Zarafet ve asaletin oyunu: Kafkas dansı

◼ Kafkasya, birçok halka ve devlete ev sahipliği yapan kadim bir coğrafyadır. Türklerden tutun Çeçenlere ve Gürcülere kadar pek çok millet, Kafkasya'da barış içinde yaşar. ◼ Bu bölge, Türk devletlerinin atılımıyla hayata geçirilen Zengezur projesinin ana koridorudur. Proje adını Türk boyu olan Zengilerden almakta. Burası, Kafkasya ve Orta Asya açısından büyük önem taşıyor. TÜRKİYE'Yİ ORTA ASYA'YA AÇAN KAPI ◼ Kafkasya, Karadeniz ve Hazar denizi arasında yer alır. Burası Avrupa ve Asya'nın sınırında bulunan bölgenin ismidir. Kafkas sıradağlarında, Avrupa'nın en yüksek dağı olan ve Kafkas halklarının sözlü edebiyatını oluşturan Elbruz Dağı bu noktada bulunuyor. ◼ Kafkasya, siyasi ve coğrafi olarak Kuzey Kafkasya ve Güney Kafkasya olmak üzere ikiye ayrılmakta. Güney Kafkasya, bağımsız ve egemen devletlerden oluşurken Kuzey Kafkasya Rusya'ya bağlıdır. ◼ Kahramanlık ve zarafetle özdeşleşmiş olan Kafkas dansları, yüzyılları aşan bir geçmişe sahip. Uzun yıllar sonunda halk tarafından unutulan birçok Kafkas dansı yerini başka bir oyunla doldurmuş ve kültürel kalıtım böylece yaşatılmıştır. ◼ Birbirinden farklı Kafkas danslarının ortaya çıkmasıyla eş zamanlı olarak isimlerde değişmiştir. Şeyh Şamil, Maral, Vağzalı, Ayşat, Terekeme, Gazağı, Tamara Kafkas oyunların ismidir. KAFKASYA'NIN SİMGE CAMİLERİ ◼ Kafkasya dediğimiz yer, çetin dağlar ve zorlu hava koşulları ile nam salmış bir konumda bulunur. Bundan ötürü zaman içinde ortaya çıkan Kafkas dansları; bölgenin yapısını, şartlarını insanlar üzerinden yansıtmıştır. ◼ Kafkas dansını kadınlar sergilediklerinde zarafet, asalet; erkekler sergilediğinde ise cesaretin ve kahramanlığın temsili olarak görülür. Toparlayacak olursak Kafkas dansı, dağlı ruhun bir dışa vurumu olarak tanımlanabilir. ◼ Kafkas danslarının birbirinden ilginç hikayeleri bulunur. Bunlardan ilki, kartal ve kuğu hakkında anlatılan hikayedir. Bir adam kartal şeklinde şeklinde dans eder, dansın hareketi bir kartalın gökyüzündeki hareketlerine benzetilir. ◼ Ardından havada süzülür, sonra kollarını kanatlanırmış gibi yayar. Kafkas dansında erkekler kartalı temsil ederken kadınlar ise bir kuğu gibi süzüldüğünden asaleti simgeler. Çerkes kültürü: Xabze ◼ Kafkas dansının önemli noktaları vardır. Bunlardan ilk şüphesiz erkeğin kol hareketleridir, bu hareket kartalın uçuşunu andırmak durumundadır. ◼ Diğeri ise Kafkas dansını, kadın ve erkeğin senkronize bir şekilde icra etmesidir. Dans esnasında erkekler, kadınları sol yanından geriden takip eder. Sağ elleri gökyüzünü, sol elleriyse kadını koruyacak şekilde açık olur. ◼ Zaman zaman erkekler ayaklarını yere sert ve ani şekilde vurarak dönüşler yapar. Bu, katıldıkları savaşları simgelemektedir. ◼ Bunun bir başka anlamı ise kadınını koruyacağının ispatı ve aynı zamanda kendilerine olan güvenleridir. Kadınlar ise adeta gökyüzünde süzülen bir kuş misali salınarak hareket eder. Ara da bir yaptıkları alkışlar ise oldukça narin ve kibardır. Hayalet Kent: Gamsutl ◼ Kafkas dansları içinde en yaygın olan şüphesiz Şeyh Şamil'dir. Bu oyun üç erkek ile bir kız oyuncu tarafından icra edilir. Dansın hikayesi ise şöyledir: Şeyh Şamil bir gün namazdayken dua ettiği esnada kendinden geçer. ◼ O sıra Şeyh Şamil'in etrafını Çar orduları kuşatır. Kuşatıldığını fark eden Kafkas Kartalı, o anki vecd haliyle oyuna başlar. Etrafını saran askerler, o anın maneviyatına kapılıp kuşatmayı bırakırlar. Şeyh Şamil ise bu durumdan istifade edip kuşatmadan kurtulur. Böylece bu oyun Şeyh Şamil olarak günümüzde kadar ulaşmıştır. *Şeyh Şamil oyunun diğer adı Lezginka'dır. ◼ Kafkas dansının en bilindik türlerinden biri de Maral'dır. Bu türde ava çıkan avcılar ve marallar arasında geçen olaylar canlandırılmak istenmiştir. Lezginka'ya benzeyen bu oyunda, süzülerek dans eden kızlar marala benzetilir. Dansın mantalitesi, Kafkas oyunlarının genelindeki gibidir. ◼ Bir diğer tür olan Kazağı; hızlı, çevik, hareketli oynanan, savaşçı kimliği ön plana çıkaran bir oyundur. Zamanında savaşa giden insanların sergilediği bir dans olarak bilinmektedir. Maral ne demek? Maral, Eski Türkçede 'geyik' manasına gelir. Dağıstan'da neler oluyor? ◼ Azerbaycan topraklarında yeşeren bir diğer Kafkas oyunu ise Terekeme'dir. Bu isim, Azerbancan'da yaşayan bir topluluğunun ismidir. Diğer kafkas dans türlerinde olduğu gibi bir kadın ve bir erkek ile oynanır. İki bölümden oluşan dansın birinci bölümünü kadınlar, ikinci bölümünü ise erkekler sergiler. TEREKEMELER KİM? ◼ Karapapaklar, Kumuk Türklerini oluşturan etnik boylardan biridir. Genel olarak; Kuzey Kafkasya'da Derbent, Gürcistan'da Kvemo Kartli, Azerbaycan'da Kazah, İran'da Sulduz ve Türkiye'de yaşamlarını sürdürürler.

Zarafet ve asaletin oyunu: Kafkas dansı

KAFKASLAR