Edebiyatın velûd çiçekleri

ŞEBBOY (ERYSIMUM CHEIRI) Şebboy, turpgiller familyasındandır. Adını Farsça'da gece kokusu sözcüğünden alan, gerçekten de geceleri, bulutlu, yarı karanlık zamanlarda kokusu daha da artan şebboyun ana vatanı Akdeniz Havzası'dır. Birçok yabani, doğal türü olan şebboyların kırmızı, sarı, pembe, mor, mavi, beyaz renkleri bulunur. Çiçeklerine göre de küçük, iri, katmerli, yalınkat gibi farklı türleri vardır. 'Bir makasla biçer de Zaman'ı, morumsu KRİZANTEM (KASIMPATI), (CHRYSANTHEMUM INDICUM) Krizantem, bir diğer adı ile Kasımpatı yaklaşık 30 tür barındıran, papatyagiller familyasına bağlı otsu, yıllık bir bitki türüdür. Çiçek farklılıklarına göre, papatya benzeri, düğme şekilli, çok iri katmerli, irili ufaklı katmerli türleri bulunur. Kasım ayında birdenbire çıkıveren, bu ani patlamadan ötürü de isminin Kasımpatı kaldığı düşünülen bu güzel çiçek, hem birçok mitolojik hikâyeye konu olmuştur, hem de zamanla birtakım mistik kavramların simgesi haline gelmiştir. Kimi zaman cenaze çiçeği (Uzakdoğu'da, Japonya'da cenazelere götürüldüğü için), kimi zaman ölümsüz aşkın, kimi zaman da platonik sevdaların kahramanı olur. 'Sustum. Sevincin sesleri de LEYLAK (SYRINGA) Latince karşılığının adının leylak olarak geçmesi, onun her yerde fazla nazlanmadan ve yer seçmeden yetişebiliyor olmasından gelir. Çiçeklerinin güzelliği ve hoş kokusu olan leylak, 100 değişik türe sahiptir. 3-4 metre boya ulaşabilen ufak bir ağaççık ya da çalı formunda katmerli bir yapıya sahiptir. Yaban leylağı olarak bilinen leylak ise zeytingiller ailesindendir. Latince karşılığının adının leylak olarak geçmesi, onun her yerde fazla nazlanmadan ve yer seçmeden yetişebiliyor olmasından gelir. Anavatanı Trakya ve Balkanlar olan bu bitki, bir Uzakdoğu ülkesi olan Çin'e kadar gitmiştir. Dünya üzerinde en çok görünen yabani leylak ağacı ve doğu leylak ağacı olmak üzere başlıca iki çeşidi vardır. Ülkemizde adaptasyon sağlayan türü ise yaban leylağıdır. 'havada tüy ZAMBAK (LILIACEAE) Zambak familyasının, Lilium cinsinden genellikle soğan ile üreyen mevsimlik çiçekli bitkilerin adıdır. Zambakgiller familyasında bu cinse ait 110 civarında bitki türü vardır. Genellikle bahçede, ancak saksıda da yetiştirilir. Bazı türleri güzel kokuludur. 'Gözlerin kararan yollarda üzgün, NERGİS (NARCISSUS PSEUDONARCISSUS) Beyaz ve sarı renklerinin hâkim olduğu nergis çiçeği, soğuklara karşı direnç gösterebilen bir bitkidir. Daha çok Akdeniz iklimlerinde yetişmeye elverişlidir. 43 çeşidi ile doğada doğal olarak bulunabilen ve süs bitkisi olarak da yetiştirilmeye uygun olan nergisin en bilinen çeşitleri arasında, yabani nergis, beyaz nergis, Çin nergisi, güz nergisi, fulya ve zerren yer almaktadır. Nergis ismini mitolojik kahraman Narcissus'tan almıştır. Adını narsisizme, narkoza, çiçeğe vermiş olan Narsis (ya da Narkissos) ona âşık olan bir kızın aşkına karşılık vermez ve bir gün kendi aksini görerek, kendi yansımasına âşık olup bu aşkla yok olup gider. 'Büyülenmiş, kendini seyrederken öyle, SÜMBÜL (HYACINTH) Sümbül, soğanlı bitkilerden olup daha önce zambakgiller familyasının üyesi olarak kabul edilmekte iken, şimdi yeni bir familya olan Hyacinthaceae altında incelenmektedir. Çok güzel kokan sümbül, lale gibi Avrupa'ya Türkiye'den gitmiş, birçok türleri üretilmiştir. Bunlardan, Hollanda sümbülünün soğanı iri, çiçeklerinin renkleri daha canlıdır. Paris sümbülü daha ufaktır, renkleri de beyaz, mavi, pembe olur. Sümbül bahçelerde olduğu gibi saksılarda da yetiştirilir. 'Ana gibi yar olmaz, İstanbul gibi diyar; NİLÜFER (LOTUS) Çamurlu noktalarda yetişen nilüfer, aslında dünyanın en temiz çiçeğidir, çünkü kendini temizleme özelliğine sahiptir. Çeşitli mitlere ve efsanelere konu olan nilüfer, bir su bitkisidir. Ebatları biraz farklı olsa da kutsal lotus ve Hint lotusu olarak adlandırılır. Zihnin duruluğunu ve ruhun saflığını temsil eden lotus çiçeği, Budizm ve Hinduizm'de mükemmelliğin somut sembolü olarak kabul edilir. Çamurlu noktalarda yetişen nilüfer, aslında dünyanın en temiz çiçeğidir, çünkü kendini temizleme özelliğine sahiptir. Herhangi bir noktasına çamur ve toz geldiğinde bitki kendini sallayarak bir bölgeye atar ve yağmur yağdığında bu tozlardan kurtulur. Beyaz, mavi, mor, kırmızı, pembe renkleri bulunur. 'Zaman olmuştur ki MENEKŞE (VIOLACEAE) Baharla birlikte nemli çayırları ve ormanları dolduran menekşeler, albenili renkleri ve mis kokularıyla en çok sevilen kır çiçekleridir. Menekşe, menekşegiller familyasına bağlı, Viola cinsini oluşturan, çoğunlukla saksılarda yetiştirilen bitki türlerinin ortak adıdır. 400 ile 500 arası türü bulunmaktadır. Dünyanın birçok yerinde yetişebilmekle beraber, en çok kuzey yarımkürede yetişir. Bunların bazısı bir yıllık, bazısı da çok yıllık bitkilerdir. En iyi tanınan menekşe türlerinden kokulu menekşenin (Viola odorata) Türkiye, İran ve Suriye'de yüzyıllar öncesinden süs bitkisi olarak yetiştirildiği sanılmaktadır. 'Sevdalı bir menekşe tanırdım eflatun özgürlükte açan. başkasının sevinci onun da sevinciydi' Behçet Aysan GÜL (ROSA) Dini bir sembol olarak Osmanlılar'dan bu yana kullanılagelmiş ve süsleme sanatları içerisinde kendine özel bir yer edinmiştir. İkiçenekliler sınıfının, Rosales takımının, Gülgiller familyasından bir bitkidir. Kuzey yarımkürenin ılıman ve subtropikal bölgelerinde yetişir. Kışın yaprağını döker, ancak bazı türleri ise sürekli yeşildir. Dikenli çalı ya da ağaççık görünümündedir. Gövdesi dik ya da sürüngen olabilir. Bazı türleri ise sarılıcıdır. Çiçekler kırmızı, beyaz, sarı, pembe hatta siyah renkte olabilir. Gülün çiçekler arasında apayrı bir yeri vardır. Mitolojide güzellik tanrıçası Afrodit'in çiçeğidir. Dini bir sembol olarak Osmanlılar'dan bu yana kullanılagelmiş ve süsleme sanatları içerisinde kendine özel bir yer edinmiştir. Gül, Türk ve Dünya Edebiyatı'nda şiir ve romanlarda, şarkılarda aşkı sembolize eden bir çiçektir. 'İçimde mis kokulu LALE (TULİPA) Lale, zambakgiller familyasından, Tulipa cinsini oluşturan güzel çiçekleri ile süs bitkisi olarak yetiştirilen, soğanlı, çok yıllık otsu bir bitkidir. Anavatanı Pamir, Hindukuş ve Tanrı Dağları'dır. Türkler, göçleri esnasında bu bitkinin soğanlarını Anadolu'ya getirmiştir. 16. yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafından Hollanda Kralı'na gönderilen laleler, ilk başta Hollandalılar'ı ve kısa zaman içerisinde tüm Avrupalılar'ı hayranlık içinde bırakmıştır. Lale, özellikle doğu kültür ve mitolojilerinde özel bir yere sahiptir. Hollanda'da Lalemania, Osmanlı'da da Lale Devri olarak adlandırılan belirli dönemlere markasını vurmuştur. Osmanlı sanatlarının gözbebeği sayılan lale, edebi eserlerde sıkça kullanılır. Mitolojilerde de lalenin ortaya çıkışına dair farklı ve çok çeşitli hikâyeler anlatılır. 'Mevsimin tam lâle zamanı, KARANFİL (DİANTHUS CARYOPHYLLUS) Pembe, kırmızı, beyaz ve mor gibi renkleri olan karanfil güzel kokusuyla bilinir. Doğada olan türlerinin yanında, evlerde de yetiştirilir, ancak daha çok seralarda yetiştirilmektedir. Ilıman iklimde, çok az güneşli veya yarı gölgeli ortamlarda sağlıklı bir şekilde yetişirler. Çeşitleri ise şunlardır: – Büyük çiçekli karanfil: Bir sapta büyük bir veya az sayıda çiçek bulunur. PAPATYA (ASTERACEAE) Hemen her yerde yetişebilen bu narin bitkinin güzel bir çiçek olmasının yanında, insan sağlığı için yararlı birçok özelliği de bulunmaktadır. Papatya, diğer çiçekler kadar gösterişli değilse de, en özel çiçeklerdendir. Âşıkların sevilip sevilmediklerini sordukları papatyanın güzelliği sadeliğinden gelir. İlk akla gelen türü kır papatyalarıdır. Hemen her yerde yetişebilen bu narin bitkinin güzel bir çiçek olmasının yanında, insan sağlığı için yararlı birçok özelliği de bulunmaktadır. 'Varsın her şey sonraya kalsın