İstanbul'un tarihi kasırları

Boğaziçi'nde, Küçüksu ile Göksu derelerinin arasındaki alanda bulunan Küçüksu Kasrı'nın bulunduğu yörenin yerleşim tarihi Bizans dönemine dek iner. Osmanlı döneminde padişahın has bahçelerinden biri olan Küçüksu ve çevresini, Sultan IV. Murad'ın çok sevdiği ve buraya 'Gümüş Selvi' adını verdiği bilinir. Göksu Kasrı da denilen bu kasr-ı hümâyun, Göksu ve Küçüksu derelerinin arasındaki arazide deniz kıyısında bulunur. 1857 yılında yapımı tamamlanan Küçüksu Kasrı, 15 x 27 m. bir alan üzerine yığma tekniğiyle ve *kâgir olarak yapılmıştır. *Kâgir: Taş ya da tuğladan yapılmış olan (yapı, duvar vb.). Bodrumuyla birlikte üç katlı olan kasrın bodrum katı; kiler, mutfak ve hizmetkarlara ayrılmış, diğer katlarsa bir orta mekana açılan dört oda biçiminde düzenlenir. Bu özelliğiyle geleneksel Türk evi plan tipini yansıtan yapı, genellikle dinlenme ve av amaçlı olarak kullanılan bir 'biniş kasrı' niteliğindedir. Devlete ait diğer saray yapılarının tersine yüksek duvarlarla değil, dört yönde kapısı olan ve döküm tekniğiyle yapılmış zarif demir parmaklıklarla çevrilidir. Sultan Abdülaziz döneminde cephe süslemeleri elden geçirilerek zenginleştirilmiş; kabartmalarla süslü ve hareketli deniz cephesinde, bu cepheye yaslanmış şadırvanlı küçük havuzunda ve merdivenlerinde Batılı süsleme motifleri kullanılmıştır. Oda ve salonlar değerli sanat eserleriyle döşenmiş, Avrupa'dan sipariş edilen mobilyalara yer verilmiştir. 1992 yılında başlatılan kapsamlı bir restorasyon projesiyle Küçüksu Kasrı'nın denize kayması engellenerek, 1996 yılında yeniden müze-saray olarak ziyarete açıldı. Kasrın hemen yanı başındaki iskele, çeşme meydanı ve özgün bahçenin geçmişte olduğu gibi halkın eğlenip dinlenebildiği bir mesire kimliğine kavuşturulması amacıyla çeşme civarında ziyaretçilere kafeterya hizmetleri verilirken, genişletilen rıhtım ulusal ya da uluslararası nitelikteki resepsiyonlara tahsis edilebiliyor. Pazartesi günü hariç her gün, 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Adres: Göksu, Küçüksu Cd., 34815 Beykoz/İstanbul, Türkiye Beşiktaş, Yıldız ve Nişantaşı arasında kalan Ihlamur Vadisi'nin, 18. yüzyılda, Tersâne Eminlerinden Hacı Hüseyin Ağa'ya ait olan ve bu yüzden 'Hacı Hüseyin Bağları' adıyla tanınan bir mesire yeri olduğu bilinir. Sultan III. Ahmed döneminde padişaha ait bir 'Hasbahçe'ye dönüştürüldüğü halde 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar 'Hacı Hüseyin Bağları' olarak bilinen bu alan, Sultan I. Abdülhamid ve Sultan III. Selim dönemlerinde de ilgi çekmiştir. Sultan Abdülmecid'in Osmanlı tahtına geçmesiyle birlikte, Ihlamur Mesiresi'nin bulunduğu bu alanda Ihlamur Kasırları'nın yapımına başlanır. Yer yer yüksek çevre duvarları ve bazı kısımlarda da döküm parmaklıkların sınırladığı 24.724 m²lik ağaçlıklı bir alan içinde yer alan iki yapı; yapıldıkları 1849-1855 yıllarından bu yana kimi zaman 'Nüzhetiye' kimi zaman da 'Ihlamur Kasırları' adıyla anılır. Ana yapı olan Merasim Köşkü; ön cephesinde, dönemin beğenisini yansıtan Barok çizgiler taşıyan merdiveni, ilginç ve hareketli kabartmalarıyla çarpıcı bir mimarlığa sahiptir. Giriş Salonu ile her iki yanında yer alan birer odadan oluşan kasrın iç süslemelerinde; Osmanlı sanatında 19. yüzyılda tercih edilen Batılı dekorasyon anlayışına uygun bir süsleme programı uygulanmıştır. Avrupa'nın çeşitli üsluplarındaki mobilyalar ve döşeme öğeleriyle belirli bir bütünlük sağlanmıştır. Maiyet Köşkü ise; diğerine oranla daha az süslü bir yapı olmasının yanı sıra, bir orta sofaya açılan köşe odalarından oluşan mekân düzenlemesiyle daha geleneksel bir şema sergiler. Maiyet Köşkü'nün odalarında duvarlar farklı renklerde ve mermer görünümü veren şutuk işçiliği ile kaplanmıştır. Ihlamur Kasırları'nın Merasim Köşkü bir müze-saray olarak ziyarete açık tutulmakta, Maiyet Köşkü ise kışlık kafeterya olarak düzenlenmiş bulunmaktadır. Pazartesi günü hariç her gün, 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Adres : Teşvikiye, Ihlamur Yolu, 34357 Şişli/İstanbul, Türkiye Osmanlı devrinden kalan ve Dolmabahçe ile Beylerbeyi Saraylarından da önce yaptırılan Beykoz Mecidiye Kasrı, İstanbul'un eski kasırlarındandır. Boğaz'ın Asya kıyısında, Beykoz'da, Hünkâr İskelesi mevkiindedir. Beykoz Mecidiye Kasrı, Boğaziçi'nin ilk kâgir ve yeni üslûpta inşâ edilmiş, mimarî özellikleriyle sanat değeri olan bir yapıdır. Beykoz Mecidiye Kasrı, Sultan Abdülmecid için Mısır Valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa tarafından 1845 yılında yaptırılmaya başlanmış ve paşanın ölümü üzerine, 1854'te oğlu Said Paşa tarafından tamamlatılarak padişaha hediye edilmiştir. Kasır, Osmanlı geleneğinde var olan 'serdab köşkleri'nin 19. yüzyıl uygulamalarına güzel bir örnektir. Cephe kaplamasında İtalya'dan ithal edilen taşlar ile yerli beyaz mermer kullanılmıştır. İki katlı, yarı kâgir ve simetrik bir düzeni olan Beykoz Mecidiye Kasrı'nın ön cephesi neoklasik bir tarza sahiptir. Kasrın Sultan II. Abdülhamid döneminde çekilmiş fotoğraflarında; varaklı mobilya takımları, Hereke kumaşlarından döşeme ve perdeleri, Baccarat vazoları ve büyük kristal şamdanlarıyla zengin bir şekilde döşenmiş olduğu görülür. Ayrıca kasrın içi çok değerli renkli somakilerle tezyin edilmiştir. Bir saltanat yapısı olarak Sultan Abdülaziz'den itibaren Osmanlı padişahlarının zaman zaman bizzat kullandığı ve misafirlerini ağırladığı bir işlev görmekle birlikte kentin dışında ve temiz havası olan bir yer olduğu için kamu hizmetine tahsis edilmiştir. Önce Dârü'l-eytâm (yetimler yurdu) haline getirilir. 1920'li yıllarda ise trahomlu (göz hastalığı) hastalar için kullanılan yapı, 1953'te prevantoryum haline getirilir. 1963'te prevantoryum kapatılmış ve kasır Beykoz Çocuk Göğüs Hastalıkları Hastahanesi'ne dönüştürülmüştür. Osmanlı'nın yetimler yurdu: Dârüleytâm hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz. Beykoz Mecidiye Kasr-ı Hümâyûnu, 23 Aralık 1997 tarihinde TBMM Millî Saraylara bağlanmış, 2010 yılında başlayan restorasyon çalışmaları 2016 yılı başında bitirilmiş ve 11 Nisan 2017 tarihinde müze olarak ziyarete açılmıştır. Pazartesi günü hariç her gün, 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilmektedir. Pazartesi günleri kapalıdır. Adres: Yalıköy, Beykoz Kasrı, 34820 Beykoz/İstanbul, Türkiye Haliç kıyılarını süsleyen Aynalıkavak Kasrı, Osmanlı döneminde 'Aynalıkavak Sarayı' ya da 'Tersane Sarayı' olarak bilinen yapılar grubundan günümüze ulaşabilen tek örnek. Tarihsel kaynaklarda, yörenin Bizans döneminde de imparatorlara ait bir dinlenme yeri olduğu belirtilir. Merhume Gevheri Osmanoğlu ve varisleri, 1984 senesinde saz, nota ve taş plaktan oluşan koleksiyonlarını sergilenmek üzere, Aynalıkavak Kasrı'na bağışlar. Bunun üzerine, Aynalıkavak Kasrı'nın, Sultan III. Selim'in yaşayıp besteler yaptığı bir mekân olması sebebiyle, bir Türk musikisi merkezi yapılması projesi doğar. Aynalıkavak'ın duvarlarındaki Osmanlı musikisi haberimizi okumak için tıklayın. 17. yüzyıldan itibaren Haliç kıyılarını süsleyen ve günümüzde Aynalıkavak Kasrı adıyla tanınan yapı, Osmanlı İmparatorluğu döneminde 'Aynalıkavak Sarayı' ya da 'Tersane Sarayı' olarak bilinen yapılar grubundan günümüze ulaşabilen tek örnektir. Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'u fethinden sonra, Osmanlı sultanlarının da ilgisini çeken bu büyük koruluk, bölgede kurulan Osmanlı Tersanesi'nden dolayı 'Tersane Hasbahçesi' adıyla anılmaya başlamıştır. Tarihsel süreç içinde padişahların yaptırdığı kasırlarla gelişen ve 'Tersane Sarayı' olarak anılan bu yapılar topluluğu; 17. yüzyıldan başlayarak 'Aynalıkavak Sarayı' olarak da adlandırılmıştır. Ağırlıklı olarak 19. yüzyıl saray, köşk ve kasırlarından oluşan Aynalıkavak Kasrı geleneksel mimarisi ve dekorasyon özellikleriyle son derece ayrıcalıklıdır. Divanhane ve Beste Odası'nda pencere üstlerinden dolaşan bir frizde dönemin tanınmış şairleri Şeyh Gâlib ve Enderûnî Fâzıl'ın, kasrı ve III. Selim'i öven şiirleri Hattat Mehmed Esad El Yesârî tarafından ta'lîk hat ile yazılmıştır. Deniz cephesinde iki, kara cephesinde tek katlı kütlesiyle Osmanlı klasik mimarlığının son ve ilginç yapılarından biri olan Kasır; süsleme açısından da çağının beğenisini yansıtmakta, özellikle besteci Sultan III. Selim dönemi kültürünün pek çok öğesini bünyesinde barındırır. Bu dönemin özelliği olan revzenli tepe pencereleri, geniş saçaklı çatıları, iç dekorasyonda bulunan yerleşik sedir düzenlemeleri, geleneksel ısıtma biçimini oluşturan mangalları artık yok olmuş bir yaşam biçiminin görünümlerini sergilemektedir. Restorasyonu ve tefriş çalışmaları tamamlanarak 5 Kasım 2010 tarihinde ziyarete açılan Aynalıkavak Kasrı'nın alt katı, Sultan III. Selim'in sanatkar ve musikişinas kişiliğine uygun olarak tarihi Türk çalgılarının sergilendiği bir müze haline getirilmiştir. Pazartesi günü hariç her gün, 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilmektedir. Pazartesi günleri kapalıdır. Adres: Hasköy, Aynalı Kavak Cd., 34445 Beyoğlu/İstanbul Levent ve Ayazağa semtlerini birbirine bağlayan ana yolun sağında bulunan Maslak Kasırları'nın yer aldığı çevrede ilk yapılaşmaların, Sultan II. Mahmud döneminde başladığı, bölgenin sultanlara ait bir av ve dinlenme yeri olarak kullanıldığı bilinmektedir. Şehzadelik yıllarında Sultan II. Abdülhamid'e tahsis edilmiş olan Maslak Kasırları, Sultan'ın Osmanlı tahtına çağrılmasına tanık olmuştur ve bu yönüyle Osmanlı tarihi açısından özel bir önem taşır. 170 dönümlük orman arazisinin ortasında yeşilin tüm tonlarını barındıran bir koruluğun içinde yer alan Maslak Kasırları'ndan günümüze; Kasr-ı Hümâyûn, Mâbeyn-i Hümâyûn ve Limonluk, Çadır Köşk ve Paşa Dairesi gelebilmiştir. Boğaziçi'nin Karadeniz'e açıldığı noktayı çok iyi görebilen bir konumda, çevrelerindeki yeşil örtüyle bütünleşen bu yapılar, 19. yüzyıl sonları ahşap Osmanlı konut mimarlığı ve süslemeciliğinin seçkin örneklerini oluşturmaktadır. Günümüzde Kasr-ı Hümâyûn, eldeki belge, anı ve eski fotoğrafların ışığında onarılarak bir müze-saray olarak geziye açılmış durumdadır. Mâbeyn-i Hümâyûn ve ona bağlantılı Limonluk ile Çadır Köşk ve bahçesi de aynı biçimde ele alınarak onarılmış ve ziyaretçilerin oturup dinlenebilecekleri birer kafeterya kimliğine kavuşturulmuşlardır. Limonlukta özellikle kış aylarında çiçek açan kamelyalar kentte türlerinin en yaşlı örneklerini oluşturmaktadır. Pazartesi günü hariç her gün, 09:00-17:00 saatleri arasında ziyaret edilebilir. Adres: Darüşşafaka, Büyükdere Cd., 34398 Sarıyer/İstanbul

İstanbul'un tarihi kasırları

KÜÇÜKSU KASRI