Edirne'ye şaheserler bırakan bir başmimar: Mimar Sinan

Ağırnaslı Mimar Sinan, Edirne'ye attığı imzalarla asırlardır dualarla yâd ediliyor. Selimiye'nin heybetini arkasına alan kent merkezindeki heykeli, kente gelenleri selamlıyor. Kentteki 13 eser ise hem eserleri yaptıranların hem de mimarı Sinan'ın hayırla anılmasına vesile oluyor. Edirne Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Hacıoğlu, yaptığı açıklamada, Mimarlar ve Mimar Sinan günü etkinliklerinde bu yıl Mimar Sinan'ın eserlerinin daha iyi tanıtılması misyonuyla yürütüleceğini söyledi. 15 MADDEDE MİMAR SİNAN EDİRNE SINIRLARI İÇİNDE 13 ESER Mimar Sinan'ın kuşkusuz Türk-İslam Sanatı'nın mücevheri Selimiye'ye ev sahipliği yapması dolayısıyla Edirne'nin çok şanslı olduğunu vurgulayan Hacıoğlu, şunları kaydetti: 'Mimar Sinan gibi büyük bir ustanın Edirne sınırları içerisinde şu an ayakta olan 13 eseri mevcuttur. Bunların zaten en büyüğü en önemlisi Osmanlı mimarisinin de şaheseri Selimiye Camii ve Külliyesi'dir ayrıca Sinan'ın ilimizde Havsa'da Sokullu Mehmet Paşa Camii, merkezde Defterdar Camii, Sokullu Mehmet Paşa Hamamı, Ali Paşa Çarşısı, Rüstem Paşa Kervansarayı, Yalnızgöz Köprüsü, Adalet Kasrı, Kanuni Köprüsü gibi eserleri zaten mevcut.' MİMAR SİNAN'IN HAYATI BELGESELLEŞTİRİLDİ MİMAR EDİRNE'DEKİ ESERLERİ Mimarlık biliminin çözmekte güçlük çektiği 8 sütuna dayalı kasnak tekniğiyle tek kubbe şeklindeki cami, bir kalem şeklinde semaya uzanan ve Delhi'deki Kutb-Minar'dan sonra en yüksek minare özelliğini taşıyan 85 metrelik minareleri, hünkâr mahfili, mermer kaplı minberi, çinileriyle ziyaretçilerini büyülüyor. MİMAR SİNAN'IN BOSNA HERSEK'TEKİ İMZASI: DRİNA KÖPRÜSÜ Selimiye Camisi, aydınlatmasının sağlandığı çoklu pencere sistemiyle de birçok camiden mimari anlamda ayrılıyor. Dönemin teknolojisi düşünüldüğünde 'imkânsız' denilen birçok mimari tekniğin başarıyla uygulandığı camide detaylar da dikkati çekiyor. Tek kubbeli olmasının Allah'ın birliğine yorumlanması, dört minarenin dört halifeyle özdeşleştirilmesi, pencerelerin beş kademeli oluşunun İslam'ın şartlarını simgelediği, dört vaaz kürsüsünün dört mezhebe işaret ettiği ve minaredeki 12 şerefenin namazın 12 farzı olduğuna yönelik inanışlar hala canlılığını koruyor. İnşasına 1568'de başlanan ve 7 yılda tamamlanan Selimiye Camisi'nin temelinin oturması için 2 seneye yakın beklendiği de rivayetler arasında yer alıyor. YALNIZGÖZ KÖPRÜSÜ Tunca Nehri üzerindeki köprü 1567 yılında yapıldı. Şehir Merkezi ile Yeni İmaret Mahallesi arasındaki bağlantıyı kuran köprü II. Bayezid Köprüsü'ne ek olarak yapıldı. Tek kemerli olması nedeniyle Yalnızgöz olarak adlandırıldı. SOKULLU MEHMET PAŞA HAMAMI Üç Şerefeli Camisi yanındaki hamam 1569 yılında yaptırıldı. Deprem ve yangınlarda çeşitli onarımlar gördü.1970 yılından bu yana şahıslar tarafından kiralanıp işletiliyor. HAVSA SOKULLU MEHMET PAŞA KÜLLİYESİ Sokullu Mehmet Paşa tarafından ölen oğlu Kasım Paşa adına 1577 yılında yaptırıldı. Külliyeden günümüze cami, hamam, kervansarayın bir bölümü ile arasta dua kubbesi kaldı. DEFTERDAR MUSTAFA CAMİ Talatpaşa Caddesi'ndeki cami 1576 yılında tek kubbeli olarak taş ve tuğladan inşa edildi. 16. yüzyıldaki büyük depremde hasar gören cami 1960'lı yıllarda Vakıflar Genel Müdürlüğünce ihya edildi. RÜSTEM PAŞA KERVANSARAYI Sadrazamn Rüstem Paşa tarafından 1561 yılında Mimar Sinan'a yaptırılan kervansaray koza satışı yapıldığı dönemlerde Koza Han olarak da anıldı. Otel olarak hizmet veren kervansaray mimari açıdan Ağa Han Mimarlık Ödülü kazandı. ALİ PAŞA ÇARŞISI Kapalı Çarşı'nın bir benzeri olarak kabul edilen çarşı 1569 yılında yapıldı. Savaşlar döneminde ticaretin döndüğü çarşı önemini yitirdi. 1950'ler sonrası tekrar canlılık kazanan çarşı 1992 yılında büyük bir yangında tamamen kül oldu. 1997 yılındaki restore sonrası açılan çarşı ticari canlılığı elinde bulunduran lokasyonlar arasında sayılıyor. ADALET KASRI Kanuni Sultan Süleyman'ın emriyle 1561 yılında yaptırıldı. Edirne Saray'ının bulunduğu alandadır. Üst üste üç odadan oluşan kare plan kule yapının üst katında havuzlu padişah kasrı yer alıyor. Adalet Kasrı'nın Kanuni Köprüsü'ne bakan kısmında yer alan seng-i arz ve seng-i ibret taşları yer almaktadır. Arzların bırakıldığı taşın diğerinde ise idam edilenlerin kellerin sergilendiği hatta Merzifonlu Kara Mustafa Paşa'nın da kellesi bu taşın üzerinde sergilendiği rivayet ediliyor KANUNİ KÖPRÜSÜ Dört gözlü ve sarayı şehre bağlamasıyla Saray Köprüsü olarak da anılmıştır. 1554 yılında Kanuni tarafından Mimar Sinan'a yaptırıldı. Sultan Selim Külliyesi, Sultan II. Selim Darülhadisi, Sultan II. Selim Darülkurrası, Sultan II. Selim Mektebi de Mimar Sinan eserleri arasında yer alıyor. KURŞUNLU CAMİİ İHTİŞAMINI KORUYOR Osmanlı Devleti zamanında mimarbaşı olarak görev yapan büyük usta Mimar Sinan'ın son eserlerinden biri olan Kayseri'deki Kurşunlu Camisi, ilk günkü heybetiyle ayakta duruyor. Kayseri'nin Ağırnas köyünde 15. yüzyılın sonlarına doğru dünya gelen Mimar Sinan, mimar olarak birçok eseri insanlığa kazandırdı. En önemli eserlerinden Süleymaniye ve Selimiye camilerini yaparak mimari dehasını bugünlere kadar taşıyan Sinan'ın, memleketi Kayseri'de yaptırdığı Kurşunlu Camisi de adeta yıllara meydan okuyor. Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) Kayseri Temsilcisi Prof. Dr. Osman Özsoy, yaptığı açıklamada, Mimar Sinan'ın Osmanlı Devleti'nde mimarbaşı olarak görev yapmış seçkin bir kişi olduğunu söyledi. KAYSERİ'DE DİMDİK AYAKTA DURAN SON ESER Mimar Sinan'ın her yere olduğu gibi memleketi Kayseri'ye de eserler yaptığını aktaran Özsoy, şunları kaydetti: 'Kayseri'deki köyü Ağırnas'ta 2 çeşmesi var. Bunlar zaman içerisinde restorasyona uğramış da olsalar halen su akıtıyorlar. Mimar Sinan, Kayseri'ye üç eser bırakmış. Bunlardan bir tanesi Hüseyin Bey Hamamı, buna çömlekçi hamamı da denmektedir. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Bağdat seferine çıkan Kanuni Sultan Süleyman'ın bu hamamda mola verip yıkandığı söylenilir. Diğeri Hacı Osman Paşa Camisi, şu anki meydanda bulunan saat kulesi ile Valilik binası arasında yer alan ve maalesef yine ayakta olmayan bir camidir. Bu eserler zaman içerisinde yıkılmış ve yok olmuş. Mimar Sinan'ın kentte dimdik ayakta duran son eseri, bizim ve Kayseri için bir Süleymaniye, Selimiye olan Kurşunlu Camisi'dir.' Caminin mimari özelliklerinden bahseden Özsoy, 'Hacı Ahmet Camisi ve Doğancı Ahmet Paşa Camisi gibi değişik isimlerle de bilinmektedir. 1585 veya 1586'da yapılmıştır. Son derece dingin, son derece sağlam birçok etkiye, depreme, hava şartlarına, zamana rağmen halen ayakta kalan ve İstanbul ölçeğindeki o muhteşem camiler gibi hizmet veren bir camidir.' dedi. KUBBELER YEKPARE KURŞUN KAPLAMA Özsoy, caminin klasik mimaride yapıldığını ve giriş kapısında mukarnaslar olduğunu aktararak, şu bilgileri verdi: 'Giriş kapısı yekpare mermerdir. Minber, kürsü ve mihrap da mermerdir. Tek kubbeli bir camidir. Küçük küçük kubbeler var. Son derece zevkli bir şekilde yapılmış. Sütunlara baktığımız zaman halen sağlam. Sütunların kemerlerin birleştiği yerlerde de mukarnasları görüyoruz. Klasik Osmanlı tarzında inşa edilmiş bir camidir. Halk arasında Kurşunlu Cami denilmesinin bir nedeni de kubbelerinin masraflardan kaçınılmadan yekpare kurşunla kaplı olmasıdır. Bunun parlaması ve kurşuni rengi nedeniyle halk arasında Kurşunlu Camisi ismini almıştır.' Kurşunlu Camisi'nde daha önce birçok bölümünün de bulunduğunu anlatan Özsoy, 'Şimdi burası sadece cami olarak karşımızda duruyor ama aslında bu caminin yanında aş evinden, hemen yanında 13 veya 14 ocaklı büyük bir handan, medreseden ve hamamdan bahsediliyor. Yani burası bir kampüs gibi veya külliye gibi komple bir yapı. İçinde bir yerde de bir camisi var.' diye konuştu. 'MİMAR UNVANINI 40 YAŞINDA ALIYOR' Mimar Sinan'ın son eserlerinden birinin Kurşunlu Camisi olduğunu vurgulayan Özsoy, şunları kaydetti: '85 cami yaptığından bahsediliyor. Kurşunlu Camisi, Mimar Sinan'ın ölmeye yakın zamanda verdiği bir eserdir. Bizim için Kurşunlu Camisi Mimar Sinan'ın Kayseri'deki son eseridir. 97 yaşındaki birisinin son eseridir. Yaklaşık 100 yaşına kadar yaşadığını biliyoruz dolayısıyla imparatorluk için de son eserlerinden biri Kurşunlu Camisi'dir. Mimar unvanını 40 yaşında alıyor. 40 yaşında mimar olan ve neredeyse 100 yaşına kadar bu mesleği icra eden ender kişilerden birisidir.'