Yağmur sığınağı şemsiyelerin kısa tarihçesi

Şemsiye tarih boyunca farklı işlevlerde kullanılan ve çıkış noktası toplumdan topluma değişiklik göstermiş bir nesnedir. Mısır, Yunan, Asur ve Çin gibi kadim medeniyetlerin minyatürlerinde görülen şemsiye, ilk olarak insanların kendilerini güneşten korumak için bulduğu bir nesneydi. Amacı sadece güneşten korumak olan bu şemsiyeler parasol olarak da biliniyordu. Zamanla kullanım şekli değişen ve çeşitlenen şemsiye, yağmurdan korunmak için de kullanılır oldu. Şemsiye, eski Mısır'da, yelpazenin uzantısı olarak üst sınıfların simgelerinden biriydi. Çinli memurların onuru olarak görülen şemsiye aynı zamanda Budist simgelerden biri olarak da Çin kültüründe ilginç bir yere daha sahipti. İlk yağmur geçirmez şemsiyeler ise Çin'de ortaya çıktı ve günümüzdeki kullanım işlevine en yakını buydu. Güneşten korunma aracını ilk defa yağmura karşı kullanan Çinliler, yağlı kağıt, ipek ve bambu yapraklarından şemsiye yapıyorlardı. Şemsiye, eski Yunan ve Roma'ya geçtiğinde kadın eşyası olarak benimsendi. Hatta öyle ki Amfiteatrda erkeklerin kadın şemsiyeleri yüzünden gösterieri izleyememesi Domitianus'a şikayet edilmiş fakat nazik kibar kadınların lehine bir karar vermişti. Bahsedildiği gibi şemsiye, Acem gezgin ve yazar Jonas Hanway tarafından popüler olana kadar sadece kadınlar tarafından kullanılıyordu. 1750'lerde Hanway, rezil olmayı göze alarak 30 yıl boyunca şemsiye kullanmayı sürdürdü. Hanway, eski arkadaşlarınca kadınsı bulunuyor, sokak serserilerinin laflarına maruz kalıyor ve taksiciler yağmurlu günlerde üzerine su sıçratıyordu. John Macdonald'ın da 1778 yılında Londra'da yağmur yağdığında ipek bir şemsiye kullanması tarihe geçen başka bir ayrıntıydı. 1786'da ise Hanway ölmeden önce İngiltere'de erkek, centilmenlerin 'Hanway' lakabını taktıkları şemsiyeyi kullanmaya başladılar. Ayrıca Batı'daki tarihi ile ilgili ilginç bir ayrıntı olarak, İspanya ve Portekiz'de aynı dönemde ortaya çıkması gösterilebilir. Robinson Crusoe romanında Robinson'un kendisine bir şemsiye yapması da ilginç bir ayrıntıdır. İlerleyen zamanlarda ise ağır şemsiyelere Robinson adı verilmişti. Viktorya çağında, şemsiyenin yapım maddelerinden biri ahşaptı. Fakat ahşap son derece pahalıydı ve ıslandığı zaman şemsiyenin katlanması mümkün olmuyordu. 1852'de çelik tellere sahip şemsiyeler Samuel Fox tarafından icat edildi. İlk şemsiye dükkanı olan James Smith and Sons 1830 yılında açıldı ve günümüzde hizmet vermeye devam etmektedir. William c. Carter ise 1885 yılında 'şemsiyelik'i keşfetti ve şemsiyelerin sürekli ortada durması veya kaybolması gibi sorunları ortadan kaldırdı. Peki şemsiyenin Doğu'daki serüveni neydi? İbn Battuta İstanbulluları 1332'de asker, sivil, büyük, küçük bu şehrin insanları yaz kış başlarının üstünde koca şemsiyeler taşırlar, diye anlatmaktadır. 16. yüzyılın ikinci yarısında Fransa'da şehirli sınıfın şemsiye taşıması adeti başlamış, Lale Devri'nden itibaren Osmanlı üst sınıfı tarafından da benimsenmişti. İkinci Abdülhamid döneminde kadın erkek yağmurda siyah, güneşte değişik renklerde, sadakordan, sapı fildişi, gümüş şemsiyeler kullanılması yaygınlaşmıştı. Kadınlar püsküllü, boncuklu şemsiyelerin altına volan bağlıyorlardı ve erkeklerde şemsiyelerini döndürmeleri, elden ele geçirmeleri, açıp kapamaları, indirip kaldırmaları gibi hareketlerden oluşan şemsiye diliyle konuşuyorlardı. Türkiyede halk arasındaki kullanımı yağmurlu günlerle sınırlı olan şemsiye, adını Arapça güneş anlamındaki şemsten almıştır.