Ayna nöronlar

Ayna nöronların keşfediliş süreci 🔷 Ayna nöronlar, 1980'li yıllarda Giacomo Rizzolati ve ekibi tarafından makak maymunlarıyla yapılan deneyler esnasında keşfedilir. Ayna nöronlar, premotorik korteksinin F5 bölgesinde bulunan belirli bir görsel motor nöron çeşitidir. 🔷 Ayna nöronlar, hayvan belirli bir hareketi gerçekleştirdiğinde ya da benzer bir eylemi gördüğünde ateşlendiği gözlemlenen görsel motor nöron sınıfıdır. 📌 Giacomo Rizzolati kimdir? Parma Üniversitesi'nde çalışan İtalyan asıllı nörofizyologdur. Makak maymunlarının frontal ve parietal kortekslerindeki ayna nöronları keşfeden bilim insanıdır. Konuyla ilgili birçok bilimsel makalesi yayınlanır. 🔷 Ayna nöronların ilk keşfedilişinin bir deney sırasında gerçekleştiğinden söz etmiştik. Deneyde camla ayrılmış iki odanın birinde maymunlar ve oluşturulan doğal ortamları, diğer odada ise bilim adamları ve doğal ortamları bulunur. 🔷 Deneye ara verilen bir zamanda bilim adamlarından biri, su içme amacıyla elini bardağa uzattığında, maymunun beyninde susayınca harekete geçmesi gereken reseptörlerin harekete geçtiğini görür. 🔷 İlk olarak bunun bir tesadüf olabileceğini düşünürler, fakat olayı tekrar edince bunun bir tesadüf olmadığını anlarlar ve ayna nöronlar bu şekilde keşfedilmiş olur. İçimizdeki güç: Öz güven 🔷 Ayna nöronların insanlardan önce maymunlarda fark edilmesi insan zihni ile hayvan zihni arasında olduğu düşünülen 'düşünebilme' farkının da doğru olmayabileceğini gösterir. 🔷 Geçmişte insan dışı primatların başkalarının zihinsel durumlarını anlamadıkları yaygın kabul iken primatların bugün başkalarının zihinsel durumunu, niyetini bile anlayabileceklerini yani 'akıl yürütme ' becerisine sahip olduklarına dair çalışmalar mevcuttur. Primat ne demektir? Maymun anlamına gelir. 🔷 Ayna nöronlar beynin 'parietal lob' adı bölgelerinde yer alır. Bu bölgelerin hem beynin hareketten sorumlu motor, hem duygulardan sorumlu limbik hem de düşünceden sorumlu frontal (ön) bölgelerle bağlantıları bulunur. 🔷 Çevremizde olup bitenleri ve kendi deneyimlerimizi beş duyumuzla algılarız. Bu algılama organları; görme, işitme, tatma, koklama ve dokunma işlevlerini gerçekleştirir. 🔷 Algı organlarıyla alınan duyumlar, elektriksel sinyallere bürünerek beynimizin çeşitli bölgelerindeki kısmen özelleşmiş nöronlara ulaştırılır. Bu nöronlar duyumlardan gelen sinyallerle harekete geçer ve milyonlarca bağlantıyla binlerce nöronun ateşlenmesini sağlar. Bu süreç sürekli olarak devam eder. İletişimin temel ögesi: Beden dili Ayna nöronlar ne işe yarar? 🔷 Ayna nöronlar sayesinde insanların davranışlarının amaçlarını anlayabiliriz. Sözcükleri duyduğumuzda beynin konuşma sisteminin yanında ayna nöronlar da aktifleşir. Ayna nöronların; hareketi tanıma, taklit etme, eylemin amacını yorumlama, empati, dil, öğrenme ve hafıza gibi karmaşık işlevlerde rol aldığını öne süren birçok çalışma bulunur. 🔷 Ayna nöronlar, temel olarak karşımızdakinin duygularını anlamaya, düşüncelerini ve davranışlarını kestirebilmeye, insanların kompleks davranışlarını taklit edebilmeye ve yorumlamaya yarayan özel nöronlardır. 🔷 Günlük hayatta kullandığımız empati kavramının nörobiyolojik açıklaması olarak görülür. Bu nöron gruplarından gelen verileri değerlendirmeyi engelleyen düşünce ve olaylar, doğru değerlendirme yapmamıza engel olabilir. Ayna nöronlarından gelen verilerin doğru değerlendirilmesi için trans hali oluşturularak engelleyici düşüncelerin uzaklaştırılması gerekir. 🔷 Bir kişinin bir yerini kestiğine şahit olduğumuzda, aynı yerde aynı acıyı hissetmemizin nedeni, bazı hücrelerimizin kendi elimiz kesilmiş gibi etkin hale gelmesidir. Beynimizde aynı hücrenin harekete geçmesiyle beynimiz bu durumu kendi yaşıyormuş gibi algılar. Esnemekte olan birinin karşısında bir süre sonra gelen esneme isteğimiz, tiksinmiş birinin yüz ifadesi karşısında bizim de aynı yüz ifadesine bürünmemiz de ayna nöronlar ile açıklanır. İnsan olmanın gereği: Empati Ayna nöronların taklite etkisi 🔷 Bireylerin sosyal gelişimi, öğrenmesi ve iletişimi için büyük bir role sahip olan taklit, enstrümantal öğrenme, ilişkisel öğrenme ve duygusal süreçlerle doğrudan ilişkilidir. 🔷 Taklit, sadece bir kas hareketini değil, çok daha karmaşık bir süreci yansıtır. Bilim insanları, taklit etme sürecinin başrolünde, bahsettiğimiz üzere makaklarda ve bataklık serçelerinde bulunan ayna nöronlarının olduğunu düşünüyor. 🔷 İnsanlardaki ayna nöronlar, yaşama başladıktan ilk on iki aydan sonra gelişir. Bundan dolayı bebekler genelde bir yaşından sonra çevrelerine daha tutarlı tepkiler verir. 🔷 Ayna nöronların insana özgü becerilerin gelişmesinde merkezi bir işlevi vardır. Gözlemlediğimiz kişileri taklit edemiyor olsaydık insana özgü becerilerimiz bu kadar gelişmiş olmayacaktı. 🔷 Ayna nöronlar taklit ve bunun aktarımı sonucu; dil gelişimi, kültürün aktarılması, ilk icatların günümüze kadar gelmesi gibi insan evriminde önemli bir yere sahiptir. Ayna nöronların işlevleri toplumsal iletişim ve etkileşim açısından da önemli bir rol oynar. Hayati farkındalığımız: Algı Hayvanlarda ayna nöronlar 🔷 Ayna nöronlarının keşfedildiği bir başka canlı da sesleri algılamada ve şarkı söylemekte çok aktif oldukları bilinen ve bataklık serçesi olarak adlandırılan 'Melospiza georgiana' türü kuştur. Bu tür üzerinde yapılan araştırmalarda, ötme sırasında beyinlerinin HVC bölgesine gönderilen elektrotların aktif olduğu görülür. Bundan dolayı sonuçta kuşların ötmesini de sağlayan bu bölgede ayna nöronlarının olduğu bilgisine varılır. 🔷 Hayvanların, yön ve yer bulma kabiliyetlerine ayna nöronların da katkısı vardır. Bazı kuşlar, yaz aylarında yiyeceklerini toprağa gömer. Kışın etraf karla kaplandığında kuşun yiyecek bulamama kaygısı yoktur. Çünkü yazın toprağa gömdüğü palamudun yerini unutmaz. İhtiyacı olduğunda doğru noktaya yönelerek toprağın altındaki yiyeceği çıkarıp afiyetle yer. İşte hayatta kalmaları için kuşlara verilmiş bu yeteneğin, ayna nöronlar aracılığıyla gerçekleştiği düşünülür. 🔷 Son yıllarda ayna nöronların 'sürü psikolojisi'nin anlamlandırılmasında da mühim bir rolü olduğu sonucuna ulaşıltı. Bir stadyumda maç izleyen kişilerin ortak tepkileri veya toplumsal olaylarda insanların daha sonra hayretle karşıladığı aşırılık ve taşkınlık hali bu nöronlarla açıklanır. 🔷 Şizofreni, otizm ve diğer bazı psikiyatrik bozukluklarda bu ayna nöronların rol oynayabileceği de düşünülen olasılıklar arasındadır. Buna kırık ayna teorisi adı verilir ve bu insanların karşı tarafa 'ayna' olamadığı yani empati kuramadığı söylenir. Teoriye göre otizmli çocukların ayna nöronlarına dair merkezleri kırıktır. Otizmli çocuklarda duyu organlarından gelen sinyaller, ayna nöronlarında cevap ve görüntü oluşturmakta fakat bunlar beyinde mimikler ve konuşma merkezlerine iletilemediği için otizmli bireylerde mimikler, el kol hareketleri ve konuşma becerisi gelişmez. 🔷 Tüm bunlar gösteriyor ki insanlar fizyolojik olarak birbirini doğru anlamaya, birbirinin duyguları ile bağlantı kurarak yakın ilişkiler kurmaya uygun yaratılmışlardır. Bu canlıların üzüntüsüne, sevincine veya davranışsal tepkilerine kayıtsız kalmamamızın yaratılış olarak desteklendiğini gösterir. Bir var oluş mücadelesi: Anlaşılmak