Şairler şehri Şiraz hakkında tarihi bilgiler

Bir buçuk milyonluk nüfusuyla İran'ın en büyük şehirlerinden biri olan Şiraz, Fars bölgesinin en önemli sanayi ve ticaret merkezleri arasındadır. İran'da Fars eyaletinin yönetim merkezi olan Şiraz şehri gülleri, İrem bağları, tarihi çarşıları, camileri, kaleleri ve kral mezarları ile İran'ın en fazla turist çeken şehirlerinden biri olma özelliğine sahip. İran'ın 'kültür başkenti', 'şairler şehri' ve 'güller şehri' olarak anılan ve Pers İmparatorluğu'nun da başkenti olan Şiraz, tarihin en eski şehirleri arasında yer alıyor. Günümüzde Şiraz bulunduğu Fars bölgesinin en önemli sanayi ve ticaret merkezlerinden biridir. Çevresinde büyük ve gelişmiş bir kent olmaması nedeniyle dışarıdan çok göç alıp büyümüştür. Bir buçuk milyona yakın nüfusuyla İran'ın altıncı büyük kentidir. Hz. Ömer döneminin (634-644) sonlarına doğru Ebû Mûsâ el-Eş'arî ve Osman b. Ebü'l-Âs tarafından fethedilmiştir. Kentin, Bostan ve Gülistan eserlerinin sahibi Şeyh Sadi ve Hafız-ı Şirazi gibi büyük şairlere ev sahipliği yaptığı da biliniyor. İran'a özgü bağ ve bahçelerin en meşhur olanı İrem Bağı da Şiraz'da bulunuyor. İrem Bağı, bahçe düzeni açısından yer yer Selçuklulardan kalıntılar taşıyor. İçerisinde halka açık olmayan bir sarayı da olan bahçe, bugün Şiraz Üniversitesi'nin Botanik Bahçesi olarak kullanılıyor. Şiraz şehri, etrafını Zağros dağ silsilesinin çevrelediği 1.480 metre rakımlı bir plato üzerinde yer alır. Bu plato içinde yerleşime müsait alanların az olması nedeniyle İran'ın gelişmiş bölgelerinden uzakta bulunan şehir başkente 927 km. ve en yakınındaki liman olan Buşehr'e 287 km. uzaklıktadır. Saraylar, hamamlar ve lokal insanların günlük yaşantılarını gözlemleyebileceğiniz çarşılar burada görmeniz gereken başlıca yerler arasında geliyor. Şiraz'a bir seyahat planınız varsa bahar ve sonbahar dönemlerinde gelmelisiniz. İklim olarak yaz ayları sıcak ve kurak geçiyor. Abbasîler döneminde 255 (869) yılında Saffârîler'in (Doğu İran'da Sîstan bölgesinde hüküm süren bir İslâm hânedanı) hâkimiyetine giren Şiraz bu hanedanın merkezi oldu. Cengiz Han ve Timur ordularının istilalarından ve yıkımlarından zarar görmedi. Moğol ve Timur dönemlerinde şehir çok gelişti. Hatta o dönemlerde İslam medeniyetinin en gelişmiş şehriydi. Yine bu dönemde şehirde kültürel hayat çok ilerlemiş özellikle edebiyat ve mimarlık zirve yapmıştı. Edebiyat alanında Şeyh Sadi Şirazi ve Hâfız bu dönemde yetişti. Şirazlı mimarlar gerek İran'da gerekse diğer doğu şehirlerinde önemli eserler verdi. Şehir 1750 yılında Zend hanedanı zamanında İran'ın başkenti oldu. Zend hükümdarlarından Kerim Han şehre önemli eserler kazandırdı. Kerim Han'ın yaptırdığı eserler arasında en önemlisi kraliyet alanı olarak kullanılan 'Arg-e Kerim Han' (Kerim Han kalesi)'dir. Vekil Camii de müthiş işlemeleriyle Kerim Han'ın unvanını taşır. Ayrıca İran'ın en güzel kapalı çarşısı Şiraz'daki Vekil Pazarı'dır. Şehir 1789'da Kaçarların hakimiyetine girdi. Şiraz'ın tarihindeki en kötü zamanını da Kaçar hanedanı zamanında yaşamıştır. Kaçarların başkenti Tahran'a taşımasıyla önemini kaybetmiş, Kerim Han'ın şehre kazandırdığı pek çok eser talan edilmiştir. Şiraz bu dönemde Buşehr (İran'da bir şehir) limanına giden ticaret yolu üzerinde bulunması avantajıyla hiç değilse ticari önemini korusa da 1930 yılında yeni yapılan demiryolunun şehirden geçmemesi ile bu özelliğini de kaybetmiştir. Şiraz'daki mimari eserler arasında Câmi-i Atîk (281/894), Mescid-i Nev (Mescid-i Şühedâ, Mescid-i Atâbek, 615/1218), Mescid-i Sultânî (Mescid-i Vekîl, 1187/1773), Mescid-i Nasîrülmülk (1293/1876), Kerim Han Zend Kalesi (Erg-i Kerim Han), Bâzâr-ı Vekîl, Hamâm-ı Vekîl, Hâfız-ı Şîrâzî ve Sa'dî-yi Şîrâzî'nin türbeleri anılabilir. İrem, Afîfâbâd ve Dilgüşâ bahçeleri şehrin tabii güzelliğini yansıtan yerlerdir. Şiraz'da yetişen birçok devlet adamı, âlim, şair, edip ve sanatkâr İran kültür ve medeniyetinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Bunlar arasında Bündâr b. Hüseyin, İbn Hafîf Kûhî-i Şîrâzî, Ebû İshak eş-Şîrâzî, Mecdüddîn-i Hemger, Rûzbihân-ı Baklî, Sa'dî-i Şîrâzî, Molla Sadrâ, Kutbüddîn-i Şîrâzî, Vassâf, Zerkûb-i Şîrâzî, Hâfız-ı Şîrâzî, Bushâk, Örfî-i Şîrâzî, Bâbâ Figānî ve Abdî Beg sayılabilir. Tarihle iç içe geçmiş olan Şiraz'a yaklaşık 55 kilometre uzaklıktaki Persepolis, UNESCO'nun Dünya Mirası Listesi'nde yer alan antik şehirlerden biri. Pers hükümdarı 1. Darius tarafından M.Ö. 518 yılında kurulan şehrin inşasının yüz yıl boyunca sürdüğü rivayet ediliyor. Kocaman geniş karolar ile inşa edilmiş olan antik site, devasa taş kapılar ve uzun sütunları ile adeta bir açık hava müzesi. Geniş basamakların taş bloklardan oluştuğu kent, bin 300 metrekarelik bir alanı kaplıyor. Bir açık hava müzesi olarak adlandırılan yapı dünyaca tanınmış özellikleri ile her yıl binlerce turistin akınına uğruyor. Persepolis'in 12 kilometre kuzeybatısında bulunan Nakş-ı Rüstem, antik Pers mimarisinin motiflerini barındıran bir sit alanı. Kral mezarlarının bulunduğu Nakş-ı Rüstem, İran'ın ünlü mitolojik kahramanı Rüstem'i simgeleyen semboller nedeniyle bu isimle anılıyor. İçerisinde yedi kral mezarının olduğu Nakş-ı Rüstem'de arkeolojik kazı çalışmaları hala devam ediyor. Şiraz şairleri ve edipleri ile nam salan bir şehir. İran kültür ve edebiyatının önemli isimlerinden Şeyh Sadi-i Şirazi ve Hafız-ı Şirazi de bu topraklarda yetişmiş. Şirazi'nin hikâye, şiir ve beyitleri hâlâ dilden dile dolaşıyor. İran, bağları ve bahçeleri ile de meşhur olan bir ülke. Şiraz şehrinde de İran'a özgü bu bahçeleri görmek mümkün. Hiç şüphesiz bu bahçeler arasında en meşhur olanı ise İrem Bağı. İrem Bağı, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde ve koruma altında. Özellikle selvi ağaçlarıyla ünlü bahçenin son hali 13. yüzyıl Kaçar döneminden kalmış olsa da bahçe düzeni açısından yer yer Selçuklulardan kalıntılar taşıyor. İçerisinde halka açık olmayan bir sarayı da olan bahçe, bugün Şiraz Üniversitesi'nin Botanik Bahçesi olarak kullanılıyor. İran'ın Şiraz şehrinde bulunan Nasır El-Mülk Camii, 1876 yılında Katar Kralı Mirza Hasan Ali Nasır el-Mülk'ün emri ile yaptırılmıştır. 2. Caminin mimar ve tasarımcıları Muhammed Hasan ve Muhammed Rıza Kaşi Pazi Şirazi. Camiinin yapımına 1876 yılında başlanmış olmasına rağmen bugünkü görünümüne 1888 yılında kavuşmuştur. Dünyanın en renkli camisidir. Nasır El-Mülk Camii hakkında daha detaylı bilgi edinmek için tıklayın. Fars Edebiyatı'nın en büyük şairlerinden Sadi Şirazi, Türk yazar ve şairlerin de çok etkilendiği isimlerden biridir. Bazı kaynaklar onu Firdevsî ve Hâfız'la birlikte Fars Edebiyatı'nın üç büyük isminden biri olarak görürler. Sadi, şiirde özellikle gazelleriyle şöhret bulmuştur. Gazeli, bugünkü müstakil edebi şekil haline getiren o olmuştur. Gazellerinde tasvirleri canlı ve duygularını rahatça ifade etmiştir. Medresede elde ettiği bilgileri, seyahatleri sırasında uğradığı muhtelif merkezlerdeki âlimlerle sohbet, tecrübe ve görgüsünün mahsulü olan malzemeyi, eserlerinde kullanmıştır. Sadi Şirazi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için tıklayın. Sadece İran edebiyatının değil İslam dünyasının da önemli şairlerinden olan Hafız-ı Şirazi, henüz öğrenciliği sırasında şair olarak tanınmaya başlamış, ilerleyen yıllarda hükümdar dahi kendisini kıskanmıştı. Şehirde Hafız-ı Şirazi için yapılan anıt özenle dekore edilmiş bir mimariye sahip. Kur'an hafızı olduğu için hafız olarak anılan ve Şiraz doğumlu olan Hafız-ı Şirazi'nin şehir merkezinde yer alan anıtı Hafiziye olarak biliniyor. İran şiirinde gazel türüne getirdiği yeniliklerle öne çıkan Hafız-ı Şirazi, gerek İran'da, gerekse dünya edebiyatında hakkında çok sayıda inceleme yapılan şairlerin başında geliyor. Şiirlerinde ağırlıklı tema olarak 'sevgi ve mutluluk' öğelerini işleyen şairin Dîvân'ı Doğu'da, hatta dünyada en çok okunan birkaç eserden biri. Hafız-ı Şirazi adına yapılan anıt, dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçilerin akınına uğruyor. Hafıziye anıtında ziyaretçiler bir yandan Hafız'ın şiirleri ile bestelenmiş eserleri dinlerken, diğer yandan güllerle bezenmiş bahçesinde geziniyor. Anıtta zarif işlemeli turkuaz çinilerle bezenmiş sarığı andıran bir kubbe ve onu taşıyan 8 adet mermer sütun göze çarpıyor. Anıtın yanı başında bir lahit üzerine Hafız'ın eşsiz beyitlerinden iki örnek nakşedilmiş. Hafız-ı Şirazi kimdir? Hayatı hakkında daha detaylı bilgi edinmek için tıklayın. Türk edebiyatında, Yahya Kemal Beyatlı 'Rindlerin Ölümü' adlı şiirinde şehirden ve onun gizemli güzelliğinden bahseder. 'Hafız'ın kabri olan bahçede bir gül varmış Şiraz, ülkenin nispeten ıssız sayılabilecek bir bölgesinde yer almasından dolayı önemli ve işlek yollara sahip değildir. 65, 67 ve 87 numaralı karayolları şehirden geçmektedir. Şehrin havalimanı vardır. THY İstanbul-Şiraz arasında direkt seferler yapmaktadır. Başkent Tahran'dan Şiraz'a karayoluyla ulaşım zor ve yorucu olmakla birlikte, havayoluyla bu mesafe 1 saat 20 dakika sürmektedir. Persepolis Kerim Han Kalesi (Arg-e Kerim Han) Vekil Camii (Mescid-i Vekil) ve Hammâm-ı Vekil Şah-e Çerağ Türbesi Kur'an Kapısı (Dervaz-e Kur'an) Vekil Pazarı (Bâzâr-ı Vekil) Hâfıziye (Hâfız'ın kabri) Sa'di'nin Türbesi İrem Bahçesi (Bağ-ı İrem) Kamran Parkı, Huld-i Berin Parkı, Bessat Parkı Milli Park Bağ-ı Cennet Bağ-ı Cihannüma Bag-ı Dilgüşa Fars Tarih Müzesi Şiraz Belediye Meydanı ve Azadi Anıtı Şiraz Üniversite Camii Doğal Tarih ve Teknoloji Müzesi Zendiye Müzesi Afifabad Askeri Müzesi Ali İbni Hamza Türbesi Cami-i Atik Han Medresesi Seyyid Alaaddin Hüseyin Türbesi

Şairler şehri Şiraz hakkında tarihi bilgiler

İran’ın en büyük şehirlerinden