Duyguları özgürleştiren his: Affetmek

✒ Af kavramı 🔸 Af, kelime olarak bir suçu, kusuru veya hatayı bağışlamadır. Kökeni Arapçadan gelen 'afv', sözlükte yok etmek, silip süpürmek; fazlalık, artık gibi manalara gelir. 🔸 Ahlâk ve hukuk terimi olarak kullanıldığında ise kötülük ve haksızlık edeni, suç veya günah işleyeni bağışlama, cezalandırmaktan vazgeçme anlamlarındadır. Bilinmeyen tepki 'küsmek' 🔸 'Afv' kökünden türeyen 'affetmek' ise bağışlamak, hoşgörü ile karşılamak, mazur görmek gibi manalarda kullanılır. 🔸 Afüv kelimesi ise kullarının günahlarını bağışlayıcı manasına gelen Allah Teâlâ'nın güzel isimlerinden biridir. Allah (cc), Afüvv'dür. Yani affedici, bağışlayıcıdır. Affedenleri sever. Vav TV'de yayınlanan 'Kendini Bilmek' isimli programda affetmek meselesi üzerine, Uzman Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar'ın konuşmalarını sizin için derledik. 'Affetmek, yapılan davranışı hoş görmek değildir.' 🔸 Affetmek kavramı üzerine konuşan Uzman Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar, 'Affetmek dediğimiz zaman, bir insan bize haksızlık yapıyor ve canımız yanıyor. Biz de bu durumdan dolayı acı hissediyoruz. Aynı zamanda insanın içinde karşılık verme hissi olarak 'intikam' dediğimiz duygular ister istemez oluşabiliyor. 'Bana bunu nasıl yapar, bedelini ödeteceğim' tarzında düşünceler oluşabiliyor.' diyerek olumsuz bir davranışla karşılaşan kişinin önce neler hissedebileceğini anlatır. Kin, nefret, düşmanlık gibi duygular şeytani özellik taşır. Bu nedenle mümin bir kimsenin bu duygulardan uzak durması daha hayırlı olacaktır. İnsanı yiyip bitiren his 'kıskançlık' 🔸 Affetme sürecini tanımlayan Bayraktar, 'Olumsuz duyguların yerine iyi niyetli ve olumlu duyguları koymak, affetme sürecidir. Affetmek, yapılan davranışı hoş görmek değildir. Affetmek, bize acı veren o duyguyu görmemek, bastırmamak ya da kabul etmemek de değildir.' şeklinde değerlendirir. 🔸 Affetmek, olanları yok saymak anlamına gelmez. Ancak olanları düşünmeyerek, artık iyi ve güzel duygularla hareket etmek bizim elimizdedir. 'Affettim ama hayatımda istemiyorum!' 🔸 Bir insanı affetmemiz onu hayatımızda tutmaya devam edeceğimizi göstermez. 🔸 Farklı affetme şekillerinin de olduğunu belirten Bayraktar, 'Ben bir insana hayatımda yer vermeyerek de onu affedebilirim. Yani ilişkimi düzenlerim. Bir insan diyelim ki bana çok kötü bir davranışta bulundu, dedikodu yaptı, iftira attı ya da olumsuz bir vefasızlık yaptı. Ben o insanı duygu olarak içimde bir yere koyarım. Onun da kendine göre sebepleri olabilir. Ama ben bu insanı hayatımda istemeyebilirim. Bu da bir affetme çeşididir.' der. İnsan olmanın gereği 'empati' 'Affetmede sevgi ve merhamet vardır' 🔸 Bayraktar, manipülatif affetme türünden şöyle bahseder: 'Çıkarlar için ya da sonrasında bedel ödetmek ya da karşı tarafı suçlu hissettirip borçlu bırakmak için yapılan affetmeler vardır. Bunlar manipülatiftir. Gerçek affetme eyleminin içinde dinginlik, huzur, sevgi ve merhamet vardır.' 🔸 Affetmenin en güzel örneği ise İslam'da mevcuttur:'Peygamberlerin yaşantılarında ve Allah'ın (cc) 'Rahim, Rahman' isimlerine baktığımız zaman affetmeyi görüyoruz. Aslında hem dini metinler hem de psikoloji çalışmaları bunu destekliyor.' ✒Esma-i Hüsna'da bağışlayıcılık 🔸 Rahmân ve Rahîm isimleri ile Allah, kullarına nimet veren, acıyan ve onları bağışlayandır. 🔸 Merhamet etmek, severek ve acıyarak korumak manalarındaki Rahman, rahmet kökünden türer. 🔸 Yaygın düşünceye göre rahman sıfatı dünya hayatında herkesi, rahim ise âhirette sadece müminleri kapsayan ilâhî rahmeti ifade eder. Nitekim Kur'an'da Allah, rahmetinin her şeyi kuşattığını beyan ettikten sonra onu son peygambere iman edip belli niteliklere sahip olan kimselere ileride ayrıca lütfedeceğini ifade etmiştir. (el-A'râf 7/156-157; Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, 'rḥm' md.). Hayati farkındalığımız: Algı ✒ Affetmek ile ilgili ayetler 🔸 Kur'an-ı Kerim'de affetmek ile ilgili pek çok ayet bulunur. İşte o ayetlerden bazıları şu şekildedir: 'Sen af yolunu tut, iyiliği emret, cahillerden yüz çevir.' (A'râf Suresi, 199. ayet) ↪ A'râf Suresi 199. ayetin tefsiri: Af kelimesi ahlâk terimi olarak 'kötülük ve haksızlık eden, suç veya günah işleyen birini bağışlamak, cezalandırmaktan vazgeçmek' demektir. 'Her kim de sabreder ve bağışlarsa, işte bu elbette azmedilecek işlerdendir.' (Şûrâ Suresi, 43. ayet) ↪ (Şûrâ Suresi, 43. ayetin tefsiri: Konu şahsî bir hakla ilgiliyse bağışlama ve düzeltme yolunun seçilmesi hak sahibini ziyana sokmaz, onun Allah katındaki mükâfatı mahfuzdur. Öte yandan haksız saldırıyı önlemeye çalışmak ve meşrû müdafaa ölçüleri içinde karşılık vermek, kınamayı ve cezayı gerektiren bir eylem değildir, hatta -yukarıda belirtildiği üzere- yerine göre bir erdemdir; fakat olabildiğince sabredip özveride bulunmak da büyük bir erdemdir. 🔸 Afüv ismi ile Allah (cc), Kur'an-ı Kerim'de 'Böyledir; her kim kendisine yapılana misliyle karşılık verir, sonra yine haksız bir saldırıya uğrarsa Allah ona mutlaka yardım eder. Allah çok bağışlayıcı, çok yarlığayıcıdır.' buyurmuştur. ✒ Peygamber Efendimizin (sav) müminlere örnek olan affediciliği 🔸 Peygamber Efendimiz (sav), Mekke'yi fethettikten sonra Mescid-i Haram'a gider. Kâbe'yi tavaf edip iki rekât namaz kılar. Bu sırada Mekke halkı Kâbe'nin etrafında toplanır, endişe ve korkuyla Efendimizin (sav) kendilerine ne tür bir muamelede bulunacağını beklerler. Çünkü Mekkeliler, Peygamberimize (sav) İslâm'a davetin ilk gününden itibaren her türlü eziyeti yapmış, canı ve malına kastetmişlerdir. 🔸 Fetih ile birlikte Mekkelilerin hayatı Efendimizin (sav) iki sözüne bağlıdır. Herkes kendisine yapılan kötülüklerin hesabını sormasını ve intikam almasını bekler. Ancak Rahmet Elçisi (sav) kalabalıklara doğru yönelir ve: 'Tıpkı Yusuf Peygamber gibi ben de 'Bugün size kınama yok. Allah sizi bağışlasın. O, merhametlilerin en merhametlisidir.' diyorum. Gidebilirsiniz, hepiniz serbestsiniz.' buyurur. Kur'an'ın yaşayan örneği olan Peygamberimiz (sav), bu olayla bizlere affetmenin en güzel örneğini gösterir. Kötülüğe iyilikle karşılık vermeyi, nefreti sevgiye dönüştürerek küfrü imana çevirmeyi gözler önüne serer. 'Affetmek bir süreç' Uzman Klinik Psikolog Ayşenur Bayraktar, affetmenin insana faydası olan bir davranış değiştirme becerisi olduğunu ifade etti: 'O insanı yakınında tutup tutmamak, ona bir şans verip vermemek affetmekten ayrıdır. Yapılan davranışı haklı görmemek, hissettiğimiz acıyı bastırmak ya da yok saymak olmaz. O duyguyu görüp kabullenip biraz da dönüştürmek gerekir.' 🔸 Ancak bir anda affetmenin gerçekleşemeyeceğini de belirten Bayraktar, bunun bir süreç olduğunun altını çizer. Kimseden bir sabaha kalkıp da yapılan haksızlığı affedip hayatına devam etmesi beklenemez. Affetmek, zamanla gerçekleşecek bir eylemdir. İnsanların en iyi duygusal silahı: Psikolojik işkence 🔸 Yapılan araştırmalara değinen Bayraktar, narsist kişilik bozukluğu olanların daha zor affettiğini belirtti: 'Araştırmalara göre kişilik özellikleri ile affedip affedememe arasında bir alaka vardır. En uç noktada narsist özellikleri gösteren insanlarda affetme becerisinin daha eksik olduğunu ya da affetme kısmına adapte olamadıklarını görüyoruz. Ancak çocuklar, çok kolay adapte olurlar. Hayır dediğimiz bir şeye kızıp sinirlense bile ardından hemen bize adapte olur. Sebebini anlatıp sarıldığımızda çocuk, bir şeylerin hallolduğuna inanarak affetmiş gibi bir anda o olumlu tavrımıza katılır. Çünkü çocuklar içlerinde kötülük barındırmıyorlar. Kin, intikam gibi yetişkinliğe özgü duygu tanımlamaları çok fazla içermiyorlar.' 🔸 Depresyon ve anksiyetenin sebeplerinin başında affetme duygusunun yoksunluğu görülür. ❕Affedememenin yol açtığı hastalıklar: ◾ Duygular, insanı hasta edebilir. Affedememek, insan psikolojisine büyük etkiler bırakır. Yapılan haksızlığı sürekli düşünmek insanın kaslarını gerginleştirir, kötü hissetmeye neden olur. Bu durum da diğer hastalıkları tetikler. ◾ Affedememek bir zehir tohumu gibi tüm vücudu sarar. Psikolojik ve fizyolojik açıdan birçok zararlı etkisi vardır. ↪ Kalp ve karaciğer rahatsızlıklarının nedenleri arasında görülür. Affetmenin adımları ✔ Kendinizi affedin ◽ Affetmek, özgürlüğe atılan ilk adımdır. Şimdi sizlere adım adım nasıl affedebileceğinizi anlatacağız. ◽ En zoru, insanın kendisini affetmesidir. Bu nedenle ilk olarak kendimizden başlamamız gerekir. Yaptığımız hatalar, gerçekleştirdiğimiz eylemler bizi biz yapan şeylerdir. Kendimizle barışmalı ve affetmeliyiz. Hacı Bektaşı Veli'nin de dediği gibi, 'Her ne ararsan tekkede Mekke'de arama. Dön içinde ara.' ◽ Eğer dönüp kendi içimizde o duyguları arar bulur ve çözersek aşamayacağımız hiçbir şey kalmayacaktır. Zayıflıklarımız bizim gücümüzdür. Bu nedenle yaptığımız şeylerin sonucunda kendimizi affettiğimiz zaman büyümüş, kötü duygulardan uzaklaşmış oluruz. ✔ Affedilin ◽ İkinci olarak affedilmeyi deneyimlemeliyiz. ◽ Birisi tarafından affedilmeyi anlayınca insanın affetme becerileri de gelişir. Bu başka insanların gelişimine ve dönüşümüne fayda sağlar. Ebeveynlere rehber niteliğinde alıntılar ✔ Kötü anları düşünmeyin ◽ Yaşanan haksızlıkları, kötü anları düşünmemeyi seçerek affetme edimi gerçekleştirilebilir. ◽ Kişi süreci terapiyle ya da kendi başına halletmeye çalışarak stres kaynağını azaltabilir. Stresin kaynağını ne kadar kontrol altına almaya çalışırsak o kadar iyi hissederiz. ✔ Utandırıldım hissine kapılmayın ◽ Birinin bize karşı yaptığı davranışı kendimize dair bir mesaj olarak alırız ve 'utandırıldım, mahcup oldum, aşağılandım' hissine kapılırız. Bu duyguların hepsi zihnimize ve benliğimize dair aldığımız olumsuz mesajlardır. ◽ Kendimize yapılan olumsuz davranışın üzerine bir de biz oturup olumsuz duygularla onun bedelini kendimize ödetiriz. Böylece kendimizi daha kötü hale sokmuş oluruz. İşte bu utanma duygusudur. ◽ Eğer utanmayı dönüştürmezsek, affedemez ve iyileşemeyiz. Durum içinden çıkılmaz bir hal alır. Yenilikten kaçınma: Neofobi 🔸 Sonuç olarak affetmek için sebepler bulmak zorundayız. Affedebilirsek özgürleşir, psikolojik ve fizyolojik rahatsızlıklardan arınmış oluruz. Yani affetmek, kişiyi her açıdan rahatlatacak bir eylemdir. Bu nedenle affedin… En başta kendinizi ve sonrasında çevrenizdekileri. 🔸 Ancak unutmayın ki affettiğiniz kişiyi hayatınızda tutmak zorunda değilsiniz. Size zarar veren insanları hayatınızdan çıkararak da affedebilirsiniz. Affetmek, yapılanı yok saymak da değildir. Affetmek, kendinize yapabileceğiniz en büyük iyiliktir. Affedin…