Londra'daki kayıp Osmanlı Cami

MAZLUM OSMANLI PADİŞAHI: SULTAN ABDÜLAZİZ ◾ Osmanlı tahtının varislerinden biri olan Abdülaziz, küçük yaştan itibaren eğitimine önem verilmiş ve bu anlamda yetiştirilmiş bir şehzadedir. Abdülaziz Han; II. Mahmud'un oğlu, Sultan Abdülmecid'in kardeşidir. Annesi, Osmanlı döneminin güçlü kadınlarından Pertevniyal Valide Sultan'dır. ◾ 1830 senesinde 7 Şubat gecesinde, İstanbul'da dünyaya gelir. Sultan Abdülaziz, abisi Abdülmecid'in vefatından sonra 31 yaşındayken tahta geçer ve tam 15 yıllık bir saltanat sürer. Pertevniyal Valide Sultan kimdir? Pertevniyal Valide Sultan, II. Mahmut'un eşi ve Sultan Abdülaziz'in annesidir. Avrupa'yı ziyaret eden ilk padişah: Sultan Abdülaziz SULTAN ABDÜLAZİZ'İN AVRUPA SEYAHATİNİN İLK AYAĞI: FRANSA ◾ Osmanlı sultanları, seferler haricinde Avrupa seyahatlerine çıkmayı tercih etmemişlerdir. Fakat bu durum Sultan Abdülaziz'in 1867 yılında Fransa'ya gitmesiyle değişecek ve bir ilk olarak kayıtlara geçecektir. ◾ Fransa Kralı III. Napolyon; Milletlerarası Paris Sergisi'ne dönemin padişahı Abdülaziz Han'ı da davet eder. O, aynı zamanda usta bir ressamdır ve Avrupa'ya giderek bir ilki gerçekleştirecektir. ↪ Osmanlı'nın 32. padişahı Abdülaziz'in, Avrupa'ya bir sefer için değil bir seyehat için gitmesi tarihi bir değeri taşımaktaydı. III. Napolyon kimdir? III. Napolyon, 1848-1852 yılları arasında Fransa Cumhurbaşkanlığı yapmış, sonrasında bir darbe ile imparatorluğunu ilan etmiştir. Son Fransa İmparatoru olarak 1870'e kadar hüküm sürmüştür. YANINDA YEĞENLERİ DE VARDI ◾ İlk defa bir sefer harici yurtdışına çıkacak olmanın tereddütünü yaşayan Sultan Abdülaziz'i ikna etme görevini dönemin önemli Sadrazamı ve Hariciye Nazırı Ali ve Fuat Paşalar üstlenir. ◾ Avrupa gezisine 56 kişilik bir ekip ile yola çıkan padişahın yanında; Sultan'ın veliaht yeğeni Şehzade Murad ve ileride Osmanlı tahtına geçecek olan Şehzade Abdülhamid dahi vardır. Ayrıca İstanbul Şehremini Ömer Faiz Efendi ve mimar ve sanatçı camiasından önemli isimler bu ekibe dahil edilir. ◾ Sultan Abdülaziz'in Avrupa gezisi tam 47 gün sürer. Neredeyse iki aya yakın devam eden seyahate dair Cemal Kutay '47 Gün Sultan Abdülaziz'in Avrupa Günlüğü' adlı eserini kaleme alır. Cemal Kutay kimdir? 1909 yılında Konya'da dünyaya gelen önemli bir tarihçi veyazardır. 9 Osmanlı padişahı ve hürmet ettikleri alimler SEYAHATİN İKİNCİ DURAĞI ◾ Osmanlı'nın en büyük dehalarından biri olan Sultan Abdülaziz, ilk durağı Paris'in ardından İngiltere, Belçika, Prusya ve Avusturya - Macaristan'a gibi Avrupa ülkelerini ziyaret eder ve bu devletleri yakından tanıma fırsatı bulur. ◾ Padişahın Fransa'dan sonra ikinci durağı Avrupa'nın en önemli ülkelerinden biri olan İngiltere olur. Bu güzide memleketin başkenti Londra'ya ulaşan halife, Fransa'da olduğu gibi büyük bir coşku ile karşılanır. Sultan Abdülaziz'in halife olması İslam dünyasının ilk Osmanlı halifesi Yavuz Sultan Selim olmuştur. Sultandan sonra halifelik Osmanlı'da devam etmiş ve Abdülaziz de 1860 da halifeliği devralmıştır. Görsel: Sultan Abdülaziz ve Kraliçe Victoria'nın resmediliği bir tablo. SULTAN ABDÜLAZİZ'İN LONDRA ZİYARETİ ◾ Şanlı İmparatorluğun 32. padişahı, İngiltere'nin gözde yapısı Buckingham Sarayı'nda ağırlanır. Abdülaziz Han, kendisinin bestelemiş olduğu 'Valse Davet' ile karşılanır. ◾ Fransa ve İngiltere Kral ve Kraliçeleri, İslam'ın halifesi için adeta 'en iyi ağırlama' yarışına girerler. Hatta İngiltere Kraliçesi Viktoria'nın yaşadığı Windsor Sarayı'nda Abdülaziz Han adına görkemli bir ziyafet dahi verilir. Kraliçe Viktoria kimdir? Victoria, 20 Haziran 1837'den 1901'deki ölümüne kadar Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Krallığı'nın kraliçesi olarak anılmıştır. Viktoria dönemi olarak bilinen 63 yıl yedi aylık saltanatı, önceki tüm İngiliz hükümdarlarından çok daha uzundur. Windsor Sarayı nerede? Windsor, tarihin en uzun süreli ikamet halinde bulunan sarayı olarak bilinir. Buckingham Sarayı ve Edinburgh'daki Holyrood Sarayı ile beraber Britanya monarşisinin resmi ana rezidanslarından biridir. Görsel: Buckingham Sarayı 10 Padişah'tan 10 Şiir İNGİLTERE KRALİÇESİ İLE SOHBET ◾ Sultan Abdülaziz İngiltere seyahati esnasında Kraliçesi Victoria ile birtakım görüşmeler de gerçekleştirmiştir. Yine bir ziyaret esnasında Londra'da yapılacak Aziziye Camii konusu görüşülecektir. ◾ Kraliçe Victoria, aynı zamanda Hindistan'ın İmparatoriçesi'dir. Başta Britanya olmak üzere Hindistan'da da Müslümanların durumu sıkıntılıdır. İki ülke yöneticisi bu konular başta olmak üzere siyasi meseleleri de ele alırlar. Britinya neresi? Britanya'yı bugün Birleşik Krallık olarak bilmekteyiz. Avrupa anakarasının kuzeybatı kıyılarında, kuzeybatı Avrupa'da egemen bir ülkedir. Birleşik Krallık; İngiltere, İskoçya, Galler ve diğer ülkelerden İrlanda Denizi ile ayrılan Kuzey İrlanda olmak üzere dört kurucu ülkeden oluşmaktadır. LONDRA'DAKİ KAYIP CAMİ ◾ Abdülaziz - Victoria ile görüşmeleri esnasında Sultan, halifelik sıfatıyla Londra'da bir cami inşa ettirmek istediğini dile getirir. Bu teklifi duyan kraliçe bu fikre memnuniyet ile karşılık verir. ◾ Fakat bir şartı vardır; Londra'da yapılacak camiye karşın çağları aşan medeniyetlere ev sahipliği yapan İstanbul'da bir Anglikan kilisesi yapılacaktır. Anglikan ne demek? Anglikan, Avrupa'da 16. yüzyılda gerçekleşen reform sonucu ortaya çıkan bir kavramdır. Anglikan kilisesi gerçekleşen reformlar ile birlikte ortaya çıkmıştır. Anglikan kilisesi zamanla Katolik kiliseden ayrılmış ve böylece bu kiliseler az rastlanır ulusal bir kilise statüsüne yükselmiştir. Rusya'da İslam'ın ilk meşalesi: Galiye Medresesi AVRUPA'NIN GÖBEĞİNDE OSMANLI ESERİ ◾ Kraliçe Victoria, cami inşası için Londra'da bulunan Regent's Park'ın batısında kalan bölgedeki büyükçe bir araziyi hibe eder. Osmanlı hükümeti, bu topraklarda külliye inşa ettirmek ister. Fakat eldeki imkanlar bir İslam kompleksi yapmak için yeterli değildir. ◾ 1868 yılında İstanbul'da Anglikan usulü Kırım Kilisesi'nin inşası tamamlanırken, Londra'da da tamamiyle Türk işçiliği ve üslubuna sahip 'Aziziye Camii' inşa ettirilir. Kırım Kilisesi nerede? Beyoğlu'na bağlı bir semt olan Tophane'de; 1868 yılında Victoria ve Abdülaziz'in anlaşması sonucu, 'Kırım Savaşı'nda ölen İngilizlerin anasına' inşa edilen Anglikan kilisesidir. Regent's Park nerede? İngiltere'nin en büyük oyun alanına sahip Regent's Park, Londra'da bulunur. Aynı zamanda park, bölgenin en büyük hayvanat bahçesini de bünyesinde barındırmaktadır. 50 YIL FAALİYET GÖSTEREN CAMİ ◾ 1868 yılında bizzat Sultan Abdülaziz tarafından inşa ettiren cami için ülkemizden maaşlı imamlar gönderilir. Fakat vakfiyesinde yer alan bilgilere göre cami bölgede sadece 50 yıl süreli faaliyet göstermiştir. ◾ 1924 yılı geldiğinde bu güzide caminin düzeni alt üst olur. Bu sene içinde Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti'nin lağvedilmesinin ardından imamların maaşı kesilir. Herhangi bir yerden geliri olmayan son imam da Türkiye'ye dönünce cami görevlisiz kalır ve kaderine terk edilir. ◾ Sonraki yıllarda camiye, Mısır'dan adı Aziz Mısrî adında bir zat gelir ve Sultan Abdülaziz'in mirası camiyi açtırır. Hatta belli bir süre kadar buraya Mısır'dan imam yolladığı da bilinmektedir. Şer'iyye ve Evkaf Vekâleti nedir? Şer'iyye yani din; evkaf yani vakıf işleri manasına gelen Osmanlı döneminde de var olan eski bir bakanlıktır. Lağvetmek ne demek? Arapça kökenli lağvetmek kelimesi, 'Yasanın geçersiz kılınması, ortadan kaldırılması, hükümsüz kılmak ve dağıtmak' manalarına gelmektedir. Türkistan'ın gözbebeği 10 cami ◾ Günümüzde ise Aziziye Camii, Aziz Mısrî'nin adıyla anılmaktadır. Bunun nedeni imamların halen Mısır'dan gelmesi ve cemaatin sadece Araplardan oluşmasıdır. Fakat adı London Central Mosque ya da Regent's Park Mosque olarak değiştirilmiştir. ◾ İlginç olan kısım vakfiyesinde ne Sultan Abdülaziz'den ne de yapılış amacından bahsedilmiştir. Hatta inşa yılının 1974 olarak belirtildiği görülmektedir. ◾ Daha sonra bu meseleden haberdar olan Londra'daki Müslümanlar Sultan Abdülaziz adına bir binayı satın alıp camiye çevirmişler ve 'Aziziye Camii' adını vermişlerdir. Aziz Mısrî kimdir? Aziz Mısrî Paşa Mısır kökenli bir devlet adamıdır. Görsel: Sonradan Sultan adına yaptırılan Aziziye Camii