Deprem sonrasında gelecek kaygısı ile nasıl mücadele edilir?

🔶 Kahramanmaraş'ta gerçekleşen ve 10 ili etkileyen depremlerin ardından, bir de Hatay'da hissedilen 6.4 büyüklüğündeki deprem ve artçıları son iki haftadır ülkemizin ana gündemini oluşturdu. 🔶 Bu kısa süreçte kimileri yakınlarını, yaşadıkları evleri, kurulu düzenlerini yitirerek büyük acılar yaşadılar. Yalnızca depremi yaşayanların değil, ekran başında günlerce depremle ilgili haberleri, görüntüleri izleyen veya maruz kalanların da günlerinin büyük bir kısmı depremi düşünerek geçti. Tüm bu yaşananlar insanların ruhlarında derin yaralar açtı. Afet sonrası toplumu bilinçlendirmenin önemi 🔶 Deprem sonrasında en çok hissedilen duygular; suçluluk, çaresizlik ve gelecek kaygısıdır. Ülke olarak bir travma içerisindeyiz. Peki travmanın nedenleri nedir? Travma oluşturan olayın içinde bulunmanız, yakınlarınızın olması, maruz kaldığımız sesler ve görüntüler travmayı etkileyen önemli faktörlerdir. 🔶 Deprem travması, tek bir kentte deprem gerçekleştiğinde hissedilebildiği gibi, ülkenin 10 ilini kapsayan hemen hemen herkesin arkadaşının, yakınının olduğu büyük bir bölgede gerçekleştiğinde de hissedilebilir. 🔶 Depremin üzerinden iki hafta geçmesine rağmen hala ilk defa yaşıyormuş gibi hissedilen bir şeydir, travma... Travmayı, acıyı atlatmak için 15 gün azımsanamayacak bir süredir. Böyle durumlarda hissedilmesi en normal duygulardan biri kaygı ve ona eşlik eden tepkilerdir. 🔶 Ülkemizin böyle acı bir durumu yaşaması, toplumun bütün katmanlarını etkileyebilecek nitelikte bir travmanın yaşanması durumunda hissetmiş olduğumuz 'kaygı', anlık düzeyi ne olursa olsun doğaldır. Deprem kuşağında Müslüman olmak Kaygını belirtileri nelerdir? ◾ Sese ya da herhangi bir harekete karşı aşırı tepkisel davranmak. ◾ Aşırı derecede kalp çarpıntısı. (Ama bu merdiven çıktığında ya da hoşlandığımız birini gördüğümüzdeki gibi değil, nedensiz.) ◾ Avuç içlerinin terlemesi, vücutta titreme görülmesi. ◾ Mide, sırt, boyun, baş ve kas ağrıları gibi somatik belirtiler olabilir. Somatik nedir? Bedenle ilgili olan, bedensel. 🔶 VAV TV'de yayınlanan 'Kendini Bilmek' programında bu hafta 'gelecek kaygısı' konusu ele alındı. Programın konukları, Klinik Psikolog Özge Dayıoğlu ve Uzman Psikolojik Danışman Mehmet Konuk oldu. Uzm. Psikolojik Danışman Mehmet Konuk kaygının ortaya çıkma şekilleri hakkında şu cümleleri sarf etti: 'Kaygıyı her birey psikolojik ve bilişsel olarak da farkı yansıtabilir. Öfkelenebilir, hiç öfkelenmeyebilir. Kaygı oluşturan olayla ilgili her detayı anlatabilir, hiç anlatmayabilir. Bu iki uç tepki de kaygı tepkisidir. Depremi anlatan bir bireyin araya espriler sıkıştırması da kaygıdandır, sürekli gözyaşı dökmesi de. Bütün bunların tamamı şu süreçte normaldir. Bu durum, eğer deprem bölgesinde yaşanmışsa süreç 3-4 aya kadar çıkabilir. Fakat depreme dışarıdan şahit olmuş insanlar için ise 1- 2 ay olmalıdır.' Doğal afetler çocuklara nasıl anlatılmalı? 🔶 Vücudumuzun kaygıya karşı verdiği tepkiler normaldir. Depremi yaşamasak dahi depremi hayal ettiğimizde fiziksel olarak tepkiler veririz. Çünkü sadece depremle ilgili görsellere maruz kalmaktan bile sinir sistemimiz etkilenir. Bu yüzden biz uzakta olmamıza rağmen kaygıyı hissederiz. 🔶 Depremde, bir yandan insanlara yardım etmeye çalışırken aynı zamanda suçluluk, çaresizlik duygularını ve gelecek kaygısını yaşıyoruz. 🔶 'Depremzedelerin 6 aylık bir yas dönemi var. Bu yas dönemini yaşamaları gerekiyor. Sonrasında psikolojik terapilerin verilmesi gerekir.' sözleriyle meseleye farklı bir bakış açısı getiren Klinik Psikolog Özge Dayıoğlu depremzedelerin yas dönemleri hakkında şu sözleri sarf etti: 'Depremden sonra travma sonrası stres bozukluğu yaşanması ön görülüyor. Özellikle 10 yaş altı çocuklar bu dönemde televizyona, internete, ailenin olumsuz yönergelerine maruz kaldıklarında aynı kaygıyı onlarda yaşayacaklar. Deprem bölgesinde olmasalar da TSSB'yi yaşamış olacaklar.' Deprem sonrası psikolojik travmalar Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) nedir? 🔶 Bireyin ani bir olayla karşılaşmasından sonra oluşan bir sendromdur. Kişi bu olay ya da durum karşısında kaygı, korku ve çaresizlik yaşar. Olayı sürekli olarak yeniden yaşar ve travmayı anımsamaya karşı direnç gösterir. 🔶Travma sonrası stres bozukluğu yaşayan bireylerde hafıza, uyku, öfke problemlerine ve duygusal donukluk, hissizlik hâllerine sık rastlanır. Günlük yaşama adapte olamama, sürekli olayla ilgili sahneleri zihinde döndürme gibi durumlar yaşama söz konusudur. 🔶 Belirtiler en az bir ay devam ederek günlük yaşantıyı olumsuz yönde etkilerse bu duruma 'travma sonrası stres bozukluğu' (TSSB) teşhisi konulur. 🔶 'Psikolojik desteğe velilerden başlayın. Velinin rehberliğinde zaten çocuk o yola girecektir. Bahsettikleri konu ne olursa olsun, trajik konular çocukların yanında konuşulmamalı! Çocuk anlar, ama sizin anladığınız gibi değil.' sözleri ile meselenin önemini vurgulayan Konuk: 'Bu yüzden ebeveynlerin kesinlikle rutinlerine devam etmeleri gerekir. Sabah uyandıklarında doğrudan televizyonu açmamalılar. Kaygı bulaşıcı bir şeydir, tıpkı grip gibi. Ben ne kadar kaygılanırsam o kadar çocuğa yansır. Ben kendimi özge olarak olayların içinde nasıl var edebiliyorsam, çocuğumun yanında da olayların dışında bırakmam gerekiyor, onun kaygı düzeyini arttırmamak için.' sözleriyle afetler karşısında çocukların travmatize olmalarını engellemek için ebeveynlere düşen görevleri açıkladı. Deprem sonrasında psikolojik destek nasıl sağlanır? 🔶 Yaşadığınız veya bir şekilde haberdar olduğunuz afet karşısında duygusal olarak bir hezeyan, boşluk içinde olabilirsiniz. Fakat her an 'benim bir çocuğum var' şeklinde teyakkuzda olmalısınız. 🔶 Çocuk ebeveynin duygusunun tamamını üzerine giyer. Bu durum anne karnında başlar. Travma oluşturabilecek bir olayı ebeveynin sürekli anlatması, çocuğa zarar vererek yaşayacağı travmanın süresini uzatır. Depremin açtığı yara: İkincil Travma Beklenen İstanbul depremi nedeniyle de insanlar korku ve kaygı hissediyor. İnsanlar bu kaygıyla birlikte yaşamlarını nasıl düzenleyecekler? 🔶 Kaygı, gelecek gibi görünse de geçmişte yaşanan bir duygudur. Her an, her dakika başımıza bir şey gelebilir, önlemimizi almamız gerekir. Bu noktada 'Gelecekte bir deprem var. Bunun için önlemler alabilirim?' düşüncesiyle deprem anında çocuğunuza nerede duracağını, nasıl korunacağını öğretebilirsiniz. 🔶 Mehmet Konuk, travmaların etkisinin oluşturduğu kaygının beyinde nasıl kalıcı hâle geldiğini şu şekilde anlattı: 'Bir insanın sürekli kendisini depremle ilgili görüntülere maruz bırakması kaygısının ve travmasının bir göstergesidir. Beyin; uysal, küçük bir çocuktur. Bu yüzden 'Sahibim bunu söyledi, benim bunu böyle uygulamam gerekir.' der. Gözümüzün gördüğü, kulağımızın duyduğu şeyler hep aynı olunca şu komutu gönderiyoruz. 'Bunlar çok önemli, sakın bunları aklından çıkarma!' Biz bundan sonra da eşle veya bir arkadaşla tartışma durumunda bu deprem anında yaşadığımız travmayı aklımıza getiriyoruz.'