Fas'ta geleneksel müzik aletleri yapımı

Fas'ın turistik kenti Marakeş'teki Geleneksel Sanatlar Çarşısı'nın en eski dükkânlarından birini işleten Mustafa ez-Zevatini'nin yerel ve uluslararası müzisyenler için yaptığı müzik aletleri büyük ilgi görüyor. Yaklaşık 45 yıldır geleneksel müzik aleti yapımıyla uğraşan Zevatini, bu işe nasıl başladığını anlattı. Kendisinin de müzisyen olduğunu belirten Zevatini, 'Bizde müzik merakı aileden geliyor. 1972 yılında daha 14 yaşında iken müzisyen olan dayılarımla beraber müziğe ilk adımımı attım. Eskiden müzisyenler çaldıkları müzik aletlerini kendileri yapardı, bu şekilde ben de müzik aleti yapımını dayılarımdan öğrendim.' dedi. Genelde yerel müzisyenlerin kullandığı enstrümanları ürettiklerini belirten Zevatini, 'Müşterilerimiz Marakeş'te ve diğer kentlerde yerel müzik ginave ve Endülüs müziği yapan sanatçılardan oluşuyor. Ara sıra yurt dışından müzisyenlerin de siparişlerini yapıyoruz. Ayrıca turistlere yönelik hediyelik eşya olarak alabilecekleri müzik aletlerinden de yapıyoruz.' diye konuştu. Zor bulunan veya ustalık isteyen müzik aletlerine ihtiyaç duyan müzisyenlerin kendilerine büyük ilgi gösterdiğini belirten Zevatini, turistlerin uğrak yeri olan çarşıda atölyesinin büyük ilgiyle ziyaret edildiğini söyledi. Yaklaşık 40 yıldır Zevatini'nin atölyesinde çalışan 56 yaşındaki Cuma Binaddi ise yaptıkları müzik aletlerinde genelde keçi, oğlak, kuzu, dana, deve ve zaman zaman balık derisi kullandıklarını aktardı. Meslek hayatına 1976'da ustası Zevatini'nin yanında atıldığını belirten Binaddi, 'Müzik aleti yapımını ustam Zevatini'den öğrendim. Müzik aletleri ve yapımı çok zevkli ve emek isteyen bir iş. Kırk yılı aşkın süredir ustamla çalışmama rağmen hiç sıkılmadan meslek hayatıma devam ediyorum.' dedi. Binaddi, yaptıkları işin incelikleriyle ilgili şu bilgileri verdi: 'Marakeş'te yerel müzisyenlerin en çok kullandığı alet mizrap. Bu müzik aletinin ilginç tarafı her bölgede farklı malzemeler kullanılarak hazırlanması. Farklı malzemeler kullanıldığı için farklı ses elde ediliyor. Biz genelde ceviz ağacı ve keçi boynuzu kullanıyoruz. Fakat bazı bölgelerde çift boynuz kullanan ya da Asya ülkelerinde olduğu gibi Hindistan cevizi kullanıldığını da görüyoruz. İstek olduğunda bu malzemeleri temin edip kendi atölyemizde bu aletleri yapıyoruz.' Ürettikleri enstrümanların özelliğinin el emeği olduğunu vurgulayan Binaddi, 'Her müzik aleti tek tek bizim elimizde şekil alıyor. Bazen müzisyenlerin istediği farklı ve özel müzik aletlerini de yapıyoruz. Mesela ud ile mandolini ya da geleneksel olarak kullandığımız bir müzik aletini başka bir müzik aleti ile birleştirmek isteyen müzisyenler oluyor. Kendimiz de müzisyen olduğumuz için isteklerini anlıyoruz ve elimizden geldiğince istediklerini üretmeye çalışıyoruz.' ifadelerini kullandı. Marakeş'teki mütevazı atölyede, başta yerel müzik aletleri olan mizrap ve gemberi olmak üzere, ud, keman, mandolin, def ve birçok el yapımı enstrüman üretiliyor. Atölye, özellikle zor bulunan yerel müzik aletlerine ihtiyaç duyan müzisyenlerin uğrak yerlerinin başında geliyor.