Müslüman bilim adamları ve buluşları

Ebu Firnas, 810-887 yılları arasında yaşamış Endülüslü bir Müslüman âlimdir. Kurtuba'da tahsil gören Firnas, zamanın çoğu âlimi gibi birçok alanda kendini geliştirdi. O aynı zamanda şair, astrolog, müzisyen, astronom ve mühendisti. Kendisine en büyük ünü kazandıran girişimi, insanı havada taşıyabilecek uçan bir makine inşa etmesiydi. Tarihte uçan ilk makineyi yapan ve uçma konusunda gerçek bir girişimde bulunan ilk kişi, 9. yüzyılda yaşayan Kurtubalı Abbas ibn Firnas'tı. Meraklı ve araştırmacı bir karaktere sahip olan Firnas, birçok keşfiyle çağdaşlarının dikkatini çekti ve devrin hükümdarı tarafından kendisine 'hakim-ül endülüs' unvanı verildi. Abbas ibn Firnas'ın uçuş denemeleri Abdullah bin Ahmed el-Baytar, Endülüs'ün Mâleka şehrinde, yetiştirdiği âlimlerle tanınan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İbnü'l-Baytâr lakabını ise babasının veterinerliğinden dolayı aldı. İlk öğrenimini babasından gördü. Dinî ve naklî ilimleri okuduktan sonra botaniğe ilgi duydu. Onun botanikçi olmasındaki en önemli pay, yirmi yaşına kadar birlikte çalıştığı, daha çok İbnü'r-Rûmiyye diye tanınan İşbîliyeli Ebü'l-Abbas Ahmed b. Muhammed en-Nebâtî'ye aittir. Hocası Ebü'l-Abbas'ı örnek alarak Akdeniz havzasındaki ülkelerde araştırma yapmak amacıyla uzun sürecek bir yolculuğa çıktı. Kuzey Afrika'dan başlayıp, Fas, Tunus, Cezayir ve Trablus şehirlerini dolaştıktan sonra Anadolu'ya ulaşıp Selçuklu ve Bizans hakimiyetindeki bölgeleri gezerek tıp, ecza ve botanik âlimleriyle tanıştı. İbnül Baytar'ın bilime katkıları Seyahat dönüşü artık çağının en büyük botanikçisi kabul edilen İbnü'l-Baytâr topladığı zengin bitki koleksiyonuyla İskenderiye'ye gitti. Burada büyük itibar görerek Mısır botanikçileri başkanı (reîsülaşşâbîn) unvanını aldı. Hala varlığını sürdüren ilk ilaç kullanım ansiklopedisi olan 'Bitkisel İlaç ve Gıdalar Sözlüğü'nü yazdı. İbnül Baytar'ın sağlıklı yaşam için kullandığı bitkiler 'Bilimsel gözlem'in ve 'trigonometri', 'izdüşüm geometrisi' gibi birçok matematik alanının öncüsü olarak kabul edilen Ebü'r-Reyhân Muhammed b. Ahmed el- Biruni, Hârizm'in merkezi Kâs'ta doğdu. Biruni'nin çoğu kaybolan 146 kitabının yarıya yakını astronomi ve 20'si matematik alanındadır. Diğer bilim alanlarında birden fazla kitap yazdığı biliniyor. Biruni'nin çocukluğundan beri araştırmacı bir ruha sahip olduğu, çeşitli konuları öğrenmek için aşırı bir istek duyduğu bilinir. Kendi kendini yetiştirdi. Bu husus, onun sahip olduğu araştırma ruhu ve ilmi tecessüsün yanı sıra erken yaşlarda eser vermiş olmasından da çıkarılabilir. Nitekim ilk rasadını 380'de (990) yaptığına göre daha on yedi yaşında iken ilmî çalışmasını verimli bir noktaya ulaştırabilmiş demektir. Bu rasatlar sırasında güneşe bakmaktan gözlerinin rahatsızlanması ve rasatlarını güneşin sudaki aksine bakarak sürdürmesinden de sahip olduğu azim ve hırsın derecesini anlamak mümkündür. El-Asar'il-Bakiye an'il-Kuruni'I Haliye adlı eserinde Dünya'nın çapı ve çevresini ölçme için önerilen ve kullanılan diagram kavramını matematik, astronomi, coğrafya, geometri ve diğer bilim dallarını kullanarak inceledi. Gün ve gecenin nasıl oluştuğunu ve günlerin değişen uzunluklarını, dünyanın şekli ve güneş etrafındaki hareketine neden göstererek açıkladı. Biruni'nin bilim dünyasına katkıları Semerkant'ın en büyük âlimlerinden olan Gıyaseddin Cemşid, döneminin önemli matematik ve astronomi bilim adamıdır. Simon Stefan, Newton, Kepler gibi birçok bilim adamına atfedilen çalışmanın asıl sahibi olan Gıyasettin Cemşid, astronomi, trigonometri, matematik ve makine bilimi gibi pek çok bilim alanında değerli çalışmaları kaleme aldı. Pi sayısının hesaplanması, binom açılımı, gök cisimlerinin şekillerinin keşfi gibi birçok ilke imza attı. Bilim adamı Kepler'e mal edilen gezegenlerin yörünge elips şeklinde olduğu bilgisi, aslında bu Avrupalı bilim adamından yaklaşık 100 sene önce yaptığı çalışmalarla Gıyaseddin Cemşid tarafından keşfedildi. Gıyaseddin Cemşîd, ondalık kesirleri ilk defa kullanan âlimdir. Simon Stefan'a atfedilen ondalık kesirlerin keşfi aslında Gıyaseddîn Cemşîd'e aitti. Simon Stefan'dan yüz altmış sene önce yaşayan Cemşid, ondalık sayılar üzerinde dört işlemi uyguladı. Avrupa'da ise, bu sistem ancak 16. asırdan sonra kullanılabildi. Bu konudan bahseden Risâlet-ül-Muhîtiyye adlı eserinde, daire çevresi ile yarıçap arasındaki oranı çok açık bir şekilde göstermişti. Ondalık sayılarda virgül işareti kullanmadan, sayının tam kısmı üzerine tam sayı kelimesini koymak suretiyle sayının tam kısmının, ondalık kısmından ayrıldığı ilk defa bu eserde görülür. Onun bulduğu bu değer, kendinden önceki matematikçilerin bulduğu değerden daha doğrudur. Ticari hesaba dair eserinde ise ondalık kesirlerde o, sıhâh tabirleri yerine virgül kullandı. Gıyaseddin Cemşid Kaşi'nin bilime katkıları 17. yüzyılda yaşamış olan Kambur Vesîm döneminin önemli astronom ve hekimiydi. İlmi çalışmalarını Fatih'te Sultan Selim Çarşısı'ndaki hekim dükkânında yaptı. Kambur Vesîm, hastalıkların sadece tedavisi için değil aynı zamanda nedenlerinin de araştırılmasına önem verirdi. Abbas Vesîm Efendi'yi en önemli çalışması verem mikrobunu keşfetmesidir. Abbas Vesîm Efendi'nin verem hakkındaki görüşleri ve mikrobu tarifi, zamanına göre ileri bir seviyeydi. İslam astronomlarının en büyüklerinden Battani'nin ismi Batı kaynaklarında lbetanius, Albategnus veya Albategni şeklinde anılır. 9. yüzyılın ilk yarısında Harran civarındaki Battan'da doğdu. Geometri, teorik ve pratik astronomi ile astrolojide önde gelen alimlerden ve meşhur gözlemcilerden biri olan Battani, güneş ve ay gözlemlerine ait tablolar verip yeni buluşlarını açıkladığı yıldızların yerlerini ve hareketini gösteren çok önemli bir zîc yazdı. Bettânî'yi trigonometri çalışmalarına yönlendiren durum ise gezegenlerin hareketlerini gözlemlemesi oldu. Matematiğin temellerini atan Müslüman bilim adamı Battani, trigonometriyi buldu. Küresel trigonometriyi formülleştiren âlim, bu konuda birçok problemi çözdü. Böylelikle de Batlamyus teorisini yıktı. Küresel trigonometri problemleri için bulduğu çözümler, Batı dünyasında 15. yüzyılın uyanış devri çalışmalarına ışık tuttu. Matematiğin temelini atan Müslüman alim

Müslüman bilim adamları ve buluşları

EBU FİRNAS: İLK UÇAĞI YAPTI