İstanbul’un tarihi dokusuna renk veren motifler

Kilin motifinin taşıdığı simgeler 📌Kilin Orta Asya çıkışlı bir motiftir. 📌İslam'ın kabulünden sonra gelişen sanatımız içerisinde nadir örneklerine rastlanan bir türdür. 📌Doğa üstü yaratıklara bir örnek olan bu motif birtakım farklı ve belirgin özelliklere sahiptir. Bu motife konu olan canlının hem karada ne su üzerinde yürüdüğüne inanılır. Ayrıca bu canlının birçok hayvanın karışımı olduğu da düşünülür. Kurt, öküz, geyik, at, gibi hayvanların karışımı olması sebebiyle ejder motifinden ayrılır. 📌Çin sanatında bu motif, iyilik, refah ve mutluluğun simgesi olarak kabul edilmiştir. İstanbul'da kilin motifine nerelerde rastlarız? 📌Kilin, Topkapı Sarayı Sünnet Odası dış cephesinde yer alan çini panolarda hatayi dalları içinde kuşlarla birlikte tasvir edilmiştir. 📌Ayrıca Topkapı Sarayı Müzesi içinde bulunan albüm örnekleri içerisinde de yer almaktadır. 📌Arkeoloji Müzesi, Türk İslam Eserleri Müzesi ve Topkapı Sarayı kütüphanelerindeki eserlerin ciltlerinde de kilin görülür. Günümüzdeki klasik Türk sanatlarında çok karşımıza çıkmayan bir türdür. Cihan devleti Osmanlı'nın kalbi Topkapı Sarayı Topkapı Sarayı'na nasıl gidilir? Servi motifinin taşıdığı simgeler 📌İstanbul bahçelerinin vazgeçilmezi olan servi, yirmi, otuz metre kadar uzayabilen, her zaman yeşil kalan bir ağaçtır. Servi ağacının farklı kavramları ifade ettiği bilinir. 📌Bir merdiven vazifesi gördüğüne ve ruhun Allah katına yükselişini temsil ettiğine inanılır. 📌Ayrıca halk arasında ince ve uzun boylu sevgiliye benzetilir. Dik duruşu ile vahdeti yani birliği temsil eser. Allah lafzının ilk harfi olan elife de benzetilen servinin rüzgârda sallanırken 'hû' sesi çıkardığı söylenir. Ayrıca tasavvufta sabrın simgesidir. Geçmişte hayatla ölüm arasında bağ kurduğuna inanılan hayat ağacı motifinin yansımasıdır. Divan şiirine kokusunu,rengini bırakan bahçe bitkileri İstanbul'da servi motifine nerelerde rastlarız? 📌Türk bezeme sanatında en sık rastlanan ağaç motifinden birisi olan sevi motifi, tezhip, minyatür, çini, taş ve kalem işine kadar Türk sanatının tüm alanlarında sevilerek kullanıldı. 📌Tezhip sanatındaki örnekleri 16. yüzyılda Kara Memi tarafından yapılan Muhibbi Divanı'ndaki koltuklarda ve halkardadır. Sultan Ahmed Camii çinilerinde olduğu gibi bahar dalları ve üzüm asmalarıyla kullanılmıştır. Gerek stilize gerekse natüralist tarzda Osmanlı kumaşlarında da yer alır. Sultan Ahmet Camii'ne nasıl gidilir? Edebiyatımızda servi mazmunu 📌 Servi, sanatın yanında ilahiyatta ve edebiyatta da önemli bir yere sahiptir. 📌Sevgili uzun boyu ve ince olması sebebiyle serviye benzetilir. Güzelin boyunu ifade etmek üzere yaygın biçimde kullanılan kelimeler boy, kad/kadd, kâmet ve endâmdır. Güzelin boyu için kullanılabilecek en önemli niteleme sıfatları uzun, âhenkli ve endamlı kelimeleridir. Zira güzelin boyunun uzunluğundan kasıt, aslında sadece uzunluk değil endamlı olmaktır. Divan şairlerinin zaman zaman boyu uzun bir ağaç yerine küçük bir fidana benzetmiş olmaları, boyun uzunluğuna değil uyumlu ve âhenkli olmasına dikkat ettiklerini göstermektedir. Bu sebeplerle şairler güzelin boyunu en çok servi, şimşâd, sanavber, elif, nihâl gibi ögelerle ilişkilendirmişlerdir. 'Serv kâmetler iki yanın alurlar yolun Kartal motifinin taşıdığı simgeler 📌Hayvan sembolleri yüzyıllar boyunca Türklerde önemli bir yer tuttu. 📌Bu sembollerden bazıları, kimi zaman geçmiş inançlara dair birtakım sembolleri de ihtiva etti. 📌Kartal Türklerin milli sembollerinden biriydi. 📌Selçuklu ve Bizans'ta kullanılan çift başlı kartallar, gücün ve imparatorluğun simgesi olarak kullanıldı. 📌Tarihi çok eskilere uzanan kartal motifi, Göktürkler ve Uygurlarda güneşe ve aya yakın yükseklerde uçan kartal ve diğer yırtıcı kuşlar, halkına hükmeden beylerin, hükümdarların gücünü temsil eden motifler oldu. Türk sanatında ulaşılamayan, erişilemeyen kutsiyet kartala da yüklenmiştir. Divan edebiyatında mitolojik kuşlar İstanbul'da kartal motifine nerelerde rastlarız? 📌Sultan Ahmet Camii çarşısının yerinde eskiden mevcut olan Büyük Bizans Sarayı'nın yerinde bugün saray mozaiklerinin sergilendiği Mozaik Müzesi'nde yer alır. 📌Göklerin hâkimi kartal ile tamamen toprağa ait olan yılanın iyi ile kötünün boğuşma sahnesi gibi yorumlanan bu mozaik eser, beşinci yüzyıldan günümüze ulaşmış bir parçadır. Mozaik Müzesi'ne nasıl gidilir? 📌Anadolu'da kartal motifine sıklıkla rastlanıyordu. İstanbul'a gelindiğinde ise bu yoğunluğun azaldığını görürüz. Anadolu'da özellikle Selçuklu sanatında sık sık rastladığımız kartal motifi, medrese, cami ve mezar taşlarında görülür. Osmanlı sanatında çok fazla yer almasa da özellikle minyatürlerde karşımıza çıkar. 📌Dolmabahçe Sarayı Camlı Köşk'ün kalem işi süslemelerinde de kartal motifi boyutlu olarak yapılmıştı. Nergis motifinin taşıdığı simgeler 📌Osmanlı'da çiçek yetiştiriciliğinde nergisin zerrin kadeh denilen yalın kat türünü yetiştirmek çok rağbet görmüştür. 📌Halk arasında günümüzde Nergis olarak adlandırılan bu çiçek, zerrin ismiyle de anılmaktadır. 📌Çinilerde ve duvar resimlerinde sıkça kullanılan zerrin, kitap saylarında da resmedilmiştir. 16. yüzyılda yazılmış olan ve Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi'nde yer alan çiçeklerle ilgili bir kitapta nergis için 'Peygamberin Gözü'' benzetmesi yapılmaktadır. Sufi anlayışında 'Allah'ın gözü üzerinde'' anlamını taşıyan vav harfi gibi nergise de peygamberin gözü anlamı yüklenmiştir. Gül imgesinin şiirimizde geçirdiği değişimler İstanbul'da nergis motifine nerelerde rastlarız? 📌Topkapı Sarayı Müzesi Harem Dairesi'nde yer alan geç dönem bezeme unsurlarında, ahşap üzeri dolap ve oda kapılarında yer alan şükufe çalışmaları içerisinde zerrin karşımıza çıkar. 📌Ayrıca Şükufename'de ise birçok nergis motifi tek tek sayfalarda işlenmiştir. Edebiyatımızda nergis mazmunu Divan şairlerinin en çok ilgilendikleri çiçeklerden biri de nergistir. Daha çok beyaz ve sarı renkli taç yaprakları, çiçek kısmının yuvarlak olması, suya ihtiyaç duyması, taç yapraklarının yere yakın ve eğik olması, kokusuz ve meyvesiz olması, ince ve zarif görüntüsü açısından kullanılmıştır. 📌Bu bakımdan nergisin klasik Türk şiirindeki temel işlevi; sevgilinin gözü ile benzerlik ögesi olarak değerlendirilmesine dayanır. 'Bu ne yüzdür bu ne gözdür bu ne zülf ü bu ne bâlâ Zencerek motifinin taşıdığı simgeler 📌Birbiri içinden geçerken hiyerarşik bir güzenle bir alttan bir üstten geçen iplerin oluşturduğu, yeri geldiğinde girift bir yapıya dönüşebilen bir motiftir. 📌Bu motif genel olarak güç, birlik ve saadeti simgeler. 📌Genel olarak zencerek dense de usta ağzı ile saadet düğümü ismi de verilir. 📌Devamlılığı, devinimi ve sonsuzluğu simgeleyen bu motif, antik Yunan, Roma ve Bizans ikonografisinde de kullanılmıştır. Bu motif kitap süslenmelerinde, anadolu Beylikleri devri ve erken Osmanlı sikkelerinde muhtelif unsurlar ile birleştirilip kullanılmaya devam edilmiştir. İstanbul'da zencerek motifine nerelerde rastlarız? 📌Orta Asya sanatında kullanılan, tezhip ve kalem işi sanatında da sıklıkla karşımıza çıkar. 📌Zencerek günümüzde tıp sembolü olarak kullanılmaktadır. Sonsuz ve sağlıklı yaşamın simgesi Lokman Hekim tabiri ile özdeşir. 📌Şifa taslarında da kullanılan bu motif, tıp dünyasınca benimsenmiştir. Motifin başı yılan başı, sonu da yılan kuyruğu olarak resmedilmiştir. Bunun kullanımı Orta Asya kültüründen gelmektedir. 📌Selçuklu şifahanelerinin duvarlarında yılan şeklinde geçme motifin kullanılması olması da bu geleneğin bir tezahürü. Bu motifin en ilginç örneklerinden biri Topkapı Sarayı Müzesi'nde bulunur. 3. Ahmed Çeşmesinin üzerinde bulunan motif ise mermer üzerine işlenmiştir.Minyatürler ve kalem işi sanatımızda da kaşımıza çıkar. 3. Ahmed Çeşmesi'ne nasıl gidilir?

İstanbul’un tarihi dokusuna renk veren motifler

KİLİN