Selimiye'deki ters lale motifinin öyküsü

🔸 Mimar Sinan'ın 'ustalık eserim' diye nitelendirdiği Selimiye Camii, Osmanlı'nın olduğu kadar dünya mimarlık tarihinin de başyapıtları arasında gösterilir. 🔸 Cami, her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turisti ağırlar. Edirne'nin Osmanlı'ya dair en önemli simgesidir. 🔸 Şaheser niteliğindeki Selimiye Camii'ndeki bir motifin hikayesi ise oldukça hüzünlüdür. Türk ve dünya #mimarlık tarihinin baş yapıtları arasında gösterilen, Mimar Sinan'ın 'ustalık eserim' dediği #SelimiyeCamii'ndeki ters lale motifinin hikâyesini anlatıyoruz.#cami #mimari #sanat #tarih pic.twitter.com/VrIaVKJUtL — Fikriyat (@fikriyatcom) June 16, 2023 İslam medeniyetleri müzesi 🔸 O devrin padişahı II. Selim, bir cami yaptırma kararı alır. Aslında gönlü camiyi İstanbul'da inşa ettirmekten yanadır. Fakat gördüğü bir rüya üzerineo muhteşem eseri, Edirne'ye yaptırma kararı alır. Mimar Sinan'a da bu görevi verir. 🔸 Mimar Sinan'ın, camiyi yapmak üzere Edirne'ye gitmesi gereklidir. https://www.instagram.com/p/CtjD9GDOsw1/ *II. Selim kimdir? Sekiz yılda seksen yıllık hizmette bulunan hükümdar olarak anılan (1566-1574) Osmanlı padişahıdır. Kanuni Sultan Süleyman'ın Hürrem Sultan'dan olan oğludur. 🔸 Mimar Sinan'ın Sultan Selim Han için, dünyada o güne dek yapılmamış, en büyük kubbeli camiyi yapmak gibi büyük ve iddialı bir hedefi vardır. Sinan, cami için detaylı topografya çalışmaları yapar. 🔸 Selimiye'nin inşası 1569 -1575 arasında, tam 14 yıl sürer. Cami, şehrin her tarafından görülür vaziyettedir. Topkapı Sarayı'ndaki küçük Dolmabahçe 🔸 İnşa çalışmaları Edirne'nin eski merkezinde, 'Kavak meydanı' olarak adlandırılan yerde başlar. Yapı, büyük bir dikdörtgen avlu içinde ortada cami, güneydoğu ve güney batıda birer medrese, batıda arasta ve sıbyan mektebinden oluşan bir külliyeyi oluşturacak biçimde planlanır. 🔸 Anıtsal görünümüyle göz dolduran yapının, 4 tarafında yer alan her biri 3 şerefeli minareleri mümkün olabilecek en ince biçimde tasarlanmalarıyla dikkat çeker. Minarelerde, birbiriyle çakışmadan ayrı ayrı şerefelere ulaşan 3 yollu merdiven sistemi vardır. 🔸 Selimiye Camii süslemelerine baktığımızda lale motifi çokça karşımıza çıkar. Cami, sıraltı tekniğiyle yapılmış 16. yy çiniciliğinin en güzel örneklerine sahiptir. Bu çinilerde 101 farklı desende lale motifi kullanıldığı tespit edilmiştir. 🔸 Cami'ye haşmetli, yükselerek güzele, sonsuzluğa uzanan bir estetik anlayışı hakimdir. 🔸 Bu muhteşem yapının kubbesinin çapı, o güne kadar yapılmış en büyük kubbeye sahip Ayasofya'yı da geçer. 🔸 Kubbe, 6 metre genişliğinde kemerlerle birbirine bağlanan 8 payeye oturur. Sinan, bu eseri sayesinde 'kubbeyi zirveye taşıyan mimar' olarak anılmaya başlar. Üzerine kuş konmayan cami 🔸 Kubbenin tam altına denk gelen, ortasında 12 mermer sütunla yükselen müezzin mahfili, altın varaklı edirnekârî kalem işleriyle klasik dönemin en güzel eserlerindendir. Bu müezzin mahfili hüzünlü bir hikayeyi de hafızalara getirir. 🔸 Mimar Sinan, Edirne'ye gelirken çok sevdiği torunu Fatma'yı yanında getirir. Fatma, dedesinin yanından bir an olsun ayrılmaz, her yere onunla gider. Küçük kız, henüz 8-10 yaşlarındadır. *Edirnekârî tekniği nedir? Edirne'de ortaya çıkıp Edirneli sanatçılar tarafından üslubu oturan, ahşap üzerine boya ile yapılan bezeme. 🔸 Fatma, Edirne'nin soğuğunda bir kış günü hastalanır, yataklara düşer ve hayata gözlerini yumar. Mimar Sinan, bu duruma çok üzülür. Günlerce kendine gelemez. 🔸 Torununa baldaken formda bir türbe yapar. Türbenin üzerine koydurduğu mermer sandukanın üzerine de boynu bükük bir lale işletir. Mimar Sinan İstanbul'un su sorununu nasıl çözdü 🔸 Sinan, suskunlaşır, herkes onun bu hâlinden etkilenmiştir. Bunun üzerine Koca Sinan'ın çıraklarından biri Selimiye'nin 12 ayaklı müezzin mahfilinin sol ön ayağının iç kısmına, gizlice boynu bükük ters bir lale çizer. 🔸 Çırak, bu şekilde ustasının ızdırabını asırlar sonrasına taşır. O boynu bükük lale, Mimar Sinan'ın hüznünü ifade eder. https://www.instagram.com/p/CtjD9GDOsw1/ 🔸 Başka bir anlatıya göre ise caminin arazisinin bir bölümü lale bahçesidir. Arazinin sahibi kadın, tüm ısrarlara rağmen araziyi satmak istemez ve zorluk çıkarır. 🔸 Onu ikna etmek için yanına gelen nüfuzlu kişilerin tekliflerini bile reddeder. Fakat gördüğü korkunç bir rüya üzerine araziyi satma kararı alır. Kadının bu inatçı kişiliğini ifade etmek amacıyla müezzin mahfilinin sol ön ayağına ters lale çizilir. Fakat bu hikayenin gerçeği yansıtmadığını, ilk anlattığımız hikayenin kaynaklarda geçtiğini biliyoruz. Tarihin en önemli camisi: Samerra