İstanbul Boğazının Balkonları “Korular”

ORMANDAN DAHA KÜÇÜK DOĞAL ORMAN PARÇALARI Koru, şehir sınırları içerisinde ve bu sınırlara yakın bölgelerde, çevresi sınırlandırılmış ormandan daha küçük, doğal orman parçaları veya suni olarak tesis edilmiş bakımlı büyük ağaç topluluklarından oluşan yeşil alanladır. İstanbul'daki korular çoğu zaman korunmuş orman parçalarından oluşmaktadırlar. Koruluk ise, koru alanlarını belirtmek için kullanılmaktadır. Sonradan ağaçlandırılmış geniş ağaçlık alanları da koru ve koruluk olarak nitelendirilebilir. 'Korumak'tan türeyen 'koru' av yasağının ve ağaç kesiminin yasak/sınırlı olduğu, özel olarak bakımı ve kontrolü sağlanan alanları belirtmek için sıklıkla kullanılmıştır. Özellikle, şehir içindeki hava kirliliğine karşı oldukça önemli olan korular insanlar için de birer dinlenme ve yenilenme alanları olarak değerlendirilmektedirler. Bitki örtüsü ve hayvanlar açısından barınma ve korunma alanları olan korular ekoturizm içinde önemli bir yere sahiptirler. Korunun büyüklüğüne bağlı olarak sulak alanlarında korular içerisinde yer alması mümkün olabilmektedir. İSTANBUL'UN KORULARI İstanbul korularının çoğu, Osmanlı döneminde padişahlara ya da diğer devlet adamlarına aitti. Osmanlı İmparatorluğu'nun ileri gelenleri korularda kurdukları çiftliklerde ya da inşa ettirdikleri konaklarda yılın bir bölümünü geçirirlerdi. Koruların büyük bir bölümü günümüzde hâlâ Osmanlı dönemindeki sahiplerinin adlarıyla anılmaktadır. Osmanlı padişahlarının avlaklarının önemli bir bölümünü oluşturan korular, genelde yüksek duvarlarla çevrildiği için iyi korunarak günümüze ulaşmışlardır.Bu korulardan kimileri İstanbul'un en eski ağaçlarına ev sahipliği yapmaktadır. Özellikle Ayazağa Korusu'nda İstanbul'un hiçbir yerinde rastlanmayacak çap ve boylarda anıt ağaçlara rastlanmaktadır. Korularda Türkiye iklimine yabancı, Amerika ve Afrika kökenli anıt ağaçlar da dikkat çekmektedir. Bu ağaçların fidanları Osmanlı sarayına dış ülkelerden armağan edilmek suretiyle girmiş ve korulara dikilerek değerlendirilmiştir. İçinden akarsu geçen korularda tarihî bentler ve göletlerle birlikte Bizans döneminden kalma harabelere de rastlanmaktadır.Korular çeşitli büyüklüklerde olup yüzölçümleri 2 hektarla 47 hektar arasında değişmektedir. Belediyeye ait korular kent parkı olarak düzenlenmiş olup yıl boyunca ziyarete açıktır İstanbul ilinde toplam 54 adet koru ve özel orman vardır. Bunların toplam yüzölçümü 6735,8 hektardır. Denetimi İstanbul Orman Bölge Müdürlüğü tarafından yürütülmektedir. İstanbul'daki koruların 11'i İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne aittir. Belediyeye ait korulardan 4'ü Üsküdar ilçesinde, 2'si Beykoz ilçesinde, 2'si Sarıyer ilçesinde, 1'i Ümraniye, 1'i Fatih ve 1'i de Beşiktaş ilçesinde bulunmaktadır. Bu korular içinde en büyüğü 323 hektarlık Hacıosman Korusu, en küçüğü ise Harem Korusu'dur. Bunlar dışında, henüz şehir planlarına geçirilmemiş ya da saptanmamış birçok koru daha bulunmaktadır. EMİRGAN KORUSU Sarıyer'deki Emirgan Korusu Sarıyer'in en güzel noktalarından birine konumlanmış durumda. Üstelik İstanbul'daki en geniş ağaç çeşitliliğine sahip de bir yerde. Koruya adım atar atmaz göletlerin ferahlığı, şelalelerin sesleri ve kuşların ötüşleriyle doğanın birçok özelliğini yansıtan şehir içinde bulunan 'saklı bir cennet' adeta. 43 bin hektar büyüklüğündeki büyük koruda birçok çiçeğin yanında yüzyıllık erguvan ve meşe ağaçları gibi türler mevcut. Korunun hikâyesiyse şöyle: On yedinci yüzyılda Revan seferine çıkan dördüncü Murat, Revan Kalesi'ni fethettikten sonra kale kumandanı Emir Mirgünoğlu'nu affederek Emirgan'da oturmasına müsaade etmiş. Emirgan'ın adı da işte tam buradan gelmektedir. Koruyu ondokuzuncu yüzyıl ortasında Hidiv İsmail Paşa kullanmış, 1943 yılındaysa tamamen halka açılmıştır. Emirgan Korusu, mekânlar ve etkinlikler açısından da oldukça zengin bir içeriğe sahip. Koruluk içerisinde biyolojik gölet, şelaleli havuz, mesire alanları, çocuk oyun parkları, kafe, lale müzesi bölümleri ve Sarı, Pembe ve Beyaz Köşk olmak üzere üç tarihi köşk de bulunmaktadır. MİHRABAT KORUSU Kanlıca'da Fıstıklı yokuşundan boğaz kıyısına inen arazide, I. Mahmut zamanında istanbul Boğazı'na hâkim bir tepe üzerine kurulan bir korudur. Bu tabiat mirası, fıstık çamları, erguvanlar, çınarlar, serviler başta olmak üzere birçok ağaç ve bitki türünü barındırır. Bahar aylarında katırtırnakları ve defne kokuları birbirine karışır. Özellikle erguvan zamanı mutlaka ziyaret edilmeli. Ve dolunayın Boğazın sularına yansımasını seyrine doyum olmaz. Mihrabat Korusu'na, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa tarafından yaptırılarak III. Ahmet'e armağan edilen Mihrabat Kasrı'nın adını verdiği iddia edilir. Mihrabat Korusu Beykoz'un Kanlıca semtinden, Boğaziçi'ne ve onu bir kolye gibi süsleyen Fatih Sultan Mehmet Köprüsü'ne bakıyor. Anadolu yakasındaki bu koru da nefis bir manzaraya sahip, huzur dolu bir yer. 210 bin metrekarelik bir alan üzerine kurulu Mihrabat Korusu, etkinlik ve mekânlar yönünden diğer korulara oranla biraz daha küçük. Bu da onu daha sakin kılıyor. Koşu ve yürüme parkurları, mesire yeri, oturma alanları, çocuk parkları ve seyir terasları bulunan Mihrabat Korusu'nda vakit geçirmek çok keyifli. Korunun Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde Mısırlı Abbas Halim Paşa'nın kızı Rukiye Hanım'a yüz görümlüğü olarak hediye edilmesinden mi kaynaklandığı tam olarak bilinemese de burası düğün, nişan törenleri ve davetler için sıkça tercih edilen bir yer. Koruda hem bu tür organizasyonlara hizmet veren hem de salt gezmeye gelenler için sabah kahvaltısından akşam yemeğine Türk mutfağından leziz örnekler sunan iki kafe-restoran var. İkisi de Boğaz manzarasına hâkim, arka tarafları ise küçük, yemyeşil bir orman. Tabiatla iç içe Mihrabat Korusu çocuklu aileler için de ideal bir yer; çünkü oyun parkları, spor alanları, labirentler gibi bölümler ve aktiviteler çocukların saatlerce ve keyif içinde vakit geçirebileceği zenginlikte. Mihrabat Korusu, yıllarca, şarkılara, şiirlere ilham olmuş. Şu anda İstanbul'da olmak isterdim. Mihrabat Korusu'nun dar yollarında seninle Yan yana, yana yana yürümek... Bir de martıların kanatlarından seyretmek İstanbul'u. Özdemir Asaf GÖZDAĞI KORUSU İstanbul'un sekizinci saklı tepesi… İstanbul'un saklı güzelliklerinden biri olan Gözdağı Korusu; Marmara Denizi, Yalova ve Adalar'a hâkim manzarasıyla İstanbul'un geç keşfedilen tepelerindendir. İstanbul'un güzelliklerini kuşbakışı seyrederken çam kokuları ve rengârenk çiçeklerle bezenmiş tabii güzelliklere de tanıklık edilen koru, şehir hayatının karmaşasından bir nebze de olsa kurtulmak isteyenlere kucak açar. Pendik İlçesi, Dumlupınar Mahallesinde yer alan Gözdağı Korusu, 140.012,10 metrekare yüzölçümüne sahiptir. Pendik köprüsünden geçtikten sonra, tepede dalgalanan kocaman bir bayrak dikkat çeker. İstanbul'un sekizinci saklı tepesi olarak kabul edilen Gözdağı korusu, eşsiz Pendik manzarasıyla ilgi çekmektedir. Eski Pendikliler burayı 'Ali Vasfi Tepesi' olarak bilirler. Denizden yüksekliği 206 metre olan Gözdağı korusu, Pendik'in önemli rekreasyon alanlarından birisidir. Koru Pendik ve çevresine hâkim konumuyla, Tuzla'dan Kartal'a ve Maltepe'ye, Adalar'dan Kurtköy'e kadar olan geniş bir görüş açısına sahiptir. FETHİ PAŞA KORUSU Üsküdar'da Kuzguncuk semtindeki bu korunun giriş tarafında kısmen görülen deniz manzarası, tepeye varınca alabildiğine genişleyip şaşırtıcı bir panoramik tabloya dönüşüyor. İsmini Osmanlı vezirlerinden Fethi Ahmet Paşa'dan alan bu koru, aynı anda üç köprüyü birden görmesi, gemilere tepeden bakması ve karşı kıyıyı ufka kadar süzmesi nedeniyle 'Boğaz'ın balkonu' olarak da adlandırılmaktadır. Bol yeşillik, deniz kokusu ve temiz hava insanı şehrin yoğunluğu akabinde rahatlatıcı bir görev üstleniyor. Fethi Paşa Korusu etkinlik alanları ve mekânlar açısından birçok alternatif sunuyor. 134 bin metrekare tutan geniş arazisine çocuk oyun alanları, spor alanı, basketbol sahası ve süs havuzları ile küçük bir şelale serpiştirilmiş. Seyir terası şeklinde yapılan küçük asma köprüsü Marmara ve Boğaz manzarasına bakıyor; üzerinde yürümek insana hafif bir macera havası veriyor. Korunun girişinde bulunan tarihî konak, Fethi Paşa Sosyal Tesisleri adıyla bir kafe-restoran olarak İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından işletiliyor. Haftanın yedi günü serpme ve tabak kahvaltı burada da mevcut. CEMİLE SULTAN KORUSU Kandilli 'de bulunan Cemile Sultan Korusu, Sultan Abdülmecid'in kızı Cemile Sultan anısına padişah tarafından satın alınmıştır. Doğal güzelliğinin yanında eşsiz bir Boğaz manzarasına sahip olan Cemile Sultan içinde Koru Restoran, Hünkar Köşk, Tas Bahçe ve Koru Teras bölümleri yer alır. Restoranların yanında aktivite yapabileceğiniz yüzme havuzu, tenis kortu, basketbol, voleybol sahası ve satranç mini golf alanı yer almaktadır. YILDIZ KORUSU Beşiktaş ile Ortaköy arasında yer alan yaklaşık 46 hektarlık alanı ile kent içerisindeki en büyük koru olan Yıldız Parkı, çeşitli tarih kaynaklarında adı geçen defne ormanları ve mitolojik öykülerdeki 'Pan'ın Boğaziçi'nde flütünü çaldığı yeşillikler olarak da biliniyor. Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) dönemindeki kayıtlarda ilk kez ismine rastlanan ve 1600'lü yılların başında 'Kazancıoğlu Bahçesi' olarak anılmaya başlanan Yıldız Korusu, lale devrinin masalımsı 'Çerağan eğlenceleri'nin düzenlendiği yer olarak da tarihte yer alıyor. Yıldız Köşkü'nün de içinde yer aldığı korulukta, yeniçeri teşkilatı kaldırıldıktan sonra kurulan Asakir-i Mansureyi Muhammediye'nin eğitimlerinin de burada yapıldığı biliniyor. Bezm-i Alem Sultan'ın da bir kasır inşa ettirdiği ve Sultan Abdülaziz'in ise Çırağan Sarayı'nı yaptırdıktan sonra kendisinin de hayran kaldığı bu koruluğu, bugünkü ana cadde üzerinde bir kısmı halen ayakta duran taş ve mermer işlemeli köprüyle saraya bağladığı ve o dönemde sadece padişah ile yakın çevresinin kullanabildiği korunun 'Mabeyn Bahçesi' adı ile anıldığı kaydediliyor. Tahta çıktıktan sonra Yıldız Sarayı'na yerleşen II. Abdülhamid'in Malta, Çadır, Şale, Kaskat, Limonluk, Set ve Cihannüma köşkleri ile Saray Tiyatrosu'nu inşa ettirirken, yerli ve yabancı uzmanlara büyük paralar harcayarak düzenlettiği koru için hatıra defterinde 'her metre karesine altın döküldü' ifadesine yer verdiği biliniyor. 1930'larda Yıldız Sarayı kompleksi üç bölüme ayrılırken, 1978'de Harp Akademisi'nin kendisine ayrılan bölümden ayrılmasıyla burası Kültür Bakanlığına bağlandı. Şale Köşkü TBMM'ye, koruluk ile içindeki Malta ve Çadır köşkleri ise İstanbul Belediyesine verildi. 1994'te kira mukavelesi yenilenmeyerek kullanımı İstanbul Büyükşehir Belediyesine geçen köşkler ve parkta, aralarında 400 yıllık olanlarla birlikte nadir bulunan sekoyaların yanı sıra çamlar, sedirler, köknar, ladin, dişbudak, porsuk, ardıç, akçaağaç, meşe, yalancı akasya, sofora, atkestanesi, menengiç, Ç in şemsiye ağacı, Amerikan lale ağacı, acem dutu, sabunağacı, kaymakağacı ve oya ağacı gibi çoğunluğu yabancı kökenli 120'den fazla egzotik ağaç ve çalı türü bulunmaktadır. BÜYÜK ÇAMLICA KORUSU Bir takım çatlaklarla parçalanmış olan kuvarsitlerden süzülen içimi çok güzel su kaynaklarına sahiptir. Üsküdar ilçesinde olup 154.147,98 metrekare yüzölçümüne sahiptir.4 adet çocuk oyun alanı, 1 adet aletli spor alanı bulunmaktadır. Adını Üsküdar ile Ümraniye arasındaki iki yüksek tepeden biri olan Büyük Çamlıca tepesinden alan koruluk, bir takım çatlaklarla parçalanmış olan kuvarsitlerden süzülen içimi çok güzel su kaynaklarına sahiptir. Büyük Çamlıca'da korunmuş bulunan kızılçam ve fıstıkçamı içerisinde barındıran koruluk, Türk edebiyatına ve şarkılara konu olmuş gözde bir gezinti yeri olarak da bilinmektedir. Büyük Çamlıca Korusu, Küçük Çamlıca Korusu'na göre daha küçük ve dar yüzlü bir alanda bulunmaktadır. Koruluk, 1940'da devrin valisi Dr. Lütfü Kırdar tarafından sembolik bir bedelle kamulaştırılmıştır. KÜÇÜK ÇAMLICA KORUSU Yamaçlarda İstanbul'un tanınmış su kaynakları olan Çamlıca, Tomruk suları bulunur. Üsküdar ilçesinde olup, 271.443 metrekare yüzölçümüne sahiptir. Üsküdar'ın 4 kilometre doğusunda, 227 metre yüksekliğindeki Küçük Çamlıca Tepesi üzerindeki koruluktur. Yamaçlarda İstanbul'un tanınmış su kaynakları olan Çamlıca, Tomruk suları bulunur. II. Mahmut zamanında İstanbul'un sosyal yaşamına giren bu korulukta ava çıkılır ve atla gezintiler yapılırdı. Ondokuzuncu yüzyıla gelindiğinde koruluğun büyük bir kısmı Sami ve Suphi Paşaların mülkiyetinde idi. 1940 senesinde İstanbul valisi Dr. Lütfü Kırdar tarafından kamulaştırıldı. Korunun genel ağaç örtüsü Fıstıkçamları, karaçam, kızılçam, servi, çınar, gürgen ve ıhlamurdur. AYAZAĞA KORUSU Yüzlerce yıllık tarihe tanıklık eden Ayazağa Korusu'nda yüzlerce egzotik ve nadir bitki türü yer alıyor. Sultan II. Mahmud döneminde (1808-1839) Hazine-i Hassa'ya ait olan ve padişahın sık sık avlandığı Haznedar Çiftliği'nin koruluğunu da barındıran Ayazağa Korusu, yaklaşık 8 hektarlık alanıyla çınar, ıhlamur, saplı meşe, atkestanesi ile akçaağaçların yanı sıra diğer korulardakinden farklı boy ve çapta dişbudak ağaçlarıyla dikkat çekiyor. Bebek ile Rumelihisarı arasında, Sultan Abdülaziz döneminin Osmanlı Hariciye Nazırı Arifi Paşa'nın adıyla anılan 22 dönümlük korunun içerisinde zamanla yaşanan yapılaşma sonucu büyük bölümü kaybedilirken, Boğaziçi Üniversitesi yerleşkesine doğru çıkan yamaçtaki küçük bir bölümü bugün varlığını sürdürebiliyor. Küçük ağaç kümeleri şeklinde ayakta olan aynı bölgedeki Ayşe Sultan Korusu'nda ise Himalaya sediri, servi, mavi atlas sediri, erguvan, defne, ceviz, acem dutu, dişbudak, dağ akçaağacı, Macar meşesi, sakız ağacı gibi nadide ağaçlar bulunuyor.