Leonardo da Vinci'nin 20 tıp çizimi

Leonardo 1452'de Floransa yakınlarındaki Vinci köyünde dünyaya geldi. Vinci adı, Vincio Irmağı kenarında yetişen sazdan geliyordu. Öyle ki gerek kodekslerinde, gerek Mona Lisa gibi yapıtlarında soyadını simgeleyen bu sazların girişik desenlerini kullanmıştır. 5-6 yaşındayken bir mimarın yanında çalışmış, ilk hesap, geometri ve yapı bilgilerini bu mimardan öğrenmiştir. 14-15 yaşlarındayken Verrocchio'nun çırağı olmuş, atölyesinde çalıştıktan sonra doğal fenomenlere olan ilgisi büyümüştür. 1472'de ise bağımsız çalışmaya başlamıştır. Dükün sarayında matematikçi Pacioli ile tanıştı, Milano'nun Fransızlarca ele geçirilip düşürülmesine kadar 20 yıl ona hizmet etti. Mühendis, ressam ve yontucu olarak görev yaptı. Venedik'e geçen Leonardo, Türk hücumlarına karşı İzonzo tepelerinde istihkâmlar yapma görevini aldı. Sultan II. Beyazıt'a (1502) Boğaziçi için bir köprünün projesini gönderdi. 1506'da Milano'ya döndü, ilk büyük anatomi kitabını yzdı. 1515'de yorgun ama üretken olarak Fransa kralının davetini kabul eden yaşlı usta, son yıllarını Cloux'da geçirdi. Sağ elinin parmaklarına felç gelen Leonardo, resim ve heykeli bırakarak; park yapmak, sulama kanalları inşa ettirmek gibi eylemlerin plan projelerinde çalıştı. 2 Mayıs 1519'da vefat etti. Çizimleri, düşünceleri ve icatları bizlere Leonardo da Vinci'nin iyi okullarda okuduğunu düşündürüyor olsa da aslında hiçbir zaman okula gitmedi ve tüm eğitimini evde aldı. Dünya üzerinde en fazla replikası yapılmış olan iki resim de (Mona Lisa ve The Last Supper -Son Akşam Yemeği) da Vinci tarafından çizildi. Elden ele dolaşma mevzusu uzun olan el yazmalarının bazıları 19. yüzyılın sonlarında bulundu, çevrildi ve yayımlandı. Kelimeleri duyduğu gibi yazdı, Latinceyi 40 yaşından sonra kendi çabasıyla öğrendi. Bu dildeki geometri, optik, fizik ve tıp kitaplarını okudu. Leonardo, Harvey'den 100 yıl önce kanın dolaşımını keşfetti. Güncelerinde rastladığımız 'Güneş hareket etmiyor' ifadesinde, Leonardo'nun, daha sonra Galileo'nun başını kiliseyle onca derde sokacak Kopernik kuramlarını önceden bulduğunu görürüz. Leonardo da Vinci, ateşi evrendeki en büyük güç saymıştır ve asıl adı Lionardo'dur. İsmi hecelere ayrıldığında her hece ateş anlamına gelir. Şöyle ki: li-on-nar-do. 'Lion' ateş grubunun burcu, 'Nar' Arapça'da ateş, 'od' da yine Eski Türkçe'de ateş anlamındadır. Da Vinci'nin ölümünden sonra biz insanlara kalan belki de en önemli hatıraları meşhur not defterlerinde saklıdır. Enteresan olan ise notlarını sağdan sola ve tersten yazması. Bu da notlarını ancak aynayla okunabilir hale getirmiştir. Bu konudaki bir iddia solak olduğu için bu şekilde yazmayı tercih etmesidir. Kadavraları parçalayarak insan anatomisi üzerinde de çalışmalar yapmıştır. ' Sadece damarların nasıl çalıştığının işlevini anlayabilmek için, on tane ceset açmak zorunda kaldım' diyordu Da Vinci notlarında. Yaşamı boyunca 30'u insan olmak üzere 100'ü aşkın kadavrada yaptığı anatomi çalışmaları sonucunda 779 anatomik çizim gerçekleştirmiştir. Da Vinci anatomi konusunda yapmış olduğu çalışmalar sırasında dikkat çekmemek için genellikle gece çalışmayı tercih etmiştir. Günümüze kadar Leonardo'nun omurga çizimlerinden daha iyisi yapılamadı. Leonardo'nun omurga çizimi tarihte yapılmış anatomik olarak hatasız ilk omurga çizimi olarak kabul ediliyor. İki boyutlu çizimler göz önüne alındığında bugün bile bundan daha başarılı bir çizim yapmak mümkün değil. Leonardo öldüğünde anatomi çalışmalarını henüz tamamlamamıştı. Yaptığı detaylı çizimleri asistanı Francesco Melzi'ye bıraktı. Leonardo'nun kafatası çizimi ve kafatası fotoğrafları ile neredeyse aynı. 1489 tarihli bir defterde bir çok kafatası çizimi bulunuyor. Leonardo bu çizimleri yapabilmek için kadavraların yüzlerini kesmiş. Yüz kemiklerini anatomik yapılarına zarar vermeden kesmek oldukça zor. Leonardo bu işlemi yaparken kullandığı bıçakları da bu defterlerde resmetmiş. Kan akışı ve kalp ile ilgili çalışmaları ise kayboldu. Ana rahmindeki bebeklerin resimlerini çizdiği dönemde, Papa'ya şikâyet edilmiş ve üç ceset açtığı anlaşılmıştır. Daha sonra şehri terk etmek durumunda kalmıştır. Bu çalışmaları ile rahimdeki bebeğin hiç bilinmeyen bilimsel çalışmalarını başlatmıştır. Bugün anatomistler Leonardo'nun anatomi bilgisinin çağının 300 yıl ilerisinde olduğuna inanıyor. Leonardo'nun çizimlerinden daha detaylı anatomik görüntüler ancak yakın zamanda üç boyutlu görüntüleme teknolojilerinin geliştirilmesi ile elde edilebildi. Leonardo ne denli doğru çizimler yapmak istese de orta çağın bazı inançlarından etkilenmiştir. Kontak lens düşüncesi üzerine çalıştı. Işığın dalgasal nitelikte devinme olasılığı üzerine de çalıştı. Renklerin uzaklık-yakınlık etkisine göre ufka doğru soluklaştığını buldu. Fotoğraf makinesinin icadına giden yolu da Leonardo da Vinci açmıştır. Leonardo ne denli doğru çizimler yapmak istese de orta çağın bazı inançlarından etkilenmiştir. Leonardo da Vinci, matematikçi olmayanların yazılarını okumasını istemezdi. O'na göre makine icat etmek, resim için eskiz yapmak, anatomiyi incelemek, evreni kopyalamak benzer şeylerdi. Hepsinde her öğeyi parçalarına ayırıp, özelde evrenseli aramak gerekiyordu. Da Vinci'nin son sözleri ise 'Eserlerim ulaşmaları gereken doruk noktasına ulaşamadı...' olmuştu. Da Vinci sadece kendi döneminin dikkatini çekmemiştir. Ölümünden 500 yıl sonra Parapsikolojinin yaratıcısı Sigmund Freud onun hakkında şöyle diyecektir: 'Hakikaten büyük Leonardo, yaşamı boyunca birden çok açıdan çocuk kaldı; aslında tüm büyük adamların çocukluklarının bir bölümünü saklı tutabildikleri de söylenebilir. O da yetişkin olduğunda bile oynamayı sürdürdü ve bu da onun çağdaşlarına çoğu kez garip ve anlaşılmaz görünmesinin bir başka nedeniydi.'