Fatih Sultan Mehmet’in emaneti

Zaman içinde çok yara almıştır ama yeniden ve daha güçlü olarak ayağa kalkmıştır. Eğer biraz yakınlaşıp da kendisine kulak verirseniz, size birçok hikâye anlatır. BİRKAÇ EVDEN OLUŞAN KÜÇÜK BİR KÖY Bosna-Hersek'in güneyindeki Neretva nehrinin doğu kıyısında kurulan Mostar şehri, ilk defa, XV. yüzyılın ilk yarısında, sadece birkaç evden oluşan küçük bir köy olarak kurulur. 1468 yılında Osmanlı himayesi altına giren bu köyün ilk köprüsü, Fatih Sultan Mehmet Han'nın emriyle, 1468 ile 1481 yılları arasında inşa edilir. Osmanlılar sayesinde oluşan kalıcı barış ortamı ve şehrin Dubrovnik'i Balkanlar'ın iç kesimlerine bağlayan ana yol üzerindeki konumu, Mostar şehrinin hızla gelişmesini sağlar. Ünlü Mostar Eğri Köprüsü (Kambur Köprü), şehir Kanuni Sultan Süleyman Han'nın himayesi altındayken, Mostar halkının talebi üzerine inşaa edilir. Köprünün inşaatı, 1566 miladi yılına denk gelen Hicret'in 974 yılında bitirilir. Köprünün inşaatını, Mimar Sinan'ın öğrencisi olarak da bilinen Osmanlı mimarı Mimar Hayreddin gerçekleştirir. Mimar Hayreddin, eserinin inşaatı için, Neretva nehrinin en dar noktasını seçmiş ve su seviyesinin yükselmesini de dikkate almıştır ki; bu da bize, köprünün kemer seviyesinin neden bitişik sokaklardan daha yüksek tutulduğunu da açıklar. BALKANLAR'IN EN ÖNEMLİ FİGÜRLERİ ARASINDA Mostar Köprüsü, İkinci Balkan Savaşı'na kadar, 427 yıl boyunca, doğal afetlere, depremlere, çeşitli savaşlara karşı ayakta kalmıştır. Bu köprü, yalnızca bir nehri geçmeyi temsil etmekle kalmayıp aynı zamanda kültürel ve etnik çeşitliliği, Boşnak Müslümanları, Hırvat Katolikleri, Ortodoks Sırpları, Yahudileri ve Mostar'da yaşamış bütün bu toplulukları temsil ediyordu. 1991 yılında gerçekleştirilen nüfus sayımına göre, Mostar, Bosna Hersek'in en önemli ırksal çeşitliliğine sahip şehriydi. Ayrıca, bu eski Osmanlı şehrinin güzelliğine ve cazibesine kapılarak gelen ziyaretçilerin akınına da uğruyordu. 1566 yılında, Mimar Sinan'ın öğrencilerinden olan Mimar Hayreddin tarafından inşa edilen köprü o kadar beğeni toplamıştı ki, çevresindeki bölge de aynı isimle anılmaya başlandı. O zamanlar Osmanlı İmparatorluğu'nun toprakları arasında olan Hersek Bölgesi'nin ana kenti de bu tarihten sonra Mostar Bölgesi oldu. Oldukça ustaca bir teknik kullanılarak inşa edilen köprü, her açıdan Mimar Sinan'ın eğitiminden geçen bir elin eseri olduğunu belli ediyordu. İslam mimarisinin en dikkat çekici yapılarından biri olan ve Boşnakça 'Stari Most' olarak isimlendirilen Mostar Köprüsü, nehrin iki farklı yakasında yaşayan Hırvat ve Müslüman kesimleri birbirine bağlayarak yüz yıllarca Balkanlar'ın en önemli figürleri arasında yerini sağlamlaştırdı. SAVAŞIN YIKICI DARBELERİ Yüzyıllardan beri seyyahların ve araştırmacıların ilgisini çeken köprüye 1658 yılında uğrayan Fransız seyyahı A. Poullet bu köprünün inşasının mukayese kabul etmez bir cüret eseri olduğunu, Venedik'te bir mimari harikası sayılan Rialto Köprüsü'nden daha geniş yapıldığını söylemektedir. Osmanlı'nın balkanlardan çekilmesiyle ilk önce Avusrutya-Macaristan ve daha sonra Yugoslavya devletleri bu bölgede hâkim oldu. Avrupa'nın göbeği diyebileceğimiz bu bölge 1992-1995 arasında dünyanın gözü önünde bir iç savaşa sahne oldu. Savaşan tarafların birbirlerini bitirme olarak adlandırdığı bu olayda şüphesiz ki Batı'nın uyguladığı ayrımcılık vardı ve Boşnak tarafı bu ayrımcılığın negatif tarafını gördü. Tanktan köprüye yapılan ateşlemeler sadece ihtişamlı bir tarihi yapıya zarar vermiyor, aynı zamanda Bosna-Hersek'in çok uluslu yapısını da yerle bir ediyordu. Balkan topraklarının kardeşlik simgesi yavaş yavaş Neretva Nehri'nin sularına gömülürken, arka manzarada savaşın yıkıcı darbeleri hala devam ediyordu. Yüzlerce yıllık barış bir anda yıkılmış gibi görünse de uzlaşma imkânı bir şekilde bulunur. Bosna Hersek'te savaşın yaraları yavaş yavaş sarılırken gözler kardeşlik simgesi olan Mostar Köprüsü'ndeydi. 1997 yılına gelindiğinde UNESCO ve Dünya Bankası'nın öncülüğünde köprü yeniden inşa edilmeye başlandı.Mimar Sinan'ın usta öğrencileri kalmamıştı artık ancak arkalarında bıraktıkları izleri takip ederek onların yolundan yürümek mümkündü. Böylece köprünün ilk yapıldığı zamanlardaki taşları bulmak amacıyla artık kapanmış olan taş ocağı yeniden açıldı ve aslına uygun taşlarla yeniden inşa edilmeye başlandı.2004 yılında, ulusları birleştirmesiyle nam salmış Mostar Köprüsü yeniden inşa edilmiş ve kardeşliğin yıkılamayacağı tekrardan gösterilmişti. 2005 yılında Dünya Mirası Listesi'ne eklenen Mostar Köprüsü'nün bir de eğlenceli bir aktivitesi bulunmakta. İlk olarak 1664 yılında yapılan ve her sene temmuz ayında köprünün üstünden genç erkekler kendilerini Neretva Nehri'nin sularına bırakıyorlar. Kulağa ilk başta korkutucu gelebilir ama bunu tamamen eğlenmek, nehrin sularına dalmak ve de biraz cesaretlerini sergilemek için yapıyorlar.