Türk edebiyatının gizli kahramanları

Türk edebiyatında takma ad/müstear isim kullanmanın sebeplerini şöyle sıralamak mümkün: Geleneksel sebepler: Özellikle divan şairi ve halk ozanları mahlas isimle şiir yazma ya da söyleme geleneğinden dolayı takma isim kullanmayı bir zorunluluk olarak görmüşler. Siyasi sebepler: Baskıcı yönetimlerin olduğu dönemlerde başvurulmuş takma ada. Psikolojik sebepler: Özellikle genç yazarlar ya da ortaya koyduğu eserleri kendi ismine yakıştıramayan kalem sahiplerinin tercih ettiği sebeplerdendir. Toplumsal sebepler: Ekonomik sebepler, kalem sahibinin ruh durumu ile ilgili sebepler. Mehmet Leventoğlu, Yasin Işık, Mehmet Yasin, Mehmet Yasinoğlu, Yeni İstiklal, Sait Yeni, Mehmet C. Güneş... 1933 Diyarbakır, Ergani doğumlu olan Sezai Karakoç, ilkokulu memleketinde tamamlamasının ardından ortaokulu ve liseyi parasız yatılı olarak Maraş ve Gaziantep'te okumuştur. Akabinde İstanbul'a giderek burslu öğrenci olarak girdiği Siyasal Bilgiler Fakültesini 1955'te tamamlamıştır. 1959-1965 yılları arasında Maliye Müfettiş Yardımcılığı ve Gelirler Kontrolörlüğü vazifelerinde bulunmuştur. 1967 yılında İslam'ın Dirilişi ve Yazılar adlı kitaplarından dolayı yargılanmıştır. Büyük Doğu, Hisar, Akpınar, Dernek, Düşünen Adam dergilerinde deneme ve şiirler, Yeni İstanbul, Sabah ve Milli Gazete'de fıkra yazıları yayımlamıştır. 1960-1992 yılları arasında toplam 396 sayı yayımlanan düşünce, edebiyat ve siyaset dergisi Diriliş'i çıkarmıştır. Dergi Türkiye'deki İslami düşünce tarihinde Sezai Karakoç'un adıyla birlikte öne çıkmaktadır. Nisan 1960'da Ankara'da yayına başlamış, yayın hayatına İstanbul'da devam etmiştir. Dergi Türkiye'nin modernleşme süreci üzerinde durarak toplumsal ve bireysel krizlerin çözümü için İslami kaynaklara yeniden dönüşü savunmuştur. Çünkü Karakoç'a göre, İslam medeniyetine ait kavramların Türkiye'de bağlamını yitirmesi ve gündelik hayattan kaldırılması sorunlara yol açmaktadır. Diriliş'teki fikrî coğrafya öncelikle Sezai Karakoç'un kendi imzası ve takma adlarla yazdığı yazılarla şekillenmiştir. Aynı doğrultudaki görüşler, edebiyatın şiir, hikâye ve deneme türündeki örnekleriyle Diriliş çevresinde yeni bir anlayış doğurmuş, genç şair ve yazarların yayımlanan çalışmaları, aynı inanç ve anlayış doğrultusundaki filizlenmenin örnekleri olmuştur. Bedayül Adem, Muammer Ferdi… İstiklâl Marşımızın yazarı büyük şâir Mehmet Akif Ersoy, Osmanlı Devletinin son zamanlarında yetişen ve birbirinden güzel şiirleri ile gönüllerimizde taht kuran nâdir simalardan biridir. Mehmet Akif hakkında yapılan inceleme ve araştırmalar, daha çok onun şairlik tarafı üzerine olmuştur. Hâlbuki onun aynı zamanda nesir yazıları ve yabancı dillerden yaptığı tercümeleri de vardır. Başmuharrirliğini yapmış olduğu Sırât-ı Müstakim ve devamı olan Sebîlürreşâd mecmualarında seri yazıları çıkmıştır. Bu yazıların bir kısmı, bazı Kur'an âyetlerinin tefsiri konusundadır, diğer bir kısmı ise, yapmış olduğu tercümelerdir. Fitne Fücur Onu, kâh Türkân Şoray'ın, kâh Filiz Akın'ın sesi olarak tanıdık. Buğuluydu, özeldi. 'Dublaj kraliçesi' olarak tanındı. Lorel-Hardy'ye sesiyle hayat veren Ferdi Tayfur'un kız kardeşiydi. Oyuncu değildi, ama sesiyle canlandırmıştı beyazperdenin ünlülerini. Türkiye'nin beş yıl boyunca yaşamayı başarmış ilk özel galerisinin, Maya'nın kurucusu ve sahibesiydi. Dönemin tüm sanatçılarının yakın dostuydu. Sanatçı değildi ama bir dönem plastik sanatlar onunla anıldı. Kafka'nın Milena'ya Mektuplar'ını dilimize çevirdi, en iyi çevirmen ödülü aldı. Brecht'in Sezuan'ın İyi İnsanı onun sözcükleriyle sahnede hayat buldu. Yazar değildi ama çevirilerindeki Türkçe, okuyanı büyülüyordu. Türkiye'nin ilk dedikodu yazarlarındandı. Hafta, Salon, Tasvir, Aydede, Tef gibi dergilerde sözünü sakınmayan yazılar yazdı. Kim, kimle, nerede, ne yaptıysa onun dilinden kaçmadı. Köşesinin adı 'Fitne Fücur'du. Abdurrahman Cem, Ahmet Sağlam, Vedat Can, Adem Yaşar, Ahmet Soyer, Hasan Işık… Türk şiirinin en 'zarif' abisi olarak niteleyebileceğimiz eşsiz şair Cahit Zarifoğlu tüm hayatını yalnızlığın kıyısında, inandığı şeyler uğrunda savaşarak geçirmiştir. Daha çocuk yaşta babasıyla manevi bir kopuş yaşamış, gençliği oradan oraya savrularak geçmiştir. Henüz 47 yaşında hayata gözlerini yuman şair, etkili diliyle şiir sanatında saygıyla anılır. Bimar, Büyük Baba, Meclis-i İdare Vilayet Kitabesi'nden Ziya… 'Tevfik Sedat', 'Demirtaş', 'Gökalp' gibi takma adlarla Selanik'te yayımlanan felsefe dergisinde yazılar yazan Ziya Gökalp, İttihat ve Terakki Selanik Şubesi'ni gençlik işleri ile uğraşan kolunun başına geçti ve çevresindeki gençlere toplum bilim ve felsefe dersleri verdi. Ayrıca Meclis-i Mebusan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde milletvekilliği yapan Gökalp 'Türk Millîyetçiliğinin Babası, Bimar, 'Büyük Baba, Meclis-i İdare Vilayet Kitabesi'nden Ziya' olarak da anılır. Esrar, Ahmet Agah, Süleyman Sadi, S.S. Asıl adı 'Ahmet Agah' olan Yahya Kemal Beyatlı edebiyat çevresinde 'Yahya Kemal Beyatlı' ismini kullanmış olup, gençliğinde bir süre 'Esrar' takma adı ile şiirler yazdı ve Peyam gazetesinde, 'Süleyman Sadi ' yani 'S.S' mahlasıyla, 'Çamlar Altında Muhasebe' başlığı altında yazılar kaleme aldı. Asıl adı 'Mehmet Raşit Öğütçü' olan Orhan Kemal İlk öykülerini 'Bacaksız Orhan' takma adıyla yayımladı. İlk kez 1943'te İkdam Gazetesi'nde 'Asma Çubuğu' öyküsünde Orhan Kemal adını kullandı. Orhan Kemal'in kullandığı diğer takma isimler ise; Hayrullah Güçlü, Raşit Kemali ve Yıldız Okur'du. Serazad, Safiye, Peyman, Server Bedi, Çömez. Türk klasiklerinin ilk psikolojik eserleri arasında yer alan 'Dokuzuncu Hariciye Koğuşu'nun yazarı olan Peyami Safa 1918'de ağabeyi İlhami Safa'nın isteği doğrultusunda öğretmenlikten ayrılmış ve annesi Server Bedia Hanım'dan uyarladığı takma ad olan 'Sever Bedi' ile gazetecilik yaşamında yüzlerce eser vermiştir. Bu eserler arasında en sevilenleri Cingöz Recai macera romanları ile Cumbadan Rumbaya adlı romanı olmuştur. Peyami Safa'nın eserlerinde kullandığı diğer takma adlar: Serazad, Safiye, Peyman ve Çömez'dir. Ateş Böceği, Ağustos Böceği, Yıldız Böceği, Cemil Nimet, Hayreddin Rüştü, Mehmet Ferit, Sermet Feri… Çalıkuşu, Yeşil Gece ve Anadolu Notları gibi önemli eserlere imza atmış olan Cumhuriyet dönemi edebiyatçısı Reşat Nuri Güntekin'de birçok takma ad kullanmıştır. Reşat Nuri Güntekin'in dönemin Kelebek Dergisi'nde kullandığı ve bugüne kadar tespit edilmiş yedi takma ismi vardır. Bunlar: Ateş Böceği, Ağustos Böceği, Yıldız Böceği, Cemil Nimet, Hayreddin Rüştü, Mehmet Ferit, Sermet Feri'dir. Mehmet Rıfat, Stepne, Remzi Işık. Edebiyat hayatına 1926 yılında-henüz 15 yaşındayken-Kastamonu Nazikter Gazetesi'nde yayınlanan 'Sevgilimin Mezarında' şiiriyle başladı. O dönemlerde kaleme aldıklarının altına 'Mehmet Rıfat' imzasını atıyordu. Rıfat Ilgaz, 1956 yılında İlhan Selçuk'un çıkardığı Dolmuş Dergisi'nde bir hikâye serisi yayınlamaya başladı. Daha sonra bu yazılar Hababam Sınıfı romanı oldu. Çizimlerini Turhan Selçuk'un yaptığı bu dizi çok tuttu. 'Stepne' takma adıyla yazdığı bu hikâyelerin kime ait olduğu dönemlerde ilginç tartışmalara yol açtıysa da daha sonra serinin devamı olan oyunları çıkarması tartışmaları sona erdirmişti. Rıfat Ilgaz ayrıca 'Remzi Işık' takma adını da zaman zaman kullanmıştır. İstanbul Dürbün, Âmâ, Hasat, Hordebin, Keçiboynuzu, Münekkit, Sermuharrir, , Toplu İğne, Yatmaz… Hamdullah Suphi'nin ilk şiirleri amcası Sezai Bey'in Paris'te çıkardığı Şura-yı Ummet gazetesinde yayımlandı. Daha sonraki edebi hayatı boyunca, Hamdullah Suphi Tanrıöver yazılarında 'İstanbul Dürbün, Âmâ, Hasat, Hordebin, Keçiboynuzu, Münekkit, Sermuharrir, Sivri Sinek, Toplu İğne, Yatmaz' gibi takma adları kullandı. Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu… 1958'den itibaren Tercüman, Büyük Gazete, Yeni Tanin ve İkdam'da kendi adıyla ve çeşitli takma adlarla denemeler, makaleler ve romanlar yazan Melih Cevdet Anday, 1960'ta Nadir Nadi'nin desteğiyle Cumhuriyet'te köşe yazıları yazmaya başladı. Bu gazetedeki yazılarını 1997'ye kadar sürdürdü. Anday, eserlerinde kendi adı haricinde şu takma adları da kullanmıştır: 'Yaşar Tellidede, Niyaz Niyazoğlu, A. Mecdi Velet, M. C. A., H. Mecdi Velet, Yaşar Tellidere, Gani Girgin, Zater, Yaşar Tellioğlu.' Deli Ozan, Çamdeviren, İğne ile Kuyu Kazan. 1917-1918'de Ati Gazetesi'nin yazı işlerinde çalışan Faruk Nafiz Çamlıbel, Ankara ve İstanbul'daki öğretmenlik yıllarında çeşitli dergi ve gazetelerde şiirler fıkralar yayınladı. Mizah dergilerinde 'Deli Ozan' ve 'Çamdeviren' takma adlarıyla mizahi manzumeler yazdı. (Ünlü Türk Yazarlar Ve Takma Adları, Eskimeyen Kitaplar) Adil Hanlı, Mehmet Ali Sel. 1950 yılında daha 36 yaşındayken aramızdan ayrılan ve Melih Cevdet , Oktay Rifat ile birlikte yenilikçi Garip akımının kurucusu olan Orhan Veli Kanık, Türk şiirindeki eski yapıyı temelinden değiştirmeyi amaçlayarak sokaktaki adamın söyleyişini şiir diline taşıdı. Orhan Veli'nin takma ismi ile pek çok şiiri Varlık Dergisi'nde yayınladı. Ve Baki Süha Ediboğlu'nun konuyla ilgili sorusunu Orhan Veli şu şekilde yanıtlamıştı: 'O zamanlar çok şiir yayınlıyordum. Adımın her zaman görünmesi hem benim için hem de dergi için doğru değildi. Bir de şu var: Mehmet Ali Sel benim bazı tecrübelerime alet olmuş bir isimdir.' Osman Mazlum, Ali Fakir, Dr. Suat Hüseyin, Hasan Basri, Cemasef, Charles Suares, Suna Gün, Ali Hakir, Hüseyin Karayazı, Adil Fırat, Genco Gümrah, Ahmet Gürsu, Birsen Sağanak… Türk şiirinin önemli isimlerinden Cemal Süreya'nın asıl adı Cemalettin Seber'dir. Yazar olma kararından sonra isminde bazı değişikliklere gider ve Cemalettin'i kısaltıp yanına 'Süreyya' soyadını ekler. Sonraları kaybettiği bir iddia sonucunda soyasındaki bir 'y' harfinden vazgeçer ve soyadını 'Süreya' olarak değiştirir. Çocukluğundan beri isimlere takıntılı olan Cemal Süreya, Ece Ayhan ile Şehir dergisinde yaptıkları konuşmalarda durumu şu şekilde açıklıyor: 'Düşün: adım Cemalettin, soyadım Seber (ki anlamı yok, herkes yanlış anlıyor); Pürtelaş Mahallesi'nde oturuyoruz, sokağımızın adı da Tavukuçmaz... Okulum da ahşap bir yapı; A, B, C diye şubeleri olmayan çok küçük bir okul, Pürtelaş'ın anlamını da bilmiyorum. Yıllar sonra anladım gerçeği: O adlar (benim kendi adım dışında) ne güzel adlarmış.' Cemal Süreya ismini değiştirmesinin yanı sıra gazete yazılarında, çevirilerinde, dergi yazılarında 13 müstear ad kullanmıştır. Gazete yazılarında Osman Mazlum, Ali Fakir, Dr. Suat Hüseyin; Papirüs dergisindeki şiir çevirilerinde Hasan Basri; şiir ve desenlerinde Cemasef; karikatür ve desenlerinde Charles Suares; Çağrı gazetesinde Suna Gün; Su dergisinde Ali Hakir, Hüseyin Karayazı, Adil Fırat müstear adlarının yanı sıra Genco Gümrah, Ahmet Gürsu, Birsen Sağanak gibi adları da kullanmıştır. Hepimizin kitaplardan Halikarnas Balıkçısı diye tanıdığımız Türk edebiyatının önde gelen roman ve hikâyecilerinden olan Halikarnas Balıkçısı'nın asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı'dır. Bodrum'da balıkçılık dahil birçok işte çalışan ve Bodrum'un antik çağdaki adı olan Halikarnas'ı mahlas olarak kabul eden Cevat Şakir, eserlerinin büyük bir kısmını Bodrum'da yazmış ve Halikarnas Balıkçısı mahlasını kullanmıştır. (artfulliving, Türk Edebiyatındaki Gizli Kahramanlar) Diğer yazarları ise şöyle sıralamak mümkün: Attila İlhan: Abbas Yolcu, Beteroğlu, Ali Kaptanoğlu, Nevin Yıldız. Kemal Tahir: Bedri Eser, Nurettin Demir, Kemal Tahir Tipi, Kemal Tahir Benerci. Muhsin Ertuğrul: Ertuğrul May, Nabi Zeki, İp Çeken, Suflör, Servet Moray. Nâzım Hikmet Ran: Ahmet Oğuz Saruhan, Ercüment Er, İbrahim Sabri, Kartal, M. İhsan, Nazım Hikmet Borjensky, Nurettin Eşfak. Nurullah Ataç: Sabiha Yağızlar. Vedat Türkali: Hüsamettin Gönenli. Yusuf Ziya Ortaç: Akbaba, Çimdik, Kamber. Sait Faik Abasıyanık: Sait Faik Adalı, Sait Adalı, Adalı, Nakleden, S.F.