Dünyaya objektifiyle bakan bir göz

'Duyguyu yalnızca siyah beyazda buluyorum.Renkli bakış aslında eksik bir bakıştır, renkli fotoğraf yalnızca tüccarları ve dergileri mutlu eder' Henri Cartier-Bresson 22 Ağustos 1908 tarihinde Fransa'nın Seine et Marne bölgesinde, Chantaeloup'de bir tekstil fabrikatörünün oğlu olarak dünyaya geldi. Bresson özellikle resim konusunda akademik eğitim öncesi, birlikte çalışma fırsatı bulduğu dönemin kübik ressamlarında Andre Lhote'den etkilendi. RESİM SANATI VE KÜBİZME OLAN İLGİSİ 'Fotoğraf çekmek, insanın aklını, gözünü ve yüreğini aynı hizaya getirmesidir.' Resim sanatına karşı ilgisi vardır ve yaşamının ilk yıllarında bu konuda eğitim alır. Kübizme ilgi duyar. 1928-29 yıllarında Cambridge'de İngilizce, sanat ve edebiyat eğitimi alır. 22 yaşında ise genç bir adam olarak Joseph Conrad'ın 'Karanlığın Yüreği' adlı romanını okuduktan sonra o zamanlar Fransız sömürgesi olan Fildişi Sahili'ne gider. Burada avcılıkla ilgili pek çok teknik öğrenip ileride bunları fotoğrafçılığında da kullanır. Tifoya yakalandığı için Fransa'ya geri döner. 'Fotoğrafçılıkta en küçük şey, büyük bir konu olabilir. İnsana ilişkin küçük bir ayrıntı, bir leitmotiv'e dönüşebilir. Biz çevremizdeki dünyayı görürüz ve gösteririz ama biçimlerin organik ritmini her zaman bir olay tetikler.' Afrika'da bir yıl boyunca çektiği filmleri banyo ettirdiğinde makinasına nem girdiğini, bütün fotoğraflarının yüzeylerinde kocaman küf lekeleri olduğunu görür. Sürrealistlerle ilgilenmeye başlar ve fotoğraf yaşamında daha da çok yer kaplar artık. GÖZÜN UZANTISI OLARAK NİTELEYECEĞİ 'LEİCA' 'Fotoğrafın subjesiyle fazla ilgilenmiyorum. Fotoğrafı bir kere çektikten sonre gerisiyle fazla ilgilenmem. Avcılar aşçı değildir ki.' Henri Cartier-Bresson için 1937 çok önemli bir yıl idi, çünkü hayat arkadaşı Ratna Mohini ile bu yıl içinde evlenmiş, aynı sene İspanya'da iç savaş çıkmış ve bu savaşta çiçeği burnunda evli iken savaşı konu alan savaş belgeseli bir çalışmayı hayata geçirmiştir. Görsel sanatlara olan ilgi ve yeteneği onu edebiyatçı, ressam, fotoğrafçı ve son olarak sinema yönetmenliğine kadar götürmüştür. 1936-39 yılları arasında yönetmen Jean Renoir'in asistanlığını yapmış ve Bir Kır Gezisi, Oyunun Kuralı gibi filmlerin çekiminde aktif çalışmıştır. 'Bu meslek, fotoğrafçının fotoğrafını çektiği kişilerle kurduğu ilişkiye öylesine bağlıdır ki; yanlış kurulmuş bir ilişki, yanlış bir sözcük ya da tavır, her şeyi mahvedebilir. Fotoğrafı çekilecek kişi tedirgin olduğunda, kişiliği fotoğraf makinesinin ulaşamayacağı yerlere çekilir.' Belgesel fotoğraflar çeken bir fotoğraf sanatçısı için yaşamı hep riskli ortamlarda geçmiş ve askerlik görevini yaptığı 1940 yılında 2.Dünya Savaşı çıkmıştı. Savaş döneminde 1943 yılında Nazi kampında esir alınmış, ancak esir kampından kaçmayı başaran çok az askerden biri olmuştu. Bu dönemde kaçış ona yeni bir macera daha yaşatacaktı. Bir Fransız yer altı örgütü Almanların geri çekilmesini görüntülemesini teklif etti ve Bresson bu teklifi kabul edip Almanların geri çekilme operasyonlarını gizlice belgeledi. BİR AJANS ÇATISI ALTINDA 'MAGNUM PHOTOS' VE KARAR ANI 'Fotoğraf çekmek, kişinin nefesini tuttuğu, bütün benliği ve yetenekleriyle kendini bir noktaya yoğunlaştırdığı, gerçekle yüz yüze geldiği andır. Görüntünün oluştuğu bu an, fotoğrafı çekene fiziksel ve entelektüel bir haz verir...' 1947 yılında meslek hayatı boyunca biriktirdiği arşivini meslektaşları olan Robert Capa ve Seymour David ile birlikte bir ajans çatısı altında toplamayı düşündü. Bu ajansın adı Magnum Photos idi. Magnum Photos kurulduğu yıldan bu yana dünya fotoğraf ajansları arasındaki etkin yerini halen korumaktadır. 'Fotoğrafı makine değil, insan çeker.' 1952 yılında ise kapağını Matisse'in çizdiği meşhur 'Decisive Moment / Karar Anı' adlı kitabını yayınlar. Cardinal de Retz'in 'Şu dünyada karar anı olmayan hiçbir şey yoktur.' sözünden esinlenmiş ve fotoğrafçılığında bunu tarz olarak benimsemişti. 1967 yılında 30 yıllık eşinden ayrılır. 1970 yılında kendisinden 30 yaş genç Magnum fotoğrafçısı Martine Franck ile evlenir. İki yıl sonra kızları Melanie doğar. Kendisini sokak fotoğrafçısı olarak tanımlamıştır ve hayatı boyunca siyah beyaz fotoğraf çekmiştir. Çok az renkli fotoğrafı vardır, ama profesyonel anlamda hiç kullanmamıştır renkli fotoğrafı. 'Duyguyu yalnızca siyah beyazda buluyorum.Renkli bakış aslında eksik bir bakıştır, renkli fotoğraf yalnızca tüccarları ve dergileri mutlu eder' demiştir. Henri Cartier-Bresson 2004 yılı Ağustos'un başında uzun yıllar yaşadığı Marsilya'nın kuzeyinde bulunan L'Isle-Sur'da hayata gözlerini yumdu. Bu fani hayattan geriye 95 yıl yaşanmış bir hayat ve gelecek nesillere armağan edilmiş muazzam bir fotoğraf arşivi bırakmıştır. 'Eğer bir fotoğrafçı, bir insanın dünyası üstüne gerçekten eğilme ve düşünme şansını elde etmek istiyorsa –ki bu dünya o insanın içinden çok dışındadır- portrenin konusu olan kişiyle doğal bir ilişki içinde olmalıdır. O insanı çevreleyen atmosfere saygılı olmalı ve portreye, kişinin doğal çevresini de katmalıdır; çünkü insanın da, en az hayvan kadar, bir doğal çevresi vardır. Her şeyden önce poz veren kişinin fotoğraf makinesini ve onu kullanan kişiyi unutması sağlanmalıdır.'

Dünyaya objektifiyle bakan bir göz

Henri Cartier-Bresson fotoğraf tarihinin şüphesiz en büyük ustalarından biri. Fotoğraf çekmek onun için göz kırpmak gibi bir şey. Zaten o da fotoğraf makinesini gözünün bir uzantısı olarak görüyor ve bizi bu görsel dünyanın içine sürüklüyor.

Dünyaya objektifiyle bakan bir göz