Ramazan'da Osmanlı saray sofralarını süsleyen tatlı

BEREKET AYI RAMAZAN 🔹 İnsanlığı rahmetiyle kuşatan, bereket mevsimi Ramazan ayı, Müslüman alemi tarafından eşsiz bir sevinç ve heyecan ile karşılanmaktadır. 🔹 Gönüllerimiz ve hanelerimize senede bir kez misafir olarak gelen mübarek ayı en güzel şekilde değerlendirmek tüm müminlerin en büyük duasıdır. Kurtuluş ayı olan Ramazan gelmeden; maddi ve manevi, iki ayrı alanda mühim hazırlıklar yapılmaktadır. Kadim Türkistan'da 'Ya Ramazan' geleneği HANELERDE RAMAZAN HAZIRLIĞI 🔸 Manevi hazırlıklar; niyetlerimiz ve inancımız temelli olurken maddi hazırlıklar ise daha çok evlerimizin temizliği ve mutfaklarımızdaki yemeklerin çeşitliliğinden meydana gelmektedir. 🔸 Evlerimizin mutfağı, Ramazan ayında hanemize davet ettiğimiz misafirleri ağırlama hususunda bizler için büyük önem arz etmektedir. OSMANLI MUTFAĞINDA TATLI 🔸 Osmanlı döneminde misafire gösterilen iltizam, günümüzdekinden katbekat daha fazla olmuştur. Bilhassa Ramazan ayında misafir ağırlama hususunda muhtelif çorbalar, yemekler ve tatlılar sofraları çeşitlendirmiş ve farklı geleneklerin de doğmasına vesile olmuştur. 🔸 Osmanlı topraklarında keşfedilen lezzetler ise saray mutfağında pişirilmiş ve geleceğin en somut mirası olarak günümüze kadar ulaşmıştır. Ramazan rotaları: Eyüpsultan RAMAZAN AYINA HAS BİR TATLI 🔸 Köklü bir tarihe sahip olan Osmanlı Devleti'nin saray mutfağı; zerde, ballı derviş lokması, vişneli ekmek kadayıfı, revani, saray kadayıfı, sütlaç, ayva tatlısı, şekerpare ve güllaç gibi tatlılar ile süslenirken rahmet ayı Ramazan'a has bir tatlı olan güllaç öne çıkar. 🔸 Güllaç günümüzde de sofralarımızı süslemeye devam etmektedir. Peki ya bu tatlı yüzyıllara meydan okuyan ve farklı milletlere ev sahipliği yapan Osmanlı sarayına nasıl girdi? GÜLLÜ AŞ 'GÜLLAÇ' 🔸 Farsça kökenli 'güllaç' kelimesi, 'nişastadan yapılan incecik kuru yufka' anlamına gelmektedir. Bu yufkadan imal edilen tatlıya ise aynı ismin verilmesi uygun görülmüştür. 🔸 Osmanlı sarayında bilhassa Ramazan ayında yapılan geleneksel Türk tatlısı olan güllaç, gül ve aş sözcüklerinin birleşmesi sonucu 'güllaç' şeklini almıştır. Nasıl ki sütlaç ismi 'sütlü aş'tan geliyorsa, güllaç tatlısı da 'gül suyu eklendiği' için bu adı almıştır. Bir oruç hediyesi: Tuhfetü's- Sa'imin GÜLLACIN SARAYA GELİŞİ 🔸 13. yüzyıl içinde saray mutfağına dahil olan güllaç, zamanla mutfağın gözde tatlısı haline gelir. Ramazan geldiğinde akıllara düşen bu tatlı, günümüze ulaşana kadar birtakım değişikliklere uğrar. 🔸 Güllaç, saray mutfağına ilk kez 1489 yılından itibaren girer. Hikaye şudur ki Kastamonulu Ali Usta adında bir zat, saray görevlilerinin memleketini ziyareti esnasında elinde olan yufkaları şekerli sütle ıslatıp tatlı halinde sunar. GÜLLACIN KAŞİFİ: KASTAMONULU ALİ USTA 🔸 Saray yetkililerinin tattıkları bu harikulade lezzetin saray mutfağında yer almasını isterler ve böylece tatlının kaşifi olan Ali Usta saray mutfağına, tatlıcıbaşı olarak göreve başlar. 🔸 Osmanlı sarayında sofraları süsleyen güllaç yaprakları, varak olarak isimlendirilir. Zamanla sarayda çok sevilen bir tatlı haline gelen güllü aş, 1573-74 yılları arasında 19740 varak; 1642-54 yılları arasında 10300 varak olarak saray mutfağı kayıtlarında görülür. Müslüman Ülkelerde Ramazan Gelenekleri: Kırgızistan FARKLI SUNUMLARI İLE GÜLLÜ AŞ 🔸 Osmanlı padişahlarının sofralarından eksik olmayan güllacın şerbeti çoğunlukla şekerli su ile yapılır. Misk, gül suyu, kaymak, antep fıstığı, fındık veya badem ile de sunulmaktadır. 🔸 Bilhassa Ramazan iftar sofralarının vazgeçilmezi olan bu tatlı; muska, rulo, bohça gibi değişik şekillerde misafirlere ikram edilir. Ayrıca bu lezzetin varaklarının yumurtaya bulanması ve ardından kızartılarak üstüne şerbetinin dökülmesi gibi farklı yapılış türleri de bulunur. OSMANLI SARAY MUTFAĞINDAKİ EN HAFİF TATLI 🔸 Güllaç, sene boyunca ikram edilebilecek bir tatlı olmasına rağmen Ramazan geldiğinde diğer aylara kıyasla daha çok tüketilmesi, Osmanlı dönemine kadar uzanmaktadır. 🔸 Bu durumun en büyük sebebi oruç mevsiminde, midemizin daha hassas olmasıdır. Hassaslaşan mideyi ve tutulan orucu ziyana uğratmamak için daha hafif tatlıların tercih edilmesi de bu noktada önem teşkil eder. Müslüman Ülkelerde Ramazan Gelenekleri: Özbekistan 🔸 Güllacın Osmanlı'dan beri özellikle iftar menülerinde yer almasının bir diğer nedeniyse oruç kaynaklı düşen kan şekerini dengelemesidir. 🔸 Böylece Kastamonulu Ali Usta'nın keşfettiği, türlü türlü çeşitlerinin yapıldığı ve denendiği bu tatlı günümüzde de iftar vaktinde soframızın başköşesinde yerini çoktan alıyor... 🔻 🔻 🔻 Akşam komşuya gittik, Biz misafiriz dedik, Ramazan gülü olan, Çilekli güllaç yedik.