Zonaro’yu Abdülhamid’in ‘saray ressamı’ yapan tablosu

İtalyan oryantalist ressam Fausto Zonaro, 18 Eylül 1854 yılında o dönemde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun işgali altında olan Padova yakınlarındaki Masi kasabasında, yoksul bir ailenin çocuğu olarak doğdu. İlkokulu ailesinin birkaç yıllığına gittiği Piacenza d'Adige'de okudu. Zonaro, bu yıllarda çizim kitaplarına hocası Signor Gennaro'nun karikatürlerini yaparak resimle tanıştı. Gençliğinde babasının yanında duvar ve bina yapımı işlerinde çalıştı. Zonaro 10 yaşında ilkokulu bitirdiğinde, duvar ustası olan babası, onu kendisine yardım etmesi için yanına aldı. 14 yaşına geldiğinde yetenekli bir duvar ustası olan Zonaro, kilit taşını yerleştirme gibi güç bir işi rahatlıkla yapar hale gelmiş, istiridye kabuğu formunda birçok süslemeli mermer taklidi kaidelerin yapımında aranan bir dekoratör olmuştu. Zonaro'nun sanat yaşamını çocukluk yıllarında zorlukla edinebildiği Jacopo Barozzi (II Vignola) ve Andrea Palladio hakkında yazılmış iki kitap oldukça etkiledi. 1870 yılından itibaren yaşadığı şehrin yakınlarındaki Lendinara'da bir teknik okulda 3 yıl boyunca resim öğrenimi görmüş, burada Profesör Federico Cordenons'un öğrencisi olmuştu. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Fatih Sultan Mehmet Portresi tablosu, 1910. Zonaro, hocasının yardımıyla Lendinara Belediye Binası'nda bir resim sergisi açtı. Sergiyi ziyaret eden sanatsever Veronalı bir kadın, Zonaro'yu Verona'ya götürerek, dönemin önde gelen güzel sanatlar akademilerinden biri olan Accademia Cignaroli'ye girmesini sağladı. Bu okulu bitirdikten sonra Roma'da L'Accademia di Belle Arti'de resim eğitimi aldı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Sandalda Genç Bayan Göksu tablosu, 1910. 1880 yılında tablolarını İtalya'da sergileyen Zonaro, daha sonra Paris'e gitti ve 9 yıl boyunca Paris'te kendi atölyesinde çalıştı. Bu süre içinde Fransız izlenimci ressamlardan etkilendi. Venedik, Napoli ve Padova'ya yaptığı gezilerden sonra 1891 yılında eşinin isteğiyle İstanbul'a doğru yola çıktı. Bu yolculuk sırasında sanatçının cebinde birkaç yüz frangı vardır ve yaptığı gemi yolculuğunun masraflarını gemi kaptanının portresini yaparak ödeyebilmişti. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Fatih Atını Denize Sürerken tablosu, 1908. Fausto Zonaro, İstanbul'a geldikten sonra kısa sürede saray çevresinde adını duyurdu. Resimlerinde İstanbul'un çeşitli köşeleri, düğün, bayram, dinî ve resmi tören gibi sosyal olaylar, savaş ve çeşitli mesleklerden insanları konu aldı. Zonaro, İstanbul'a geldikten ve ismini duyurmaya başladıktan sonra eşi Elisa Pante'ye yazdığı mektupta şu sözleri kaleme almıştı: 'Elisa, sevgili eşim, İstanbul'da yaşama gücümü senin sayende kazandım. Başlangıç yıllarını düşünüyorum da, suluboya tablolar yaparak geçimimizi sağladık. Çerçeve tamirleri yaptık, fotoğraf tab ettik... Fakat bize en yakın ilgiyi gösteren Yüksek Kaldırım'daki Zellich Kitabevi'nin sahibi Bay Zellich'i ve oğullarını asla unutmayacağım. Tablolarımı geniş vitrinine yerleştirmiş ve tanesine 1 lira değer biçmiştik. Tablolarım iyi satıldığından dolayı Bay Zellich benim adıma siparişler almaya başlamış ve ilk satılan dört tablonun parasını hemen vermişti. İstanbul'da ilk kazandığım para bu olmuştu.' Fausto Zonaro tarafından resmedilen Tekneler Haliç'e indirilirken tablosu, 1908. Zonaro, eşi ile birlikte İstanbul'daki ilk yıllarında Taksim civarında bir eve yerleşti. Zonaro kente geldiği ilk günlerde küçük boyutlu manzaralar, kent yaşamından sahneleri gösteren tablolar yaparak bunları Peralı bir tacire satarak geçimini sağladı. Kısa zamanda birçok dost edinen sanatçı, yabancı elçilikler tarafından himaye görmüştü. Hatta İtalyan Elçiliği'nin desteğiyle İstanbul'da yaşayan elçilik mensuplarının hanımlarının devam ettiği bir resim kursu açmış, kurs ücretinin yüksek tutulmasına karşın katılım oranı büyük olmuştu. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Eminönü Manzarası tablosu, 1910. Fausto Zonaro'nun yaşamındaki en büyük değişim ise kuşkusuz onun Sultan II. Abdülhamid tarafından 'saray ressamı' olarak onurlandırılması ve bu görevi 14 yıl boyunca sürdürmesi oldu. Abdülhamid tarafından 1896 yılında Ressam-ı Hazret-i Şehriyari ilan edilen Zonaro, İstanbul'da kaldığı süre içerisinde binden fazla resim yaptı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen İstanbul'un Fethi tablosu, 1903. Zonaro'nun Abdülhamid'e sunulmasını sağlayan kişi ise Thalasso'ya göre resimlerini beğenerek koleksiyonuna alan ve sanatçıya saraya resim sunma önerisinde bulunan Ferid Paşa'ydı. Zonaro, 1896 yılında Ertuğrul Süvari Alayı'nın Galata Köprüsü'nden Geçişi adlı resmini tamamlamış ve Abdülhamid'e sunmuştu. Sultanın resmi beğenmesi ile sanatçıya birinci dereceden Mecidi nişanı ve saray ressamlığı unvanı verilmişti. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Ertuğrul Süvari Alayı Galata Köprüsü Geçisi tablosu, 1901. Zonaro'nun saraya alındığına dair resmi belge Dolmabahçe Sarayı Arşivi'nde 103 sıra numarası ile bulunur. Burada 17 Nisan 1896 tarihinde 35 lira maaşla sanatçının saraya alındığı kayıtlıdır. 1897'de tamamladığı 'Saldırı' adlı resminin sultan tarafından beğenilmesi üzerine sanatçıya tüm masrafları sultan tarafından karşılanan ve mülkiyeti Zonaro'ya verilen Akaret-i Seniyye binalarından biri bağışlanmış; sanatçı bu evi hem ev, hem de atölye ve sergi salonu olarak kullanmıştı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen İskelede Tekneler tablosu. Fausto Zonaro, Abdülhamid'in hükümdarlığının son yılında portresini yapmak istemiş; bu isteğini Sultan'a bir mektupla bunu bildirmişti. Nihayetinde Sultan Abdülhamid'i ikna etmeyi başaran Zonaro, Abdülhamid'in portresini yapan tek ressam olarak da tarihe geçmişti. Abdülhamid döneminde 14 yıl saray ressamlığı olarak görev yapan Zonaro, Abdülhamid'in tahttan indirilmesiyle görevden alındı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Abdülhamid portresi. Fausto Zonaro İstanbul'a gelmesinin ardından izlenimci üsluba büyük bir ilgiyle yaklaştı. Kendi karakterinde mevcut olan doğallığı, sıcaklığı sergileyebileceği en uygun akımlardan bir olan bu üslupla İstanbul manzaralarına o güne dek hiç bakılmamış bir içtenlik ve çok renklilikle baktı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Boğaz'da Gemiler tablosu. Fausto Zonaro ilk çıkışını yaptığı 1883 yılından ölümüne değin ışık, renk ve üslup arayışını sürdürerek çağının akımlarına sırt çevirmeden kendine özgü bir üslup oluşturmasını bildi. İstanbul'a gelmeden önceki yıllarda resimlerinde önceleri hareketli bir gerçekçilik hâkimdi. Seçtiği konular romantik, kullandığı üslup klasik tarzdaydı. Sanatçı Paris'e gitmeden önce empresyonizmi tanıdı ve empresyonist üslupta denemeler yaptı. Fakat hiçbir zaman bir üsluba bağlı kalmadı; empresyonizmi tanıdıktan sonra da realizmi tuvallerinde sergiledi. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Haliç'ten Görünüm tablosu. Fausto Zonaro'nun İstanbul'da yaşadığı 20 yıl boyunca seçtiği konular o dönemde kentin kozmopolit nüfus yapısı kadar renkli ve çeşitliydi. Haliç üzerinden yükselen minareler, Boğaziçi'nin üzerinde parlayan ay, Göksu'da piknik yapan aileler, Yıldız Sarayı'ndan Mekke'ye doğru yola çıkan Sürre Alayı, kentin bir yakasından diğerine gitmek isteyen hanımlara yardım eden kayıkçılar, selviler, gemi direkleri, bacalar, yelkenli gemiler, peçeler ve her yerde göze çarpan kırmızı renkli fes, imparatorlara yaraşır bir ihtişamın son çağında İstanbul'un canlı, karşı konulamaz romantik resimlerinde Zonaro tarafından bir araya toplanmıştı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Yıldız Yolu tablosu. Oryantalist bir tutumla ve izlenimci bir üslupta yaptığı İstanbul resimleri pek çok kez sergilendi. İstanbul'da düzenlenen Birinci ve İkinci İstanbul Salonu sergilerine ve 1907 yılında Sultan II. Abdülhamid'in tahta çıkışının 31'inci yıldönümü nedeniyle düzenlenen sergiye katıldı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen tekneye binen kadınlar. Zonaro, İstanbul'dan ayrıldıktan sonra İtalya'nın Sanremo kentine yerleşti ve İstanbul'u betimleyen resimler yapmayı sürdürdü. Resimleri sanatçı yaşarken büyük bir hayran kitlesi tarafından izlendi. İtalya'ya dönmesinden 10 yıl sonra, 1920'de eşinden ayrıldı ve kızıyla yaşamaya başladı. Fausto Zonaro tarafından resmedilen bir İstanbul tablosu. Kaleme aldığı hatıralarını 1924 yılında basılmaya hazır hale getirdi ancak kitap basılmadı; yıllarca aile arşivinde kaldı. Söz konusu kitap 2008 yılında Türkiye'de Abdülhamid'in Hükümdarlığında Yirmi Yıl/Fausto Zonaro'nun Hatıraları ve Eserleri adıyla yayımlandı. Ünlü sanatçı, 1929 yılında 75 yaşında Sanremo'da hayatını kaybetti. Fausto Zonaro tarafından resmedilen Galata Köprüsü tablosu. Solda Fausto Zonaro, ortada Abdülhamid'in bir fotoğrafı. Fausto Zonaro'nun Domeke Savaşı konulu tablosu.

Zonaro’yu Abdülhamid’in ‘saray ressamı’ yapan tablosu

FAUSTO ZONARO KİMDİR?