Dünün yükünü omuzlardan atamayan zihinsel derinlik

Sevilen birinin kaybı, bir kaza, şok edici bir manzara, bir saldırı, doğal afet veya tıbbi acil durumlar yaşayabiliriz. Birçok psikolog ve psikiyatrist, hepimizin hayatımızın bir noktasında hiç de hazırlıklı olmadığımız bir anda travmatik bir olaya maruz kalacağımızı hatırlatıyor. Beynimizde güçlü bir izlenim yaratan durumlar var. Bu durumlar, beyinde korku ve alarm ile ilgili alanları uyarır. Bir anda her şey önümüzde dağılmaya başlar. Prefrontal korteks, düşünmemizi ve mantığımızın açık bir şekilde anlaşılmasına yardımcı olan yapı gücünü ve çevikliğini kaybeder. Zihinsel odağımız daha bulanık hale gelir ve bizi acılı bir duruma sokar. Travmalar geçmişe aittir, fakat bıraktıkları yaralar, insanların düşünce ve duygularına bağlı olarak derin ve bazen de kalıcıdır. Rorschach tekniğine göre, travmatik kişilerin her şey onların etrafını sarmadan önce travmalarını üst üste ekledikleri keşfedilmiştir. Bütünlük içerisinde travma, başka olasılıklar düşünüldüğünde hayal gücünü de etkiler. Örneğin, insanlar savaşa katılmış askerlerin çoğunun sadece travmatik geçmişlerini hatırladıklarında kendilerini canlı hissettiklerine tanık olmuşlardır. Travma kurbanlarının kendi hikayelerini anlatmalarına yardımcı olmak önemlidir. Bununla birlikte, onları incitmek ve anlatmaya zorlamak onların travmatik anılarından kurtulmasını sağlamaz. Olumlu bir değişiklik yapmak için, onların bünyelerinin olan olaylardan endişe duymaksızın şu anki gerçekliğini yaşamayı öğrenmesi gerekir. Çocukluklarını ihmal eden insanlar sık sık fiziksel algılama eksikliği yaşamakta. Çünkü travmanın işlenmemiş parçası hikayenin dışında kaydedilir. Travmatik kişilere yaşadıkları travmatik olayla ilişkili uyarılar verildiğinde, beyindeki amigdala (korku merkezi) bir çeşit alarm vererek tepki gösterir. Bu aktivasyon, vücudu kaçmaya, mücadele etmeye ya da savaşmaya hazırlayan sinirsel dürtüleri art arda tetikler. 'İfade edilmeyen duygular asla ölmez. Onlar diri diri gömülür ve daha çirkin bir şekilde gizlendikleri yerden ortaya çıkarlar.' 'Bir travma sonlanmaz ve hayatta kalırsa beyinde neler olur?' Aynı soruyu birkaç çalışma yanıtlamaya çalıştı. Dr. Lanius ise soruyu şöyle sorar: 'Belirli bir şey üzerinde düşünmediğimiz zaman beynimiz ne yapar?' O zaman ilgiyi kendimize yöneltiriz, öz farkındalık zirve yapar. Bazı araştırmacılara göre, çocuklukta travmalar yaşayan hastalarda kendini algılama alanlarına ilişkin olarak hiçbir hareketlenme yok. Bununla birlikte, mekansal uyumdan sorumlu alanda düşük etkinlik göstermişlerdir. Frewen ve Ruth Lanius, duygularıyla bağlantıyı daha çok kestikçe insanların kendini algılama aktivasyonlarının daha da azaldığını gösterdiler. Yani, yaşanılan travmaya cevap olarak endişeye bağlı duygularını ve heyecanlarını ileten beynin bölgeleriyle bağlantıyı kestiler. Egonun temel sistemi, insanların kendilerini tehdit altında hissettikleri zaman harekete geçen beyin sapı ve limbik sistem olarak ayrılır. Bu bölgeler aynı zamanda yoğun bir psikolojik aktivasyon, endişe ve korku duygularına da eşlik eder. İnsanlar tekrar travmalarını yaşadıkları zaman, kendilerini aynı felç edici ve rahatsız duygular içinde bulurlar. Travmadan sonra, zihin ve vücut sanki aynı tehlike bir kez daha yakınlaşmış gibi harekete geçer. Travmatik kişiler içgüdüsel alarm sinyalleri aniden kesildiği için, geçmişin hala bünyelerinde yaşadığını sanırlar. Pek çoğu kronik olarak kendini güvensiz hisseder ve duyusal değişimlerin üstesinden gelebilmek için bağlantıyı kesmeyi en kolay yol olarak görürler. Sık sık panik atak geçirirler ve - ister ilaçla, ister tedaviyle, isterse zorlamayla olsun - dış dünyalarını düzenlemeye ihtiyaç duyarlar. Onların kendi vücutlarıyla uzun süreyle yetersiz bağlantı kurmaları kendilerini koruyamadıklarını gösterir. Bu durum memnuniyet duygusunu hissetmede ve bir amaç belirlemede zorluk çekmeye ve aynı mağduriyeti tekrar yaşamaya sebep olur. İnsanlar kırılgandır, ama bazen ne kadar inatçı olabileceğimizi unutuyoruz. Viktor Frankl'ın söylediği gibi anormal duruma anormal bir tepki göstermek tamamen normaldir. Bu doğal cevap içimizdeki en güçlü ve en esnek özellikleri ortaya çıkarır. Travmatik bir olay yaşadığımızda, beynimizin aylarca iyileşemeyeceğini anlamak önemlidir. Travma sonrası strese dalmış yaralı bir beynin iyileştirilmesi zaman, çaba ve durumla başa çıkmak için doğru stratejileri gerektirir. Bir terapist bir istismar kurbanı, şiddetli bir saldırıya maruz kalmış veya sevdiği birini kaybetmiş bir kişiyle çalışan terapistler, genellikle şu ifadeyi duyar: 'Bir daha asla mutlu olamayacağım.' Acılarla yüzleşmek bize acı dolu bir yaşam vaat etmiyor. İyileşmek için gerekli kaynakları, desteği bulur ve çabayı gösterirsek, beynimizi yeniden programlayabiliriz. İlk başta bir kişinin travmatik bir olayı anlaması çok zordur. Zira, travmanın ikili bir doğası vardır. Bir yandan, inkar edilemez derecede yıkıcı bir doğa sergiler . Bununla birlikte, insanları dönüştürür ve onları güçlüklerle yüzleşmek için daha güçlü ve dayanıklı hâle getirebilir. Travma kitaplarda, 'Sevilen birinin ölümünün, gerçek bir tehdidin, saldırı, felaket, istismar veya kişinin hayatını tehdit eden hastalıklar gibi ciddi bir yaralanma deneyiminden sonra ortaya çıkan bir durum ' olarak belirtilir. Şoke edici bir olay yaşandığında, travmatik tepki hemen görülmez. Travma, kişi hayatını ve gerçekleri sorgulamaya başladıktan sonra ortaya çıkar. Travma, travmatik bir olaya 'tepki' olarak ortaya çıkmaz. Tam tersine olayın kişi üzerindeki 'duygusal ve psikolojik etki'sinin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Ayrıca, olayların insan üzerindeki etkileri kişiden kişiye değişir. Travma hakkındaki yanlış fikirler içinde en yaygın olanlardan bir ise travmanın zihinsel bir hastalık olduğuna inanmaktır. Oysa durum daha derindir. Kuzey Carolina Üniversitesinden psikolog Richard Tedeschi gibi birçok uzman, travma sonrası stres bozukluğuna odaklanmayı tercih ediyor. Eğer travma 'yara' anlamına geliyorsa, hasarlı bir şeye bakıyoruz demektir. Örneğin, bir kişi bir yerden düştüğünde ya da darbe aldığında vücudunda kırıklar oluşabilir. Bu nedenle, bir kişi psikolojik bir travma geçirdiğinde bu da bir tür kırıktır. Bu zihinsel yaralanma, o kişinin eski hâline geri dönmesini imkansız kılar. Travma geçiren kişi 'psikolojik olarak yaralı' dır ve bu yaralanmalar ahlaki veya duygusal özellikte olabilir. 'Güçlü insanlar hiç zorlanmadan her şeyle baş edebilirler. Yardım istemek zayıflıktır.' düşüncelerinin insanlar arasında yaygınca yer bulduğunun farkındayız. Birçoğumuz belki de bu anlayışa göre büyütüldü. Oysa travmalar bizi içeriden yıkar. Ne kadar 'güçlü' olursa olsun hiç kimse, hayatını kırık bir ruhla, parçalanmış bir zihinle veya aşınmış bir kalple yaşamaya devam edemez. 'Unutmak, yüzleşmekten daha iyidir. Güçlü bir tutum tüm acıları ortadan kaldıracaktır.' Bu fikirlere inanmayalım. Bunlar bizi çaresizlik ve çıkmaz sokaklara götürür. Travmanın yaşamınızı ele geçirmesine izin vermeyin. Kendinizi travmadan kurtarma kapasitesine sahipsiniz. Üstelik herkes saygın ve özgür bir varoluşu hak eder. Dünün yükü omuzlarınızda olmadan yaşayın. Şu an ve gelecek bulank ve kafa karıştırıcı değil, su gibi berrak olmalı. Travma ile yüzleşmek için yardım alın ve iç gerçekliğinizin yara almış olduğunu kabul edin. Tam bir yaşam sürmek için, kendimizi dönüştürme ve iyileştirme yeteneğimiz var. (Derlenmiştir.)

Dünün yükünü omuzlardan atamayan zihinsel derinlik

ÖNLENEMEZ DUYGU YOĞUNLUĞU