Şehirlerle özdeşleşen tarihi mekanlar: 5 şehir 5 tarihi eser

📌 Kültür, doğa ve kaplıca turizmi açısından önemli bir kent olan Sivas'ın tarihi MÖ 2000 yılı başlarına dayanır. Şehir, birçok medeniyetin izlerini barındıran bir açık hava müzesi konumundadır. ➡️ Sivas denilince akla ile gelen yapılardan biri Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'dır. UNESCO'nun 'Dünya Kültür Mirası Listesi'nde yer alır. Avrupalı bazı bilim adamlarınca 'Anadolu'nun El Hamrası' olarak nitelendirilen Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'nı yaklaşık 800 yıllık tarihe sahiptir. Yeni normalde İstanbul'da gezebileceğiniz mekanlar 📌 Dünyanın önemli eserlerinden birisi olan Divriği Ulu Cami, Anadolu beyliklerinden Mengücekoğulları döneminde Hükümdar Süleyman Şah'ın oğlu Ahmed Şah ve eşi Turan Melek tarafından yaptırıldı. ➡️ Mimarisiyle görenleri adeta büyüleyen yapı, estetik, kültürel ve evrensel değeriyle 13'üncü yüzyılda kadın erkek eşitliğini de simgeleyen bir anıt olarak nitelendiriliyor. 📌 Divriği Ulu Cami, zengin geleneksel taş işçiliğinin en nadide örneklerini sergiler. Bu tarihi yapıyı özgün kılan özelliği, uzaktan bakıldığında simetrik olduğu düşünülen, fakat özünde asimetrik olan bezemelerde yer alan on binlerce motifin hiçbirinin bir daha kendini tekrar etmemesidir. ➡️ Mimar Hürremşah, Allah'ın tekliğine ve birliğine vurgu yapmak için binlerce motifin hiçbir şeklini bir daha tekrar ettirmez. Osmanlı sanatında iz bırakmış 5 motifi 📌 1228 yılında yapılan Divriği Ulu Cami bin 280 metrekarelik alanı kaplar. Caminin bitişiğinde Behram Şah'ın kızı Melike Turan Melek'in de aynı yıl yaptırdığı darüşşifa da 768 metrekarelik alana sahip. ➡️ Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası, taş bezemeleri, 3 boyutlu geometrik stilleri, mimari özellikleri ve manevi havasıyla eşsiz bir eserdir. Caminin batı kapısında, mimari özelliğine bağlı olarak Mayıs ile Eylül ayları arasında, ikindi namazından 45 dakika önce insan silueti beliriyor. Bu siluet önce Kur'an okuyan bir insan, namaz vakti yaklaşınca ise ellerini bağlayarak kıyamda duran insan şeklini alır. 📌 Tarihi eserde asırlar önce yapılan fakat günümüzde kullanılır durumda olmayan alttan ısıtma sistemi bulunurdu. Başmimar Muğis oğlu Ahlatlı Hürrem Şah tarafından tarihi yapının yaklaşık 100 metre ilerisine yapılan hamamın bacasından çıkan buharla ısıtıldı. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'nın 'Cennet kapısı' üzerindeki altıgenin, eserin alttan ısıtma sistemi planı olduğu düşünülüyor. ➡️ Evliya Çelebi Divriği Ulu Cami'yi şöyle anlatır: ''Üstad-ı mermer bu camiye öyle emek sarf edip, kapı ve duvarları öyle nakış bukalemun eylemiş ki, methinde diller kısır, kalem kırıktır'' 📌 İspanya'nın Granada kentindeki İslam mimarisinin en önemli eserleri arasında yer alan El Hamra Sarayı'na benzediği için Avrupalı bilim adamlarınca ''Anadolu'nun El Hamrası'' olarak görülüyor. Divriği Ulu Cami ve Darüşşifası'nda ecdadın mimari zekâsını gözler önüne seren eşsiz bir eser olarak göze çarpıyor. ➡️ Darüşşifanın penceresini ikiye bölen denge sütunu yer alır. Yapıda bunun dışında iki adet de cami bölümündeki batı kapıya olmak üzere külliyeye toplam üç adet denge sütunu yerleştirilmiştir. Denge sütunları cami ve şifahanenin dengede olup olmadığını göstermektedir. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası hakkında 10 bilgi 📌 Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde yer alan İshak Paşa Sarayı şehrin simgelerinden biridir. UNESCO Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer alır. Osmanlı'nın Lale Devri'nde yapılan son büyük yapısı olma özelliğini taşıyan saray, sanat tarihi yönünden oldukça kıymetlidir. ➡️ İnşasına 1685 tarihinde başlanıp tam 99 yılda tamamlanan 366 odalı İshak Paşa Sarayı, Türk taş işçiliğinin muhteşem örneklerinden birdir. Bir külliye olan İshak Paşa, Topkapı'dan sonra yapılmış sarayların en ünlüsü ve en büyüğüdür. 📌 Osmanlı, Fars ve Selçuklu mimari üslubunu bünyesinde toplayan bir özellik taşıyan saray, zamanın en modern ve ileri anlayışıyla yapıldı. Tarihi yapının doğu cephesi Selçuklu sanatının özelliklerini yansıtır. ➡️ İshak Paşa Sarayı, dünyadaki ilk kalorifer sistemini barındırır. Tarihi yapının her odasında taştan yapılmış ocaklar bulunur. Duvarlardaki boşluklar bütün sarayın bir merkezi sistem ile ısıtıldığını gösterir. Tarihin soluk aldığı Osmanlı eserleri 📌Birinci Dünya Harbi'ne kadar Beyazıt Sancağı, buradan yönetildi. Çıldır Atabeklerinden Çolak Abdi Paşa tarafından yapılmaya başlansa da Küçük İshak Paşa zamanında tamamlandı. ➡️ Harem, harem odaları, aşevi, hamam, toplantı salonları, eğlence yerleri, mahkeme salonu, cami, hizmet ve oturma odaları, uşak ve seyis odaları, muhafız koğuşları, cezaevi, erzak depoları, cephanelik, tavlalar gibi bir sarayda bulunması gereken tüm bölümlere sahiptir. Bir kartal yuvasını andıran ve çevresiyle ahenk oluşturan bu muazzam yapının, anıtsal taç kapıları, haremi, selamlığı, cami ve yüzlerce odası ile görülmeye değer bir şaheserdir. 📌 Sarayın ikinci avlusundaki türbe, kesme taştan yapıldı. Bu sekizgen türbe, Selçuklu türbe mimarisi geleneğinin tipik örneği olan kümbet şeklindedir. Duvarları geometrik motiflerle süslüdür. Bu türbede Çolak Abdi Paşa, İshak Paşa ve yakınları yatar. ➡️ İshak Paşa Sarayı'nın yakınlarında görülmeye değer yerlerden biri ise meteor çukurudur. Gökyüzünden düşen dev bir göktaşının oluşturduğu çukur, etrafı çevrilerek koruma altına alınmış durumdadır. 📌 Bursa Ulu Camii, Yıldırım Bayezid tarafından 1396-1399 yılları arasında yaptırıldı. Osmanlı'nın ilk başkentinde yapılan cami Evliya Çelebi tarafından 'Bursa'nın Ayasofya'sıdır. Bütün camilerin ulusudur' olarak anlatıldı. Bursa'nın gezilecek tarihi yerleri 📌 Mescid-i Haram, Mescid-i Nebevi, Mescid-i Aksa ve Emeviye Camisi'nden sonra 'en yüksek mertebeli mabet' olarak bilinen 600 yıllık Ulu Cami, ihtişamıyla yüzyıllara meydan okuyor. Erken dönem Osmanlı sanatının en önemli örneği, Türk ve İslam dünyasının da önemli camileri arasında yer alıyor. ➡️ Bursa Ulu Cami'de ilk hutbeyi Somuncu Baba'nın verdi. İlk imamı ise Mevlid-i Şerif'in yazarı Süleyman Çelebi'dir. 📌Camide, Mısır'ın fethiyle elde edilen kutsal emanetlerle İstanbul'a getirildikten sonra Yavuz Sultan Selim tarafından Ulu Cami'ye hediye edilen 500 yıllık Kâbe'nin kapı örtüsü de sergileniyor. ➡️ Mimari kesin olarak bilinmese de Neccar ya da Hacı İvaz Paşa tarafından inşa edildiği düşünülür. En kapsamlı onarımını 1855 depreminden sonra gördü. 17 kubbesi yıkılan cami onarılarak 1862 yılında yeniden ibadete açıldı. Yaşanan afetlere rağmen cami, ilk dönemindeki ihtişam ve dokusunu koruyarak günümüze ulaştı. 📌 Mekanı 55 metreye 69 metre boyutlarında kareye yakın dikdörtgen planlı olup 20 kubbeli olan caminin kuzeydeki Taçkapı dışında doğu ve batı cephelerinde iki kapısı daha bulunuyor. Cephelere altta 26, üstte 32 pencere açıldığı gibi onikigen planlı mermer havuzun kubbesinin üzeri açık bırakılarak caminin havalandırılması ve ışık alması sağlanıyor. Yapıyı örten 11 metre çapındaki kubbeler 12 adet kare sütunla taşınıyor. ➡️ Caminin ceviz ağacından kündekari minberi bir sanat şaheseridir. Ustası Hacı Muhammed bin Abdülaziz İbnü'd-Dakki olan minberin önemli özelliklerinden biri de Kur'an-ı Kerim'deki ayet sayısına tekabül eden 6 bin 666 adet parçadan meydana gelmesidir. Minberin mihraba bakan doğu yüzünde güneş sisteminin batı yüzünde ise galaksi sisteminin tasviri yer alır. 📌 Ulu Cami, duvarlarını süsleyen, farklı hattatlar tarafından yazılmış yaklaşık 200 hat levhası ve duvar yazısıyla 'hat sanatları müzesi' olarak bilinir. Bu yazılar Abdülfettah Efendi, Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Sami Efendi, Mehmed Şefik Bey gibi meşhur hattatlara ait. ➡️ Cami içinde 13 ayrı yazı karakteri ile 41 ayrı hattat tarafından duvara yazılmış 87, levha halinde ise 105 olmak üzere 192 hat yazısı bulunuyor. Bu hatlarda sure, ayet, Ayet'el-Kürsi, hadis, esma'ül-hüsna yazıları, Allah'ın ve Hz. Muhammed (sav) ile İslam büyüklerinin isimleri yer alır. 📌 Camideki hat sanatının özgün örnekleri olarak gösterilen yazılar arasında 'vav' harflerinin çokluğu dikkati çekiyor. Bu harfin sanat ve estetik değeri yüksek olduğu gibi insanın ana rahmindeki ve kulun secdedeki halini hatırlatması yönüyle de derinlik taşıyor. Bundan dolayı caminin her yanı çifte, iç içe geçmiş ve derece derece küçülen ve sarmaşık gibi birbirine sarılmış vav harfi ile donatılmıştır. 📌 Günümüzde Mevlana Müzesi olan alan Anadolu Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat'a ait 'has gül bahçesi'ydi. Mevlana ve ailesinin Konya'ya gelmesinin ardından babası Bahaeddin Veled, Altun-Apa Medresesi'nde ilmi faaliyetlerde bulundu. ➡️ Bahaeddin Veled, zaman zaman şehrin dışındaki bu bahçeye gelip talebeleriyle dinlenirdi. Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubat, Bahaeddin Veled'in beğendiğini hissederek ona bu bahçeyi hediye etti. Mevlana'nın babası vefat edince buraya defnedildi. ➡️ Mevlana, 'düğün gecesi' olarak adlandırdığı Şeb-i Arus'ta hayata gözlerini yumunca, babası Bahaeddin Veled'in de metfun bulunduğu yere defnedildi. 📌Oğlu Sultan Veled, Mevlana'nın mezarını türbeye dönüştürdü. Mevlana'nın mezarının üstünde yer alan 'Kubbe-i Hadra' yaptırıldı. Yeşil Kubbe'de iç, kalem ve nakış işleri titizlikle işlendi. ➡️ Mevlana Müzesi'ne 4 kapısı bulunuyor. Selimiye Camii yönünden girilen 'Dervişan', Üçler Mezarlığı'na açılan 'Hamuşan' ile günümüzde turistlerin girişinin sağlandığı 'Çelebiyan' ve 'Küstahan' diye adlandırılan bu kapılardan her biri ayrı anlam taşıyor. Mevlana'nın Mesnevi'sinden öğütler ve özlü sözler 📌Avlusunda derviş hücreleri ile matbah ve Hürrem Paşa Türbesi yer alıyor. Avluya Yavuz Sultan Selim'in 1512 yılında yaptırdığı üzeri kapalı şadırvan ile 'Şeb-i Arus' havuzu ve kuzey yönünde yer alan selsebil adı verilen çeşme, ayrı bir renk katıyor. ➡️ Kanuni Sultan Süleyman'ın yaptırdığı mermerden sandukanın üstünde, altın ve ipekten dokunmuş, hat süslemeleri, Ayetel Kürsi, peygamber isimleri, Fatiha Suresi'nin yazılı olduğu örtü bulunuyor. 📌 Müzenin en nadide eserleri arasında yer alan 'Huzuru Pir' adı verilen ana salonundaki Türk maden sanatının en güzide eserleri arasında gösterilen nisan tası, hayranlıkla izlenen eserlerin başında gösteriliyor. ➡️ Gümüş, bronz ve bakırdan imal edilen ve geçmişte nisan yağmurları toplandığı için 'Nisan tası' adı verilen madeni eserin, içinde toplanan dualı suyun şifalı olduğu inancıyla dağıtıldığı biliniyor. Nisan yağmuru ne zaman toplanır? 📌 Erzurum'daki Çifte Minareli Medrese, Anadolu'daki en önemli Selçuklu eserlerinden biridir. Şehrin simgesi olan bu medrese UNESCO'nun Dünya Miras Geçici Listesi'nde yer alır. ➡️ Medrese, 1253 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad'ın kızı Hüdavent Hatun tarafından yaptırıldı. Anadolu'nun en büyük sanat eserlerinden biri olan medrese 'Hatuniye Medresesi' olarak da adlandırılır. 📌 Taç kapısında bulunan bezemeler, Selçuklu taş süslemesindeki derinliğin ve estetik anlayışın muhteşem örneklerini oluşturur. Medresedeki taç kapının batı tarafında Orta Asya Türklerinin simgesi olan çift başlı kartal, ağzı açık iki yılan ve dilimli yapraktan oluşan hayat ağacı işlemesi yer alıyor. ➡️ Doğu tarafında bulunan simetriğinde yer alan yaprak ve kartal işlemesi medreseye ayrı güzellik katıyor. Anadolu'ya Selçuklu'dan miras 5 medrese 📌 Taç kapının iki yanında yükselen sırlı tuğla ve tuğlayla örülü, motiflerle bezeli çifte minare, adeta göz kamaştırıyor. Minarelerde turkuaz rengiyle dikkat çeken panonun içinde ise Arapça 'Allah' yazısı yer alıyor. ➡️ Taç kapının iki yanından yükselen silindirik minareler, tuğla ve mozaik çiniler ile süslüdür. Çinilerle süslü minarelere 'Allah', 'Hz. Muhammed' ve 'ilk dört büyük halife'nin isimleri işlenmiştir. Medresenin zemin katında on dokuz, birinci katında ise on sekiz odası bulunur. 📌 Anadolu'nun en büyük Selçuklu medresesi olan Çifte Minare, Osmanlı devrinde IV. Murad'ın emriyle bir süre 'tophane' sonra ise 'kışla' olarak kullanıldı. Günümüzde müze olarak faaliyet gösterir.

Şehirlerle özdeşleşen tarihi mekanlar: 5 şehir 5 tarihi eser

DİVRİĞİ ULU CAMİ VE DARÜŞŞİFASI