları çözülmüş. Üç ayrı Mısır tapınağında okunabilmesi amacıyla üç ayrı dilde yazılan taş sayesinde Mısır halkı, Mısır asilleri ve Yunanlılar yapılan antlaşmayı okuyabilmişler. 1814 yılında İngiliz Thomas Young taşın Yunanca kısmıyla yaptığı kıyaslamalar sonucunda Eski Mısır' dillerini çözmüş böylece 'Egyptology' yani böylece Eski Mısır bilimi doğmuş. İnsanlık tarihinin önemli bir kısmına bu yazıt sayesinde ışık tutulmuş. M.Ö 196 yılına tarihlenen Rosetta günümüzde British Museum'da sergilenmekte. MS 85 – 165 yılları arasında yaşayan ünlü fizik, coğrafya ve gök bilimci Batlamyus'un çalışmaları bu alanlardaki gelişmelere öncü olmuştur. Onun çalışmalarına göre evren küreseldir ve yerküre bu evrenin merkezinde hareketsiz olarak durur. Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter, Satürn ve sabit yıldızlar yerin çevresinde, muntazam hızlarla, dairesel hareketler yaparlar ve gök kubbede devinirler. Resimdeki harita bu teoriye göre çizilmiş olan Portekizli Bartolomeu Velbo'ya aittir. Belki de yüzyılların en çok bilinen çizimi. Da Vinci'nin insan bedeninin altın oranı adına yaptığı anatomi çalışmaları sonrası çizdiği bu eskiz 'Rönesans Adamı' olarak da bilinir. Çizimin ismi MÖ 1'inci yüzyılda yaşamış Romalı mimar Vitruvius'tan gelmiştir. Tarihin bu ilk mükemmel mimarı eserlerinde altın oran peşinde gitmiş ve mimarlık için 'Utilitas, Firmitas, Venustas' 'Kullanışlılık, sağlamlık, güzellik' prensiplerini belirlemiş. Neşe, melankoli kayıtsızlık ve şaşırma görselleri ilk defa Puck adlı derginin Mart 1881 sayısında duyguların tipografisi olarak açıklamalı olarak basılmış. Vesalius'un bu çığır açan çizimleri insan anatomisi üzerine yapılmış en etkileyici çalışmalardan. Daha öncekilere göre alışılmadık pozlarda ve netlikteki bu çizimler tıp tarihinin en önemli tezleri arasında yer alıyor. Bu çizim, ana renkler – ara renkler – zıt renkler ve bunların tonlarını bir kartelada toplayan dünyanın ilk tam renk derlemesi olarak kabul ediliyor. Bugün bilgisayarın çizim programlarındaki renk seçeneklerinin ham şekli işte bu çizimdir. Kırmızı, sarı ve mavinin ana renk olarak belirlendiği çizimde diğer 18 renk, bu ana renklerin geçiş tonları olarak kabul ediliyor. Çemberin merkezindeyse bu üç rengin kesişiminden doğan siyah görülmekte. Kopernik'in yaptığı çalışmalar bilimsel bir devrime dönüştü. Dünya artık evrenin merkezinden çıkıyor onun yerine güneş geliyordu. Bu devrimsel çalışmanın fikir taslağı da temelde yukarıdaki çizimdi. Antik dönem estetiğini Rönesan'ta yeniden dirilten Palladio'nun eserleri bugün hâlâ dönemin en ihtişamlı yapıları arasında yer alıyor. Şehir sarayları, kiliseler ve dev sütunlu simetrik yapılarla mimaride Avrupa'ya gerçek zamanlı bir Rönesans yaşatan Palladio, 2010 yılında 'Mimar Sinan İstanbul'da Palladio'yu Ağırlıyor' sergisiyie ülkemize de misafir olmuştu. Ünlü gök bilimcinin teleskopuyla yaptığı ay gözlemleri sonucunda ortaya çıkardığı çizimler o zaman için oldukça tartışılmıştı. Çizimlerin üzerinde görülen girinti, çıkıntılar insanları fazlasıyla şaşırttı. O güne kadar ay yüzeyinin dümdüz ve pürüzsüz olduğuna inanılmıştı. Uygarlığın oluşumu, kurulan, yıkılan uygarlıklar ve milletlerin bir skalada gösterildiği bu ünlü çizimde Priestley dünya tarihi içindeki en önemli dilimin 18'inci yüzyıl olduğuna inanır. Çizimde yüz altı ayrı olay ve bölgede, hepsi bir arada bir tarih cetveli sunulur. Konu edilen ülkeler ve bölgeler: İskandinavya, Polonya, Rusya, İngiltere, İspanya, Fransa, Türkiye Avrupa kısmı, Türkiye Asya kısmı, Almanya, İran, Hindistan, Çin, Afrika ve Amerika. Barr'ın etkileyici çizimi, kübizm akımının modernizm içinde oynadığı rolü kendine has diliyle gösteriyor, anlatıyor, açıklıyor, göze sokuyor. Artık hangisi uygun görülürse. Bu şema bugün hâlâ 20.yüzyıl modernizminde bir dönüm noktası olarak görülmekte. Bilgisayar dünyasının unutulan dahilerinden olan Wayne Pickette, Intel'in Japon Busicom firmasıyla yürüttüğü ortak bir projede ilk mikrobilgisayar işlemci mimarisini bu kağıda çizmiş. Bu tasarımda tek bir çip işlemci olarak kullanılabiliyor. Bilim tarihçilerine göre dünyanın önemli bilim insanlarından olan Biruni, bundan 1000 yıl önce trigonometri kullanarak Dünya yarıçapını bugünkü değerinden sadece 16.8 km. farkla 6.339.9 km. olarak hesaplamıştır. Gök bilim, matematik, kimya, doğa bilimleri, coğrafya ve tarih alanlarında yüzün üzerinde eseri olan Biruni'nin Kitab al-Tafhim adlı eserinde, ayın evrelerine ait hesaplama görülüyor. Güney Afrika'nın dünyalar güzeli kenti Cape Town dönemin yıldız ülkesi olan Portekizli kaşif Bartholomeu Dias tarafından 1488 yılında bulundu. Daha sonra yine bir Portekizli olan Vasco da Gama tarafından 1497 yılında Avrupa ve Asya arasındaki en kısa deniz yolu (Ümit Burnu) keşfedildi. Hayal gücümüzün sınırlarını kayıp hazinelerin pırıltılarıyla aydınlatan yazar Stevenson ve ilk defa ünlü 'Define Adası' romanında çizdiği bu harita... Çizim öylesine etkili oldu ki kendinden sonraki bir çok efsane sadece romanın ve haritanın büyüsüyle kulaktan kulağa anlatıldı, inanıldı, gerçek sanıldı. (Derlenmiştir.)

Dünyanın seyrini değiştiren çizimler

Sifonlu Tuvalet – John Harington, 1596